“Eigen volk eerst, eigen volk eerst!”: De slogan van 2019 was nog niet volledig doorgedrongen bij Vlaams Belang in Londerzeel, waar de winnaars van de verkiezingen samen kwamen om te feesten. Op een refrein van “Tom! Tom! Tom!” mocht Tom Van Grieken aan de eerste overwinningsspeech van Vlaams Belang beginnen. Die sloeg een opvallend zalvend figuur: “We moeten groots zijn in de overwinning.” Morgen legt het Vlaams Belang een puntenplan op tafel, daarmee willen ze graag het cordon sanitaire breken en in de regering zetelen.

Tom Van Grieken kan de Vlaamse regering bijna proeven: de sfeer bij Vlaams Belang grenst aan de hysterie. Geen beelden zoals bij die gedenkwaardige overwinning van Bart De Wever in 2012, al kwam Tom Van Grieken wel binnen op pompende hip-hop en veel slogans.

“Het ging over de postjes, volgens de poltieke elite”, stak Van Grieken van wal. “Hoe arrogant kan je zijn? Deze verkiezing ging over onze mensen en die moeten op de eerste plaats staan.” Hij bedankte ook nog uitvoerig de militanten en vrijwilligers: op sociale media en in het straatbeeld kon je niet voorbij Vlaams Belang kijken.

De gillende massa was Van Grieken ook opgevallen: hij maande zijn troepen onmiddellijk aan om kalm te blijven. “Wees groots in de overwinning”, zei van Grieken. “Wij zullen niet meedoen aan uitspraken zoals ze over ons zeiden dat ze de kop van het monster moesten afsnijden.”

“Een zondag van hoop”

Voor wie het nog niet doorhad: Vlaams Belang wil zeer graag uit de oppositie en zelfs als ze de tweede plaats halen, nemen ze het initiatief. “Morgen zullen wij een puntenplan voorstellen om mee naar de kiezer te gaan”, en Van Langenhove hing er ook meteen een waarschuwing aan. Wie weigert Vlaams Belang aan de tafel te laten, gaat in tegen de stem van het volk, klonk het.

“Vandaag heeft de kiezer gesproken, duidelijk gesproken. Geen zwarte zondag maar een zondag van hoop. De dag dat het gedaan is dat er twee soorten kiezers zijn: waarnaar geluisterd wordt en waar niet naar geluisterd wordt. Wij reiken de hand naar eender die dat wil, wij willen hier vandaag onze verantwoordelijkheid opnemen.” En nog een duidelijkere boodschap: “Als de andere partijen dit signaal negeren, dan kunnen we niet meer van democratie spreken.”

“Rol uw matten”

Het duurde even voor Tom Van Grieken verscheen, zelfs bij Vlaams Belang waren ze overdonderd door het succes van rechts in Vlaanderen. “Vlaamse ratten, rolt uw matten”: op een koortje van supportersgejoel komt de eminence grisé van het Vlaams Belang langzaam toe in Londerzeel. Er werd voorzichtig gecommuniceerd: Vlaams Belang wil graag van dat verdomde cordon sanitaire af en in de regering. De Vlaming heeft duidelijk gestemd: het Vlaams Belang verdubbelt zijn stemmen en spreekt van een ‘witte zondag’.

Zwarte zondag, witte zondag: Vlaams Belang feest vandaag van aan de kust tot in de Kempen hangt de Vlaamse leeuw uit. Of Vlaams Belang de eerste of tweede partij wordt: dat lijkt momenteel de vraag. Want iedereen verliest, behalve de partij van Tom Van Grieken.

Enkele jaren geleden leek het Vlaams Belang van de kaart geveegd, maar na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 was het al duidelijk. Tom Van Grieken heeft de comeback van het Vlaams Belang waargemaakt. Vlaams Belang viert overwinningen van in diep West-Vlaanderen tot in Limburg en Vilvoorde.

Want Vlaams Belang scoort op veel plaatsen tien, vijftien tot zelfs twintig procent hoger dan bij de vorige Vlaamse en Federale verkiezingen vijf jaar geleden. Ze haalden niet overal de kiesdrempel en nauwelijks vijf procent. Toen zei Gerolf Annemans dat de partij zou terugkeren en zetten ze een vernieuwings- en verjongingsoperatie in. Met Tom Van Grieken scoort Vlaams Belang duidelijk. In 2014 kon Vlaams Belang enkel Ninove op haar rekening schrijven. In 2019 is dat heel anders, maar de revolutie van het Vlaams Belang is er vooral één op het platteland.

IJzersterke onlinecampagne

Zelfs wie niet aan het opletten was, botste tegen een campagnebeeld van Vlaams Belang aan. De partij van Tom Van Grieken zette hard in op sociale media. In een eerste reactie zocht Dries Van Langenhove het dan ook vooral bij de nieuwe kiezers. “400.000 nieuwe kiezers, die vroeger niet voor Vlaams Belang stemden, dat is omdat we onze verjongingsoperatie goed doorgevoerd hebben.”

Die onlinecampagne was ook daar een rechtstreeks resultaat van. Zowat de helft van de reacties op politieke partijen, vindt plaats op de pagina van Vlaams Belang. Daarnaast kwamen er ook wat sluiksere technieken naar boven gedreven.

Zo bleek de pagina van Partij voor de Dieren, een partij die één keer opkwam en de kiesdrempel niet haalde, aan Vlaams Belang vast te hangen. Schattige dieren, focus op dierenwelzijn en een link naar onverdoofd slachten: toch plakte Vlaams Belang slechts een week voor de verkiezingen hun sticker op het plaatje. De reacties daar waren toen al veelzeggend: geen geklaag over bedrog, maar vooral instemming.

Vlaams Belang speelt dan ook graag in op emoties, op sociale media is geen ruimte voor nuance en daar speelt Vlaams Belang haar beste spel. Het ‘Gewoon Doen’ van Open Vld en ‘De Weg Vooruit’ van CD&V mochten niet baten.

Winnen op het platteland

In Oost-Vlaanderen verviervoudigd Vlaams Belang op veel plaatsen haar score. Van zes procent in 2014 naar 21 procent in 2019, dat is een dikke vijftien procent erbij. De eerste resultaten zijn echter met een korreltje zou te nemen. Met de Gentse resultaten erbij, scoort Oost-Vlaanderen namelijk traditioneel iets progressiever dan de rest van het land.

Met één uitzondering natuurlijk: voor de Ninovieters wordt het misschien een witte zondag, dat blijkt toch uit de uitslagen van in de Denderstreek. Ninove was er onder leiding van Guy D’Haeseleer al de leidende partij, maar ook daar verdubbelen ze hun score.

Ook in de rest van de Vlaamse Ardennen en de Denderstreek pikt Vlaams Belang op waar de rest steken laat vallen: meer dan vijftien procent op de meeste plaatsen.

In West-Vlaanderen daarentegen, mag N-VA dan wel de grootste blijven, enkele gemeenten tonen toch een meerderheid voor Vlaams Belang. Het wordt nog maar de vraag of Vlaams Belang in West-Vlaanderen de tweede partij blijft. Daar valt op dat ook in de steden Vlaams Belang stevig op winst aanstuurt, niet alleen in de gemeenten.

Vlaams Belang versus Van Grieken en Francken

Antwerpen dan, daar blijft N-VA sterk staan, al boekt de partij van Bart De Wever daar verlies. Maar Vlaams Belang mag er bijna de twintig procent aantikken en dat doet pijn. Een stijging van tien procent ten opzichte van 2019. Die winst halen ze bij N-VA, maar ook bij CD&V.

Opvallend: in Vlaams-Brabant scoort Vlaams Belang wel winst, maar dat is relatief. Want N-VA blijft er stevig staan, met Theo Francken in Lubbeek. Toch worden ze ook daar vermoedelijk de tweede partij, Dries Van Langenhove trok daar de lijst.

Ook een opvallende conclusie: waar Vlaams Belang zich vroeger moest profileren in de centrumsteden, lijkt het Belang nu volledig uitgerold op het platteland.

Da’s genoeg voor de partij om al voorzichtig de morele overwinning op te eisen. Met een verdubbeling vielen de Vlaams Belang-politici dan ook zowat over elkaar om over het cordon sanitaire te praten, zelfs als het nog over ‘voorlopige’ resultaten ging. Zowel Gerolf Annemans als Sintobin spraken meteen over een mogelijke handreiking tussen N-VA en Vlaams Belang en hamerden op een breuk in het cordon. Ook Jean-Marie Dedecker huiverde niet om een cordonbreuk te suggereren.