De Franse premier Valls heeft vandaag gewaarschuwd dat het gevaar bestaat dat terroristen chemische en bacteriologische wapens kunnen gebruiken. De Franse overheid blijkt zelfs de opdracht te hebben gegeven om een bepaald tegengif te produceren tegen “neurotoxische organofosfaten”. Heeft IS zo’n wapens? En is dat het ergste? Nope, er is nog een grotere bedreiging. We weten dat IS droomt van een nucleaire, vuile bom. En we weten dat ze daar wel degelijk aan kunnen geraken.
De dreiging van terroristen met chemische wapens houdt de Fransen blijkbaar intens bezig sinds de aanslagen van 13 november in Parijs. Het ministerie verspreidde 14 november aan overheidsdiensten de opdracht een bepaald tegengif te produceren tegen “neurotoxische organofosfaten”. Het ministerie doelt op giftige chemische verbindingen die onder meer het zenuwweefsel aantasten. Het tegengif dat het ministerie op voorraad wil hebben, wordt volgens Franse media uitsluitend vervaardigd in instellingen van de strijdkrachten. De discreet gepubliceerde mededeling is door een bezorgd parlementslid als “buitengewoon alarmerend” omschreven.
Terreurgroepen kunnen Frankrijk aanvallen met chemische of biologische wapens, zei Valls in een toespraak vandaag. “Niets kan worden uitgesloten, ook niet het risico op bijvoorbeeld een gifgasaanval.” Volgens Valls is de “macabere fantasie” van de terroristen eindeloos. Valls noemde de chemische en biologische wapens nadrukkelijk toen hij zei dat hij geen enkel risico kan uitsluiten. Hij herhaalde dat Frankrijk een land in oorlog is.
22 februari
Hoe reëel is zo’n terroristische aanval met chemische of bacteriologische wapens? Wel, om te beginnen, Westerse inlichtingendiensten zijn al op 22 februari ervan verwittigd dat Islamitische Staat z’n handen had kunnen leggen op “grote hoeveelheden” chemische wapens, dat schreven we in maart al. Op 22 februari meldde een anonieme officier van het voormalige Libische leger aan Londen dat IS “grote hoeveelheden” chemische wapens had kunnen stelen uit opslagplaatsen in Zuid- en Centraal Libië. Ondermeer mosterdgas en sarin.
Volgens wat in Libië moet doorgaan voor de regering tegenwoordig kon dat niet, want alles wat de voormalige dictator Muammar Gaddafi achterliet aan chemische wapens – maar liefst duizend ton aan saringas en 20.000 ton aan mosterdgas – was sinds vorig jaar opgeruimd. Dat had de toenmalige Libische minister van Buitenlandse Zaken, Mohammed Abdelaziz de VN en het Westen vorig jaar nog gegarandeerd. Maar raad eens wat? Juist, naast de stockpile in al-Rawagha, 600 kilometer ten zuiden van Tripoli waar Abdelaziz het over had, blijkt Gaddafi nog wel wat achter de hand te hebben gehouden.
Het ligt daar effectief gewoon in containers, in de zon, onbewaakt
Uiteindelijk werd alleen verwoest wat Gaddafi onder internationale druk in 2004 zelf had aangegeven aan de VN. Eigenlijk zou amper 40 procent van wat Gaddafi had, onder de supervisie van de VN vernietigd zijn. Islamitische Staat wist blijkbaar wat Westerse inlichtingendiensten niet konden achterhalen: dat er nog spul lag in de woestijn. En dat bedoelen we letterlijk. Voor wie ondergrondse laboratoria en dat soort dingen in gedachten heeft: sorry. Het ligt daar effectief gewoon in containers, in de zon, onbewaakt.
De mannen van IS reden er in januari in colonne in hun SUV’s naartoe, laadden volgens getuigen een onbekende hoeveelheid in een soort hoornvormige containertjes, gooiden die in hun pick-up-trucks en reden ermee naar Misrata aan de Libische kust. In de bergen in de buurt van Mizda, 160 kilometer van Tripoli, zou Islamitische Staat de chemische wapens getest hebben.
De brouwer van Saddam
Ook bekend is dat Abu Malik aka Salih Jasim Muhammed Falah al-Sabawi, een man die voor Saddam Hoessein het gifgas brouwde dat die destijds gebruikte tegen de Koerden en die in 2005 actief werd voor al-Qaida, door IS was ingelijfd. Toen de Amerikanen daar lucht van kregen, werd hij zelfs hun primair doel. Na weken zoeken, en na verschillende van zijn familieleden en vrienden te hebben opgepakt en ondervraagd, konden ze hem op 24 januari uitschakelen met een luchtaanval.
De zucht van opluchting in het Pentagon toen dat gebeurde kon je tot hier horen: de Amerikanen sloegen blijkbaar vanaf november echt serieus in paniek toen ze hoorden dat Al-Sabawi aan de slag was voor IS. Ze kenden hem goed. Al-Sabawi werkte in de notoire Muthana-fabriek van Saddam. “Die kerel wil je daar nu echt niet hebben rondlopen”, viel er bij CENTCOM te horen. Een collega hoorde zelfs generaal Lloyd Austin na afloop van de persbriefing zeggen “gelukkig is die klootzak toch al dood”.
Maar, met wat Al-Sawabi juist bezig was en hoe ver hij daar mee gevorderd was toen ze hem uitschakelden, weten de Amerikanen niet.
Nightmare scenario
Maar wat ze wel weten is: “He was gathering a lot of equipment — we’re not really sure for what — before we killed him.” En: “It’s very concerning that someone who was fairly seriously high up in the [chemical weapons] infrastructure linked up with [ISIS]. This wasn’t some enlisted guy.” Het is wat in de wandelgangen van CENTCOM het “nightmare scenario” wordt genoemd blijkbaar: een echte goeie specialist in chemische wapens die werkt voor IS, zeker nu Islamitische Staat met de ‘heist’ in de Libische woestijn gezorgd heeft voor merchandise om mee te werken.
Overigens, dat zo’n kerel als al-Sawabi überhaupt bij IS terechtkwam (via al-Qaida) hebben we voor een groot deel aan onszelf te danken. Na de Amerikaanse invasie beloofde de toenmalige coalitie tientallen miljoenen om de Iraakse chemische wapenspecialisten te werk te stellen “in peaceful activities”. Want de schrik bestond toen al dat ze anders hun toevlucht zouden nemen in oorden en bij mensen die niet te controleren vielen. Alleen: het geld kwam er pas na vijf jaar. En “five years is a very long time for these experts to wait for a program to assist them”, zoals de Arms Control Association opmerkte. Blijkbaar had al-Qaida wel geld toen.
Er is nog iets: eigenlijk weten we niet eens of Abu Mali aka al-Sabawi echt dood is. De Amerikanen stuurden vijf aanvallen met Reaper-drones blijkbaar, maar toen iemand op de persbriefing vroeg hoe we nu weten dat hij echt dood is, was het antwoord … niks. Toen werd aangedrongen hoe het lichaam was geïdentificeerd, kwam er opnieuw geen antwoord.
Koerden
De Koerden hebben ook al een aantal keer gemeld dat IS chemische wapens gebruikt. Een terrorist van IS blies zich op 23 januari op nabij de stad Mosul met een autobom. De Koerden hebben monsters genomen na de aanslag. Die zijn volgens de autoriteiten onderzocht door een laboratorium dat is gecertificeerd door de Europese Unie.
Uit dat onderzoek bleek dat chloorgas was gebruikt als wapen. De aanslag op een controlepost mislukte overigens. De Koerden zagen de auto aankomen en schoten een raket op het voertuig af. Daardoor kwam alleen de terrorist om.
Ze hebben dus zeker chemische wapens bij IS. Bacteriologische – dat is een ander paar mouwen, ten minste in zoverre die niet in ontwikkeling waren in gebieden zoals Libië of Irak en Islamitische Staat er z’n klauwen op heeft kunnen leggen. Maar wat wellicht verontrustender is: in de jongste Dabiq, het blaadje van IS, wordt opnieuw gesproken over vuile bommen.
De nucleaire tsunami
Jürgen Todenhöfer, een Duitse journalist die tien dagen doorbracht bij Islamitische Staat, claimde nog niet zo lang geleden dat IS plannen heeft voor “een nucleaire tsunami die honderden miljoenen ongelovigen zal doden”. Jürgen Todenhöfer zat voor de CDU in de Duitse Bundestag van 1972 tot 1990. Hij is een overtuigd pacifist, en schreef na de terroristische aanslagen van 9/11 bijzonder kritische artikels over de beslissing van het Westen om tussen te komen in Afghanistan en Irak. Dat is wellicht wat hem een voetje voor gaf bij IS, dat eind 2014 effectief toeliet dat de Duitser 10 dagen lang op bezoek mocht komen bij de jihadisten in Syrië. Daar brengt hij nu een boek over uit dat ‘Inside IS – Ten Days In The Islamic State’ heet.
Daarin zegt Todenhöfer een paar frappante dingen. Zoals: het Westen heeft er geen idee van wat Islamitische Staat is en hoe groot de impact van de groepering is. Todenhöfer noemt die onderschatting “dramatisch”. “My impressions? That they are much stronger than we here believe”, zegt hij. De journalist, die al verschillende oorlogsgebieden bezocht in z’n carrière, noemt IS “the most brutal and most dangerous enemy I have ever seen in my life and they are supported by an almost ecstatic enthusiasm the like of which I’ve never encountered before in a war zone”.
Maar de meest in het oog springende uitspraak is toch deze: “The terrorists plan on killing several hundred million people”. De journalist beweert tijdens zijn verblijf bij IS gehoord te hebben van een plan om “met een nucleaire tsunami de wereld schoon te maken van ongelovigen”.
Perfecte storm
Eind mei schreven we al dat het iets is waar inlichtingendiensten zich ernstig zorgen over maken. Het idee van “een perfecte storm”, een “aanslag die alle eerdere aanslagen doet verbleken”, het is iets dat vaak terugkomt in de retoriek van IS. De overgelopen Britste gijzelaar/bekeerling John Cantille opperde in een artikel toen dat een nucleair wapen niet meer buiten het bereik van IS ligt: “The Islamic State has billions of dollars in the bank, so they call on their wilayah in Pakistan to purchase a nuclear device through weapons dealers with links to corrupt officials in the region.” Of IS nu echt miljarden aan reserves op de bak heeft staan, is niet echt duidelijk. Ze hebben wel geld genoeg. En Pakistan is een corrupt zootje en religieus behoorlijk fucked-up, het heeft en maakt kernwapens, en IS is er inderdaad steeds nadrukkelijker aanwezig in dat land.
De “overloper” Cantille (de vraag is maar of hij echt zelf die stukjes pent) heeft alvast wel gelijk op één punt, namelijk dat het “the sum of all fears” van westerse inlichtingendiensten is dat IS z’n handen op kernwapens legt. De apocalyptische visie die de grondslag is van de jihadisten van IS, garandeert bijna dat ze die dan vroeg of laat ook echt gaan gebruiken. En er zijn wel een aantal aanwijzingen dat IS effectief bezig is met het verwerven van atoombommen. In het deze week verschenen nummer van Dabiq wordt opnieuw geopperd dat het inzetten van vuile bommen niet buiten de mogelijkheden van IS ligt. Er wordt zelfs een doelwit genoemd: New York.
40 kilo uranium
Op 10 juni vorig jaar viel Mosul, de op twee na grootste stad in Irak, in de handen van Islamitische Staat. De jihadisten maakten daarbij bijna 40 kilogram aan uranium in beslag. Verrijkt of niet, het was niet meteen duidelijk. De Amerikanen susten de zaak, maar de Iraakse VN-ambassadeur Mohamed Ali Alkahim stuurde op 8 juli een vertrouwelijk brief naar secretaris-generaal Ban Ki-moon waarin hij beweerde dat het materiaal dat IS had gestolen wel degelijk “can be used in manufacturing weapons of mass destruction” en “These nuclear materials, despite the limited amounts mentioned, can enable terrorist groups, with the availability of the required expertise, to use it separate or in combination with other materials in its terrorist acts.”
De brief werd door een medewerker van Ban Ki-moon gelekt aan Reuters, maar, die was nu eenmaal op zomervakantie en draaide gewoon door. In september doken er geruchten op, afkomstig van IS-militanten in Syrië en Irak, dat IS aan het werken was aan het maken van een “dirty bomb”.
Vuile bom
Een vuile bom is een wapen dat zijn vermogen om te doden en te verwonden ontleent aan ioniserende straling maar zonder gebruik te maken van explosieve kernreacties, zoals in een “echt” kernwapen. De constructie kan veel eenvoudiger zijn dan bij een kernwapen, en de benodigde materialen zijn eenvoudiger te verkrijgen. De reikwijdte van zo’n bom is beperkt, de paniek die ze veroorzaakt is dat niet.
We kunnen ervan op aan dat de kennis die nodig is om zo’n vuile bom te maken aanwezig is bij IS. We weten dat al-Qaida ze had – en zelfs meer. Vlak voor de aanslagen van 9/11 had Osama Bin Laden een meeting met fundamentalistische wetenschappers die werkten aan Pakistans atoomwapens.
Een voetbal. Kopen of gewoon stelen
Om een echt kernwapen te bouwen, van de soort zoals gedropt werd boven Hiroshima, heeft IS ongeveer 100 kilo hoogverrijkt uranium nodig. Dat lijkt veel, maar het is niet echt groter dan een voetbal. Eenmaal je dat hebt, is een bom bouwen een kwestie van goed Googelen.
Die hoeveelheid kopen, is wel degelijk een optie: het gaat dan om materiaal dat “verdwenen” is tijdens de val van de voormalige Sovjet-Unie bijvoorbeeld – of, en veel simpeler, IS kan het gewoon stelen. In Pakistan bijvoorbeeld, of in Rusland, waar het, zeker in de randrepublieken in het zuiden, zichzelf fel aan het manifesteren is. “Major gaps remain in the security of Russia’s nuclear arsenal and its huge stockpiles of bomb material”, concludeerde een rapport van de Amerikaanse inlichtingendiensten nog vorig jaar.
In datzelfde rapport, gemaakt op vraag van een senaatscommissie, staat letterlijk dit advies: “Expert concern over the nuclear terrorist threat waned in recent years, as U.S. operations degraded and dismantled bin Landen’s network. That period is now over. The rising ISIS threat, the Pakistan links, the continuing stockpile security weaknesses and now Russia’s withdrawal from key aspects of nuclear cooperation programs are again raising red flags.”
Nieuwe waarschuwing
Daarna kwam er een nieuwe waarschuwing, die alweer grotendeels genegeerd werd. Walid Shoebat, een Amerikaan die zich bekeerde tot de islam, voormalig jihadist ook en lid van het Moslim Broederschap, waarschuwde dat “ISIS now has camped in Pakistan and all across Pakistan” en “western news consumers are not paying as much attention to how fast the Islamic State is moving.”
Shoebat zei dat als IS een voet aan de grond zou krijgen in Pakistan, het voor de hand ligt dat het achter de kernwapens daar zal gaan: “ISIS will strive for acquiring nuclear weapons in Pakistan and will get them, its only a matter of time. Assuming even if ISIS doesn’t fight for it, there are elements in Pakistan that may sell either nuclear technology or nuclear weapons to ISIS. If ISIS obtains nuclear weapons in Pakistan a new chapter of terrorism will emerge, and ISIS will turn into an invincible force.”
“Probeer het te verkopen aan IS. Die vragen ernaar en hebben het geld”
Begin vorige maand berichtten we hoe Oost-Europese smokkelaars met Russische connecties meerdere malen geprobeerd nucleair materiaal te verkopen aan terroristen van IS en andere jihadisten. In februari van dit jaar probeerden smokkelaars nog een grote voorraad Cesium-137 voor 2,5 miljoen euro aan strijders van IS te verkopen. Ze vroegen specifiek om het aan IS te verkopen, want “die zijn in de markt voor nucleair materiaal”.
De speurders in Moldavië, waar de deal door de FBI werd tegengehouden, sluiten niet uit dat er ook succesvolle nucleaire overdrachten zijn geweest met bijvoorbeeld IS. Hun afdeling werd overigens opgedoekt onder politieke druk. Hoe dat in z’n werk ging kan je in dit artikel lezen: Nieuw bewijs dat Islamitische Staat kernbom wil.
“Eén aanslag met vuile bom en hele maatschappij stort in”
Los van de slachtoffers die zo’n aanslag met een nucleaire bom zou maken, is het effect ervan op de hele wereld immens, hebben experts al gezegd. Niemand zal zich nog veilig voelen, alle bestaande rechten en vrijheden die mensen hebben, zullen verdwijnen in zo’n scenario voorspellen ze, want het voorkomen van nog zo’n aanslag zal alles naar de achtergrond duwen. Ze voorzien ook dat na zo’n aanslag er chaos in steden zal ontstaan en dat mensen die zullen willen verlaten, veel van hen permanent. Eén vuile bom in een wereldstad zal onze hele maatschappij ontwrichten voorspellen ze, en dat voor jaren.
Het is daarom des te triester om vast te stellen hoe ontstellend weinig er gedaan is en hoe weinig middelen er vrijgemaakt zijn om bijvoorbeeld dat smokkelen van dingen als verrijkt uranium tegen te gaan.