Paul Cleyman is een wandelende encyclopedie als het over drugsproblematiek en jongeren gaat. Jongeren worden vaak gezien als de grootste drugsgebruikers. Is dit een fabel of feit? Als commissaris van de lokale recherche drugs in Antwerpen vertelt hij over het spannende leven van een drugscommissaris, globale smokkelroutes en sappige anekdotes. Van groentje tot top-professional. Paul kent het Antwerpse drugsmilieu als geen ander. “Het is alsof je iedere dag speelt in een politiefeuilleton en je wordt er nog voor betaald ook.”
Real-life politiefeuilleton
“Ik ben eigenlijk niet zo toevallig bij de afdeling drugsbestrijding terecht gekomen. Ik was nog maar een groentje, had net mijn opleiding tot officier afgerond en kwam in een team terecht met zes andere jonge politieagenten. Wij deden toen vooral aan ‘community policing’, dat wil zeggen dat je aan de bewoners en handelaars van een bepaalde wijk vraagt wat er leeft in de straten, wat de voornaamste problemen zijn en wat ze stoort. In één bepaalde wijk bleek er enorm veel heroïne en cocaïne verkocht te worden en daar hebben wij dan op ingespeeld. Ik was gemotiveerd, werkte met jonge, gedreven politiemensen en hield van de armoedige omstandigheden waarin ik moest werken. Want dat is wat je moet doen als je in deze job wil investeren. Je krijgt er immers veel voor terug: het is alsof je iedere dag speelt in een politiefeuilleton zoals Starsky en Hutch (Populaire politieserie uit de jaren zeventig, red.) en je wordt er nog voor betaald ook. Maar je moet het steeds menselijk en geëngageerd doen.
“Vandaag leid ik een afdeling van dertig mensen die zich dagelijks bezig houden met het bestrijden van drugshandel. Onze drie voornaamste taken zijn: het bestraffen en ontmantelen van georganiseerde lokale drugshandel, het ontmantelen van professionele cannabisplantages en tenslotte focussen we op drugstoerisme in Antwerpen.”
Jongeren en drugs: een perfecte match?
“Drugs en jongeren, het lijkt een bijna voor de hand liggende combinatie. Jongeren zijn uit op spanning, experimenteren en zijn niet bang voor het onbekende. Mensen denken vaak dat drugsgebruikers uit een gemarginaliseerd milieu komen, maar dat is zeker niet altijd het geval.”
“Uiteraard zijn er verschillende drugsmilieus. Cannabis wordt gebruikt in alle lagen van de bevolking. Zowel jongeren als ouderen, maar ook hoog- en laagopgeleiden roken wel eens een jointje. Partydrugs, zoals MDMA en XTC, zijn vooral terug te vinden in het nachtleven. Tenslotte zijn er nog de zware drugs, zoals heroïne, en die zijn dan wel zeer gevaarlijk. Zowel lichamelijk als geestelijk zorgen die drugs voor zware verslavingen. Je belandt in een vicieuze cirkel, verliest mensen rondom je en wordt ziek. Uiteindelijk speelt het verdovende middel een centrale rol in het leven van de gebruiker. Ik heb vooral een probleem met chemisch geproduceerde rommel, zoals MDMA en XTC. Die drugs zijn ranzige rotzooi en je vindt daar vaak ontstopper of wasmiddel in terug. Niemand verdient het om daar verslaafd aan te zijn.”
“In het begin van mijn carrière had ik veel medelijden met drugsgebruikers. Vandaag heb ik dat nog steeds, maar ik ben wel realistischer geworden. Drugsgebruikers staan vaak moedeloos in het leven, zonder enige hoop voor de toekomst komen ze in een negatieve vicieuze cirkel terecht. Ik probeerde vaak uren met hen te praten, late night conversations, in de verhoorkamer. Ik dacht zo mensen bewust te kunnen maken, maar zo werkt het dus niet. Ik was naïef. Ik dacht dat een goed gesprek voldoende was om mensen van hun verslaving af te helpen, maar nu weet ik beter. De meesten hebben echt professionele hulp nodig om die vroeg opgelopen jeugdtrauma’s te verwerken. Alleen gepaste opvang en therapie kan een uitweg bieden. Het enige dat je als rechercheur kan doen is menselijk blijven, gericht vragen stellen over welke hulp de drugsgebruiker kan gebruiken en dan doorverwijzen naar de gepaste hulpverlening.”
Sappige smokkelstories
“Als drugsofficier maak je heel wat mee. Ooit vielen we een huis binnen van een paar dealers. Toen je binnenstapte, kwam er onmiddellijk een zware ammoniakgeur je tegemoet. Een collega liep de badkamer binnen en zag dat het bad tot bovenaan gevuld was met uitwerpselen. De geur was ondraaglijk, ook voor de bewoners zelf. Die probeerden ze dus te bestrijden door liters ammoniak en javel in het bad te kieperen. Uiteindelijk vonden we een grote lading heroïne – verpakt in plastiek zakjes – terug in de met uitwerpselen gevulde badkuip.”
Een brakende gearresteerde en geshockeerde politieagenten
“Uitwerpselen en drugs: het klinkt raar, maar niets is minder waar. Een paar jaar geleden arresteerden we enkele Franse drugstoeristen. In de verhoorkamer hing een walm van uitwerpselen en urine. Een van de gearresteerden zat te futselen aan zijn achterwerk en uiteindelijk lukte het hem om een condoom met heroïne te pakken te krijgen die hij in zijn anus verstopt had. De gearresteerde werd zenuwachtig omdat hij ons voelde staren en besefte dat we alles gezien hadden. Hij panikeerde en kon niets beter bedenken dan het heroïnecondoom, dat hij zojuist nog maar uit z’n eigen anus trok, in zijn mond te laten verdwijnen. Dat leverde traumatiserende beelden op. Schreeuwende Fransmannen, een brakende gearresteerde en geshockeerde politieagenten.”
De drugsroute
“Elke samenleving creëert de drugs die ze verdient. Hoe meer armoede en miserie, hoe meer drugsgebruik. Hasj werd jarenlang gebruikt in Marokkaanse bergdorpjes om de pijn te verzachten omdat er maar weinig dokters en geneesmiddelen aanwezig zijn. Hetzelfde geldt voor opium in Thailand. Heel veel hangt ook af van de machthebbers want zij beslissen wanneer iets verboden wordt. Jarenlang hebben kolonisators in Zuid- en Centraal-Amerika de autochtone Indiaanse bevolking aangemoedigd om cocaïnebladen te kauwen. Op die manier bleven ze harder werken omdat de zuivere cocaïneplant een zeer stimulerende drug was. Pas toen diezelfde versneden cocaïne Europa bereikte, werd er een probleem van gemaakt. Vaak hebben drugs te maken met mondiale macht en geld. Zo heeft de Taliban, actief in Pakistan en Afghanistan, de lokale bevolking verplicht om papaverplanten te telen. Met het drugsgeld kopen ze dan wapens aan. Die heroïne wordt dan via de Balkanroute naar Europa gesmokkeld. Globale problemen, oorlogen en onstabiele gebieden zorgen ervoor dat we het overzicht verliezen en zo bereiken die drugs Europa.”