In Vlaanderen begint Bart De Wever (N-VA) aan z’n tweede ronde, die discreet verloopt. Verwacht wordt dat hij mikt op een nieuwe Zweedse coalitie: N-VA met CD&V en Open Vld. Maar vanuit Franstalig België waait een andere wind, paars-groen. Die combinatie kan in Brussel en Wallonië, maar geeft ook federaal opties. En die wind wordt vreemd genoeg in gang gestoken in Brussel door… Open Vld.

Het lijkt een klein domino-steentje in het geheel: de Brusselse regering aan Vlaamse kant. Daar zijn Groen, Open Vld en sp.a tot elkaar veroordeeld. Mathematisch zijn er opties met de N-VA, die op 26 mei fors won in Brussel. Maar de groenen, die aan zet zijn als grootste, willen dat absoluut niet. En dus kwam Elke Van den Brandt, de leider van de Groen in Brussel, met paars-groen.

Maar die combinatie zou wel eens het begin van meer kunnen zijn. Bij Open Vld schoot partijvoorzitter Gwendolyn Rutten in actie. Haar Brusselse fractie, met sterkhouders Guy Vanhengel en diens opvolger Sven Gatz, kan niet zomaar negeren wat aan Franstalige kant in Brussel te gebeuren staat. Ze zette dus Vanhengel en Gatz onder druk om hun lot te verbinden aan dat van de MR.

De Brusselse regeringsvorming is in principe compleet losgekoppeld per taalgroep: de Franstalige gekozenen moeten een meerderheid vormen aan hun kant, de Vlamingen aan hun kant. In praktijk zijn sommigen gekoppeld: zeker de groenen bijvoorbeeld werken zeer intens samen. Ecolo, dat in Brussel won, wordt in de Brusselse regering aan Franstalige kant verwacht. Net als de PS, die met Rudi Vervoort en Laurette Onkelinx de informateurs heeft aan Franstalige kant, want nog altijd de grootste partij. Vraag is dus wie naast PS en Ecolo de Brusselse meerderheid vervoegt.

Vanhengel heeft MR al jarenlang gelost, Rutten vist hen terug op

In praktijk heeft Vanhengel de MR, in principe zijn ideologische tegenhangers, al jaren losgelaten. De MR en PS kunnen in Brussel niet door één deur, al sinds 2004 duwen de Franstalige socialisten hun blauwe tegenstanders in oppositie. Maar tegelijk bakte Vanhengel zoete broodjes met hen: Rudi Vervoort is een echte ‘copain’, Vanhengel staat in Evere voor de gemeenteraadsverkiezingen zelfs gewoon op dezelfde lijst, van burgemeester Vervoort.

De keer wil Rutten echter ‘samen uit, samen thuis’ met de MR. In 2014 deed Charles Michel (MR) dat ook voor haar: Open Vld forceerde zo z’n intrede in de Vlaamse regering, door federaal ook mee te gaan.

Dat maakt dat het domino-steentje van Brussel deze keer wel eens interessant zou kunnen worden. Want paars-groen in heel Brussel: het kan mathematisch. En meer zelfs: het kan ook in Wallonië, waar PS-voorzitter Elio Di Rupo en Paul Magnette zoeken naar een coalitie. Ook daar lijkt Ecolo een zekerheid, en moet er dan een derde partij bijkomen. Dat kan cdH of de MR zijn.

Maar er is nog een interessantere piste voor Di Rupo: paars-groen kan ook federaal. Die combinatie heeft slechts één zetel op overschot, maar het is dus niet onmogelijk. Zeker als federaal bijvoorbeeld ook nog DéFI, de Fransdolle partij van Olivier Maingain, met haar twee zetels paars-groen zou versterken. Die ‘geste’ zou DéFI ook een zitje aan tafel in Brussel kunnen opleveren, wat de partij absoluut wil.

Paars-groen: zeer moeilijk aan Vlaamse kant

Een interessante mogelijkheid dus voor de PS, die graag federaal de zaak weer in handen neemt. Vraag is vooral hoe zo’n paars-groene regering aan Vlaamse kant zou liggen. Zo’n regering haalt in de verste verte geen meerderheid aan Vlaamse kant. En zeker voor Open Vld zou dat ook sociaal-economisch zeer moeilijk worden: Rutten gaf tijdens de campagne al aan dat ze niet met de PS wilde gaan regeren. Dergelijke onderhandelingen zouden dus aartsmoeilijk worden. Maar door in Brussel hun lot te verbinden aan de MR, duwt Open Vld wel onrechtstreeks richting paars-groen.

Het lijkt een kans die zeker Di Rupo niet zal willen missen. Al is de vraag of de PS-voorzitter net zo’n experiment zelf niet in de weg staat. Aan Vlaamse kant huivert men voor het idee van opnieuw een regering geleid door de 67-jarige oud-premier. Di Rupo ligt zodanig moeilijk in Vlaanderen, dat zelfs binnen de sp.a men het gewoon geen goed idee vindt als hij opnieuw de federale regering zou gaan leiden.

Hoe dan ook: in Vlaanderen is paars-groen niet leefbaar. In het Vlaams parlement halen Open Vld, sp.a en Groen samen verre van een meerderheid. Daar is eigenlijk mathematisch geen enkele coalitie mogelijk zonder de N-VA.

Aan Vlaamse kant is Bart De Wever dus bezig met zijn Vlaamse regering. In de discrete tweede ronde is enkel PVDA afgevallen: met die partij wil de N-VA absoluut niet samenwerken. Vlaams Belang is wel nog aan boord: De Wever heeft concrete punten gevraagd deze keer. Maar omdat Vlaams Belang en N-VA samen geen meerderheid halen, is een regering met hen eigenlijk niet mogelijk. Voor Open Vld of CD&V is die deur dicht.