Een kleine week geleden zaten zowat de helft van het Europese continent samen met Australië aan het scherm gekluisterd voor de finale van het Eurovisie Songfestival oftewel Eurosong 2016. Die avond maakte Oekraïne heel wat furore. Niet zozeer met hun nummer of show, maar wel met hun onverwachte overwinning.

50/50 oftewel eerlijk verdeeld

Om na te gaan of het hele gedoewel klopte moeten we eerst even de regels uitpluizen. Daarin staat bijvoorbeeld dat elk land 2 maal punten geeft: eerst door een vakjury en later door een televoting in het betreffende land. Telkens worden dezelfde puntenreeksen (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10 en 12 punten) verdeeld. We lezen ook dat geen enkel land punten aan zichzelf mag toekennen en dit niet door de jury én niet door de mensen thuis die via televoting mee stemmen. Lijkt me logisch. Verder lezen we dat zowel de punten van de jury als die van de kijkers elk voor 50% van het totaal tellen.

De wiskunde

De tellingen lijken op het eerste zicht heel ingewikkeld en obscuur, maar eigenlijk zit het systeem vrij simpel in elkaar:

Elk land mag 2 maal punten geven en telkens evenveel punten. Dat betekent:

Jury: 1+2+3+4+5+6+7+8+10+12 = 58 punten Televoting: 1+2+3+4+5+6+7+8+10+12 = 58 punten

Er zitten wel maar 26 landen in de finale, MAAR élk deelnemend land mag punten geven. Er doen 42 landen mee, maar geen enkel land kan zichzelf punten toekennen, dus in het beste geval kan een deelnemer 41 keer punten krijgen. Sterker nog: in het allerbeste geval kan een deelnemer 41 keer de maximumscore van 12 punten krijgen.Dit van de jury én van het publiek. Dat maakt hetvolgende:

41 x 12 punten x 2 rondes = 984 punten.

Dat is natuurlijk een hypothetische monsterscore, maar in theorie kan het. Dat stelt de 534 punten van Oekraïne in een ander perspectief, niet?

Verder zouden in de 50/50-stelling van de organisatie ook de vergelijkingen tussen jury en volk moeten kloppen. Hiervoor werd er gekeken op wie wie van de 26 deelnemers per land het meest gestemd werd. Daarna warden procentueel punten toegekend aan de 10 populairste deelnemers. We spreken over evenveel landen en gelijke puntenreeksen, du sook dit zou gelijk moeten zijn:

Jury’s: (1+2+3+4+5+6+7+8+10+12) x 42 landen = 2436 punten Televoting: (1+2+3+4+5+6+7+8+10+12) x 42 landen = 2436 punten

In onderstaande tabel zien we per finalist de ontvangen punten van de jury en door televoting, gevolgd door de totalen. Onderaan beide kolommen zien we dat de sommen overeen komen.

Verrassingselement

Ik hoor u al denken: “Oké, de cijfers kloppen, maar waar komt die verrassing dan vandaan met die grote puntenaantallen dan vandaan?”

Wel, de punten van de jury werden versneld, maar toch nog zeer traditioneel verdeeld. Voor elk land kwam er een vertegenwoordiger in beeld die niet meer alle 10 de punten verdeelde, maar toch nog de hoogste. Voor de punten van de televoting daarentegen werd gekozen om enerzijds tijd te besparen en anderzijds een spanningselement toe te voegen (want “alles is nog mogelijk”) door de laagste punten te verwaarlozen en zelfs niet te vernoemen en enkel de hoogste aantallen te benoemen ZONDER ze eerst bekend te maken. Niet alleen de bestemming, maar ook het aantal punten was hierdoor een totale verrassing.

Mochten deze punten net als die van de jury stuk voor stuk – en dus met trapjes van maximum 12 punten per keer in plaats van deze grote sprongen – bekend gemaakt zijn zou de spanning lange tijd ver te zoeken geweest zijn. In onderstaande tabel zien we alle punten die per land door de kijkers thuis toegekend werden, met onderaan de controle date r wel degelijk 58 punten per land verdeeld werden.

Politieke spelletjes?

Een ander punt dat vaak terugkomt is dat er bij de toekenning van de punten steeds politieke spelletjes gespeeld worden en als we historisch naar de punten gaan kijken is dat idee begrijpelijk. Er worden nu eenmaal vaak punten naar buur(t)landen toe geschoven, maar is dat echt zo onlogisch? In het algemeen kunnen we denken dat er veel punten aan politieke bondgenoten gegeven worden, wat vroeger ook zeker zo was. Alleen was er toen nog een addertje onder het gras: de liedjes werden vroeger voornamelijk gezongen in een landstaal van het deelnemende land zelf. Een significant gevolg daarvan was dat veel mensen buiten dat land – met uitzondering van de buurlanden vaak – er niks van verstonden. En tenzij een nummer echt ge-wel-dig stemmen mensen niet gauw op iets waar ze geen snars van begrijpen. Het internet was toen ook nog niet zo aanwezig en de mens heeft nu eenmaal een beetje xenofobie in de genen, dus stemmen we vooral graag voor iets dat we kennen. Allen kenden mensen toen minder.

Nu daarentegen leven we in een tijd van uitgebreide kennis, een overaanbod aan nuttige en minder nuttige info en weet iedereen wel iets van elk land(je). We leven eveneens in een tijd van frequente en vooral makkelijke migratie. Iedereen heeft wel vrienden en/of familie in het buitenland, Erasmus-studenten, uitgewekend gepensioneerden of gewoon mensen die verhuisden voor hun werk of met zicht op een ander/beter leven. En daar komt nog een aap uit de mouw: mensen IN een land mogen niet voor DAT land stemmen, maar uitwijkelingen (denk aan zeer veel Russen in Duitsland, Polen in België, Duitsland en Oostenrijk, Belgen in nederland en omgekeerd, …) kunnen wel nog steeds op hun land van herkomst stemmen. Is het dan zo verrassend dat een land waarvan het volk wijd verspreid is veel punten van het publiek krijgt? En is het daarom oneerlijk? Oordeel vooral zélf.