Onze parlementen zijn bezig met het wetgevend kader voor zelfrijdende auto’s. In een land zoals het onze, waar verkeer versnipperd zit over de gewesten, is dat niet evident. En toch, het wordt tijd dat we radicaal op de kar van zelfrijdende voertuigen springen. Het is de enige oplossing op relatief korte termijn, om ons mobiliteitsprobleem op te lossen.
Highway to hell. Dat was het vanmorgen op onze wegen. Meer dan 400 kilometer file. Omdat het eens regent. Omdat er een ongeluk gebeurt of wegens wegenwerken. En dan staat er een kijkfile van 30 kilometer.
Ons land heeft een vreselijke reputatie op vlak van verkeersopstopping, en het wordt er met de jaren niet beter op. En toch. Steeds meer mensen beseffen dat we aan de drempel staan van een gigantische verkeersrevolutie. Dat heeft alles te maken met de komst van de zelfrijdende auto.
Silicon Valley kijkt naar de auto-industrie met véél goesting
Met de hete adem van technologiereuzen zoals Google, Apple en Tesla in hun nek, is de auto-industrie zelf in sneltempo bezig zelfrijdende wagens te ontwikkelen. Die zullen de manier waarop we omgaan met transport compleet veranderen. Want in essentie worden wagens vandaag compleet inefficiënt benut: we gebruiken allemaal ons voertuig maar een heel klein deel van de tijd. Met zelfrijdende auto’s, in combinatie met een systeem zoals Uber, dat on demand ritten verzorgt, neem je die verspillingsfactor helemaal weg. Dat moet voor een drastische afname van verkeer zorgen de komende decennia.
Om te beginnen is er de technologische evolutie zelf: die gaat veel sneller dan we denken. Merken zoals Tesla doen heel de tijd updates van de software in hun wagens. Zij slagen er in om al in 2015 hun auto’s voor 90 procent van de tijd zelf te laten rijden. Ze voorspellen “compleet zelfrijdende auto’s tegen 2020”, waarbij je kan “gaan slapen als je start en weer wakker worden wanneer je toekomt op je bestemming.” Ook Google heeft soortgelijke plannen en timing. General Motors brengt in 2017 modellen op de markt die zelf kunnen “sturen, remmen en versnellen op autosnelwegen en in files.
De tijdswinst die daaraan gekoppeld zit, is gigantisch: je hebt plots geen ‘verlies’ meer als je een verplaatsing moet doen. In plaats van achter het stuur te suffen, kan je werken of ontspannen. De kost van een chauffeur, arbeid dus, is nu de belangrijkste reden waarom ritten van taxi’s of zelfs openbaar vervoer zo duur zijn. We rijden het niet omdat we zelf zo graag achter het stuur zitten. Studies tonen dat aan: 60 procent van de Amerikanen wil liever een zelfrijdende wagen en 32 procent zegt dat ze liever de wagen laten rijden dan nog iets zelf te moeten doen.
We gebruiken onze auto’s 4 procent van de tijd
Doordat die ‘kost’ van een chauffeur wegvalt, klapt ook heel onze huidige logica rond wagenbezit in mekaar. Want waarom nog een wagen op je oprit laten staan, of op de parking van je werk, op de momenten dat je hem niet gebruikt? De wagen kan dan evengoed gaan rondrijden, zodat iemand anders er gebruik van kan maken. En eigenlijk zou dat het merendeel van de tijd kunnen. We gebruiken onze wagen maar zo’n 4 procent van de tijd, bijzonder weinig als je weet dat de kost van een wagen per jaar gemiddeld 8.000 euro is.
Wagens zijn dus een enorme hap uit het gezinsbudget, de duurste aankoop na een huis, zegt Kanter. Net daarom dat steeds meer mensen in de richting van taxi-apps zoals Uber of autodelen gaan: BlaBlacar is ondertussen ook razend populair in Europa. Het is gewoon een pak goedkoper, zeker als je in de stad woont. Een studie toont aan dat als je minder dan ongeveer 16.000 kilometer per jaar doet en in een grote stad woont, het geen zin meer heeft om een auto te kopen. Auto’s zullen dus veel minder door consumenten gekocht worden, die kopen eerder ritten of delen auto’s en nemen daar een abonnement voor. En het zullen de Uber’s en BlaBlacar’s zijn die de wagens zelf aankopen en beheren.
Die ritten, of ze nu door Uber, Google, Tesla of pakweg De Lijn, zonder chauffeurs worden uitgevoerd, zullen véél goedkoper kunnen dan nu het geval. Bij Uber zit 75 procent van de kosten van de service in personeel. De discussies met Uber gaan binnenkort dus echt niet meer over “de sociale wetgeving niet naleven”, want er zal niet veel personeel meer zijn dat de wetten al dan niet naleeft.
Daling van het aantal wagens met 99 procent
En nu komt de essentie voor ons file-verhaal: de gevolgen zijn enorm op vlak van efficiëntie. Zelfrijdende auto’s, liefst in combinatie met een systeem dat verplaatsingen voor consumenten optimaliseert, zijn gigantisch veel handiger dan mensen in tijd en plaats besparen. Volgens een studie van de Columbia University in New York, zijn er amper 9.000 van die zelfrijdende auto’s nodig om heel New York te bedienen. Wachttijd: 36 seconden. Kost: een halve dollar per mijl.
En de effecten van zo’n besparing zijn nog straffer: PwC berekent dat, indien het echt tot die zelfrijdende auto’s komt, het totaal aantal wagens in de VS zou kunnen dalen van nu 245 miljoen naar slechts 2,4 miljoen. Geen halvering, maar een daling met 99 procent van het aantal wagens dat écht nodig is. De discussie die dan logischerwijze volgt is: welke rol heeft de overheid daarin? Moeten zij een soort Uber organiseren, met een zelfrijdend wagenpark dat heel Vlaanderen makkelijk bedient? Of moeten ze dat aan de vrije markt laten?
Dat lijken discussies voor later. Op korte termijn moet het eerst al mogelijk zijn om überhaupt met die zelfrijdende wagens te kunnen rijden op onze wegen. Maar die focus op zelfrijdende wagens, veel meer dan discussies over asfalt of besparingen of privatiseringen bij De Lijn, zou getuigen van veel meer inzicht in wat ons de komende jaren te wachten staat.