Conflicten laten hun sporen na in de wereld. Zo zouden er vandaag nog 110 miljoen landmijnen verspreid liggen over Afrika, Europa, Azië en Latijns-Amerika. De Belgische ngo Apopo wil dit aantal drastisch terugdringen, en wordt daarbij een handje (of pootje) geholpen door hun ‘HeroRATs’.

Verschillende politie-eenheden wereldwijd maken gebruik van honden om explosieven op te sporen, zo ook de Belgische federale politie. In 1968 werd de Directie Hondensteun (DACH) opgericht door de toenmalige rijkswacht. Vandaag de dag is DACH gevestigd in de voormalige militaire basis van Neerhespen, van waaruit meer dan honderd gespecialiseerde teams dagelijks opdrachten uitvoeren.

Geen honden, maar…

Niet enkel de politie maakt gebruik van dieren om explosieven op te sporen. Apopo, een Belgische ngo die in de jaren 90 werd opgericht, heeft er zijn missie van gemaakt om de wereld explosief-luwer te maken. Daarvoor maken ze geen gebruik van honden, maar van ratten. De reden is simpel: “Ratten zijn natuurlijk veel kleiner en veel lichter dan honden, dus daardoor is het ook extreem veilig. Ratten gaan nooit een landmijn kunnen doen afgaan”, zo vertelt Esther Haalboom, de Belgische woordvoerster van Apopo, aan Business AM Radio.

“Ratten zijn net zoals honden extreem leergierig en intelligent en hebben ook een hele goede reukzin. Wij trainen ratten om op zoek te gaan naar een bepaalde geur en wij gebruiken daar net zoals bij honden clickertraining voor. Dat is “positive reinforcement”, het belonen van goed gedrag met een voedselbeloning. En in het geval van ratten is dat dan natuurlijk geen hondensnoepje, maar is dat een pindanootje of een banaan, of een stukje avocado.”

Een speciale rat

Esther Haalboom kwam op Business AM Radio de inzet van de zogenaamde HeroRATs toelichten op Business AM Radio. Het gaat hierbij niet enkel om het opsporen van mijnen: de ratten kunnen ook tuberculose opsporen en deden dat onder meer al in Tanzania en Mozambique. Voor de training doet Apopo beroep op een ‘speciale’ rat.

“Wij gebruiken zeker niet de bruine of de zwarte rat die dat je hier in België in de velden of op straat ziet lopen. Wij hebben daarvoor een soort geselecteerd die afkomstig is van Sub-Sahara Afrika. Het is de giant pouched African rat. Dat is een soort die eigenlijk vrij groot is, ze kan zelfs één kilo wegen, en je kan hem gemakkelijk een harnasje aandoen zodat je de rat bijna letterlijk aan de lijn kan houden.”

“Maar onze grootste poot is toch wel de landmijnen in de grond detecteren van landen die daar nog mee vol bezaaid zijn. En dat zijn er veel meer dan je denkt”, zo verduidelijkte Haalboom. Volgens Landminefree.org zouden er op dit moment nog 110 miljoen landmijnen in de grond steken in de hele wereld. Vooral in conflictgebieden, zoals het voormalige Joegoslavië, Irak of Noord-Afrika, sterven elk jaar nog een hoop mensen door de explosieven.

Tempels en wilde dieren

Er trapt ook heel wat wildlife op landmijnen, zoals giraffen of olifanten. Dat zijn letterlijk de grootste slachtoffers.

Esther Haalboom, woordvoerster van Apopo.

“Op dit moment werken wij in Afrika specifiek in Angola en Mozambique. Daarnaast hebben we een heel groot project in Cambodja. Daar liggen naar schatting nog 6 miljoen landmijnen in de grond. We hebben er onder andere trouwens ook een bezoekerscentrum, dichtbij de Angkor Wat tempels.”

“We hebben ook een groot project lopende in Zimbabwe waar we een 37 kilometer lang mijnenveld opruimen met duizenden mijnen per lopende kilometer. En dat is eigenlijk ook in een van de grootste natuurreservaten ter wereld. Daar is dat niet alleen mensen en kinderen slachtoffer zijn, maar er trapt ook heel veel wildlife daar op landmijnen, zoals giraffen en olifanten. En dat zijn letterlijk de grootste slachtoffers.”

Het volledige interview met Esther Haalboom over de HeroRATs van Apopo kan u hieronder beluisteren.