“Ik wil winnen.” Voor 2018 maakt Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten er geen geheim van, ze wil haar partij fors vooruit zien gaan. 2017 was het jaar van de triomf voor haar: “We hebben eigenlijk alles binnengehaald. Het Zomerakkoord was ‘een blauw akkoord’.” De verklaring is simpel voor haar: als twee honden, N-VA en CD&V, vechten om het been, loopt Open Vld ermee heen. Haar ambities voor 2018 zijn dan ook helder: “Ik doe niet aan politiek om te verliezen.” 

Op de vraag wat Gwendolyn vond van 2017, komt een typisch Rutten-antwoord: “Een jaar met héél veel energie.” En natuurlijk ook haar andere stokpaardje: “De belastingen zijn omlaag gegaan hé. Voor een liberale partij altijd belangrijk. En 500 euro bijverdienen kan binnenkort zonder dat het belast wordt.”

Veel mensen dachten ‘waar komen de liberalen nu mee af’, toen je dat idee in het voorjaar lanceerde. Tevreden dat je het uiteindelijk hebt kunnen realiseren?

“Ja: woorden en daden. Dat is een constante bij ons als liberale partij. In januari zal je op je loonbriefje meer geld zien staan. In 2014 zeiden ze: ‘Waar komen de liberalen mee af, dat kan niet?’ Maar het is gelukt. Die 500 euro onbelast bijverdienen hoort voor mij zeker thuis in het lijstje van 2017-2018.”

“Veel gezinnen, die met twee gaan werken, hebben het heel druk. Ze komen vaak minder goed rond en hebben het moeilijk om op een betaalbare manier hulp in huis te halen. Pak de situatie van woensdagnamiddag: je werkt met twee, wie gaat voor de kinderen zorgen? Als er een pas gepensioneerde in dezelfde straat woont, is het misschien handig om te vragen of die op woensdag kan komen opletten. Dat is met die maatregelen mogelijk. Dat is goed voor het gezin. Er kan op een betaalbare manier hulp gezocht worden. En het is ook goed voor die gepensioneerde, die zelf iets kan bijverdienen.”

Dus weggegaan uit het Vlaams Parlement naar ‘De Dorpsstraat’, wat je deed, levert dan toch iets op?

“Heel veel. Zo kwam ik Roger tegen. Hij verdient bij in de zaak van zijn dochter en schoonzoon. Hij is heel enthousiast. Ik ga daarheen. En hij zegt: ‘Dat is eigenlijk onrechtvaardig. Dat komt bovenop mijn pensioen en alles wat ik verdien, wordt gewoon ‘wegbelast’.'”

“Daaruit is ook het voorstel gegroeid om die flexi-jobs van de horeca uit te breiden naar gepensioneerden. Zo kunnen ze gaan bijverdienen zonder dat ze ‘wegbelast’ worden.”

“Ik herinner mij een zaal waar ik ging spreken en na mijn speech kwam de man die opdiende en afruimde bij mij en hij zei: ‘Wij staan hier met twee. We doen allebei hetzelfde, namelijk opdienen in een feestzaal. Maar voor hem is dat een flexi-job en dus onbelast, en voor mij komt dat bij mijn pensioen en dus belast.'”

“Die onrechtvaardigheid moest door de regering aangepakt worden. Ik ben heel trots dat dat gelukt is. Voor mij is dit een jaar waarin ik, door mijn ronde van Vlaanderen te doen en door naar mensen te luisteren, dingen op tafel heb kunnen leggen.”

Je hebt een dynamiek in de regering van CD&V die lijnrecht tegenover N-VA staat. Als twee honden vechten om een been, loopt Open Vld daar dan mee heen?

(enthousiast) “Dat is exact wat er gebeurt. Ik stel ook maar vast dat zij heel veel tijd steken in op elkaar hakketakken, op persoonlijk en symbolisch vlak. Ze houden mekaar wat in de houdgreep.”

“Wij hebben gewoon gezegd: ‘Wat leggen we op tafel? Wat kunnen wij verwezenlijken?’. En we hebben eigenlijk alles binnengehaald. Het Zomerakkoord was ‘een blauw akkoord’.”

Die twee regeringen zijn dus echt twee liberale regeringen?

“Er staat in elk geval een liberale stempel op. Dat is uiteindelijk ook wel waarom je het doet als je in de politiek gaat: om dingen te veranderen. En heel veel dingen die vandaag in uitvoering zijn, zijn ooit bij ons als idee op congressen geboren.”

“Stilstaan is achteruitgaan. Iedereen die met zijn eigen leven bezig is, weet dat. Je moet in beweging blijven en blijven nadenken. Bijvoorbeeld ons voorstel om een ‘sociale vlaktaks’ in te voeren, is nu wat we naar voren schuiven voor de toekomst. Dat is een simpel principe: als je werkt en je hebt een inkomen, dan is wat je nu verdient in de eerste plaats voor jezelf. Een fatsoenlijke som die belastingvrij is. En dat heeft het voordeel dat iedereen duidelijk weet hoeveel of hoe weinig belastingen hij of zij moet betalen.

“Je kiest zelf hoe je aan politiek wil doen. Ik zie heel veel anderen die ofwel tégen de N-VA zijn, ofwel tégen de socialisten, ofwel tégen de Franstaligen. Ik kies om aan politiek te doen om onze ideeën naar voor te kunnen schuiven.”

Was dit dan het jaar van de Kumbaya? Na de spanningen kwam er de verzoening. Zoals toen jullie als voorzitters op 11 juli heel lang met elkaar hebben staan spreken: een symbolisch moment.

“Ik maak er wel een punt van van een open lijn te hebben met mijn collega-voorzitters, om daarmee te praten. Niet alleen op het binnenplein op 11 juli, maar op regelmatige basis. Dat gebeurt ook echt.”

Want daar maken waarnemers zich soms wel zorgen over: ‘Praten ze wel met elkaar?’

“Ik weet ook niet of de rest wel met elkaar praat, maar als je in de politiek dingen wil oplossen, dan hou je best een open lijn. Iedereen heeft daarin een eigen stijl, maar als er bij mij iets op mijn lever ligt, of ik vind dat iets niet kan …”

Dan bel je naar Bart en naar Wouter?

“Ja, en ik zie hen ook geregeld.”

En heb jij thuis ook een hond?

(lacht) “Neen, ik heb een kat. Als we dan toch in symboliek zitten.”

“Maar met elkaar praten en af en toe eens samen iets gaan eten of een koffie gaan drinken, kan al veel verhelpen. Ik maak daar een punt van. En ik vond het goed dat we dat op 11 juli gedaan hebben, want de manier waarop we het vorige jaar geëindigd hebben, was toch niet al te schitterend.”

“We zien dat als we met die drie partijen en de MR (ik reken de MR en Vld als één familie) samenkomen, we echt samen dingen kunnen doen. Dat is wat mensen van ons verwachten, vooruitgaan. Voor mij was het toch het jaar van de vooruitgang, 2017.”

Met Bart Tommelein heb je ook een opvallende transfer gedaan. Eerst was hij nog Ti-Ta-tovenaar, maar hij heeft het wel gedaan, die Turteltaks afgeschaft. Of toch voorlopig.

“Hij doet nog veel meer. Ten eerste heeft hij die energieheffing van de baan gekregen, ook daardoor gaat de factuur van de mensen omlaag. Dat is een belangrijk punt voor ons. Ten tweede is hij er zonder subsidies in geslaagd om mensen terug enthousiast te krijgen voor hernieuwbare energie.”

Hij is de beste marketeer voor zonnepanelen?

“Nee, maar dat is het verschil tussen ons en de groenen: de groenen willen de wereld verbeteren en ze doen dat met het vingertje en het moet allemaal aan het geweten knagen. Wij zeggen: als je investeert in hernieuwbare energie, is dat ook goed voor je eigen portemonnee, is dat ook goed voor je kinderen en kleinkinderen.”

“Tommelein laat de tanker keren en hij kiest voor hernieuwbaar én betaalbaar. We stappen eindelijk af van die subsidieverslaving, waar Vlaanderen nogal voor gekend is. Hij doet dat in de Vlaamse regering, Philippe De Backer doet dat in de federale regering voor windmolenparken. Onze twee ministers van Open Vld hebben samen bijna 10 miljard euro bespaard. Ik denk dat zoiets elke dag voorpaginanieuws mag zijn. Hadden zij er niet gezeten en die strijd tegen subsidies niet gevoerd, dan zouden we dat allemaal moeten gaan betalen.”

“Een energiemarkt moet op zichzelf kunnen werken, zonder subsidies. Dat is begonnen bij de biomassa. Dat was helemaal dwaas: een jaar subsidies geven om hout op te stoken, in de strijd tegen het klimaat. Hoe zot kan het zijn?”

“En nu de windmolenparken op zee. De subsidies zijn omlaag gegaan. En nu kunnen we de stap zetten om windmolens te bouwen op zee zonder subsidies. Dat is klassiek liberaal. Weg met die subsidieverslaving. Ik denk dat het op die manier met Vlaanderen fel vooruit kan gaan.”

Is het een goed idee om mensen te gaan verbieden om nog mails te sturen buiten de uren?

(lacht) “Ik heb me er in ieder geval al niet aan gehouden. Ik heb al buiten de uren gemaild.”

“Kijk: een beetje minder moeten en wat meer mogen, dat kan het leven wat aangenamer maken. Je kan niet alle aspecten van het leven proberen te regelen in wetten en verbodsbepalingen … Dat gaat niet. Wie dat denkt, vergist zich. Op den duur zit je met zoveel regels en wetten dat niemand ze nog kent en nog niemand zich eraan houdt.”

“In een gezond bedrijf met een gezonde werkgever-werknemer relatie, of gewoon bij zelfstandigen, is het belangrijk om toch met elkaar te praten: ‘Hoe ga je daar mee om?’ Dat is de vraag.”

Maar binnen uw partij weten ze: ‘Day and night’?

“Voor mij is politiek ook geen werk, maar passie. Dat moet ook zo, denk ik. De dag dat het geen passie meer is maar werk wordt, dan is het tijd om te stoppen.”

Hoe zie je dat voor jezelf? Volgend jaar is het verkiezingsjaar, maar voorzitter zijn is iets slopend …

“Maar ook het mooiste wat er is.”

Er wordt gefluisterd dat je ook weleens in een regering zou willen stappen.

“Och, kijk. ik ben voorzitter tot 2020. Ik heb deze regeringen gemaakt. Ik weet ook waarom: omdat we veel dingen hebben kunnen realiseren en doen.”

“Dit jaar heb ik met de partij een toekomsttraject uitgetekend met heel vernieuwende ideeën. De sociale vlaktaks was bijvoorbeeld ook het principe dat mensen het recht moeten krijgen op opleiding en herscholing gedurende hun ganse loopbaan. Dat soort ideeën. Daar ben ik ongelooflijk graag mee bezig.”

“We zullen in ’18 en ’19 kijken wat de verkiezingen geven. Dat is gewoon de realiteit. Dat is voor alle voorzitters zo. Dat is voor Wouter Beke zo, dat is voor Bart De Wever zo. Dat zal voor John Crombez en Meyrem Almaci ook zo zijn. Die verkiezingen zijn nu eenmaal een belangrijk moment. Maar je moet wel bezig zijn met de prioriteiten en de ideeën: ‘Hoe wil ik het leven van mensen veranderen?’.”

“Als je met het omgekeerde gaat bezig zijn: ‘Welke post wil ik bekleden?’, dan zien de mensen daar ook gewoon dwars doorheen. Dan ben je echt verkeerd bezig.”

Gemeenteraadsverkiezingen gaan ook wel over ‘wie wordt mijn burgemeester’. Dus in die zin …

“Natuurlijk kies je wel voor een persoon die iets kan verwezenlijken, maar als ik dat nu zie in Antwerpen, dat de enige vraag is: ‘Wie mag op het Schoon Verdiep gaan zitten?’. We hebben geen enkele discussie gezien over wat heeft Antwerpen nodig en waar gaan we met de stad naartoe?. Dat vind ik een verarming van het debat. Natuurlijk is een persoon belangrijk, maar nog veel belangrijker is: Wat kan daar gebeuren?.”

Bijvoorbeeld de drugsdiscussie. Daarbij moet je toch een plan van aanpak krijgen over hoe je daar als stad mee omgaat? Tot nu toe zien we een discussie over klein krapuul op straat, dat aangepakt moet worden.”

“Maar ik wil ook zien hoe je daar als haven mee omgaat. Hoe je ervoor zorgt dat ambtenaren en politiemensen niet omgekocht kunnen worden. Waar zitten de grote garnalen en hoe ga je daar mee om? Als Antwerpen helemaal verrot is door de drugs, is dat bij uitbreiding gans Vlaanderen. En ik denk dat daar wat meer lik op stuk mag komen, dat we daar meer een Amerikaanse aanpak nodig hebben in het drugsbeleid. In Amerika hebben ze een DEA (Drug Enforcement Administration, red).”

Pleit u voor zoiets in België ook?

“Als we de drugsproblematiek willen aanpakken in een geglobaliseerde wereld, dan denk ik dat we binnen Europa, en zeker in België, eens moeten kijken, hoe gaan we met die drugsproblematiek om.”

Even naar die andere grote stad: Gent. Gaat Mathias De Clercq, je kandidaat-burgemeester voor Open Vld, het halen?

“Mathias doet het heel goed, hij leeft voor Gent.”

Maar zal hij burgemeester worden denk je?

“Dat zal van de Gentenaars afhangen, maar hij heeft wel een programma, hij laat zien waar hij voor staat. Hij is sociaal, liberaal en staat tussen de Gentenaars.”

Hoe komt het dan dat zoiets in Antwerpen niet lukt?

“Wie zegt dat dat niet zal lukken? We komen natuurlijk van heel ver. Ik ben daar ook realistisch in. Je moet daar kijken waar we vandaag staan. En we zijn aan het bouwen. Philippe De Backer staat daar op het terrein, heel erg fris, met veel ideeën en een jong team. Laat hen maar bouwen en laat hen maar groeien. Ik denk dat er ook in de nationale politiek partijen zijn die met één zetel zijn begonnen. Dus het kan.”

Dus geef je hem wat tijd?

“Ja, laat hem maar doen. Laat hem maar eens tonen wat hij in zijn mars heeft. Ik heb daar alle vertrouwen in. In Gent spelen we voor de hoofdvogel, in Antwerpen gaat het er ons in eerste instantie om: Hoe bouwen we verder aan die stad?.”

Als je in de nacht van de verkiezingen volgend jaar zegt: ‘We hebben Kortrijk binnengehaald, we hebben Gent binnengehaald en Mechelen’. Ben je dan gelukkig op dat moment? Is dat het target?

“Ik wil winnen. (lacht) Daar maak ik geen geheim van. Ik doe niet aan politiek om te verliezen. Voor mij zijn alle 308 gemeenten belangrijk, omdat dat de beste garantie is om onze liberale ideeën in de praktijk om te zetten.”

“En als ik dan zie, kijk nu naar Mechelen, waar je een liberale burgemeester hebt, dan kiest men die als beste burgemeester en staat die symbool voor wat je als liberaal kan doen als je zo’n stad in handen krijgt. Dan gaat het niet over ‘of Bart Somers nen toffe burgemeester is’. Dat is wel zo, maar vooral over wat die verwezenlijkt heeft.”

“Dat zie je nu in Kortrijk ook gebeuren. Vincent (Van Quickenborne, red.) is die stad aan het transformeren op zes jaar tijd. Ik weet niet of je nog eens in Kortrijk bent geweest, maar dat is indrukwekkend. Dat was een beetje een ingedommelde stad in een uithoek van het land. Vandaag zet Kortrijk zichzelf op de kaart. Nu hebben we het over grote steden. Oostende zal daar ook wel bijkomen met Bart Tommelein.”

“Maar wat je niet mag vergeten, is dat liberalen ook het verschil maken op kleinere plaatsen en in kleinere steden. Wij kunnen een unieke combinatie bieden. We staan voor een goede economie, maar we vinden ook dat mensen van het leven mogen genieten.”

Nog even terug naar Mechelen. Bart Somers zit daar wel in een kartel met Kristof Calvo (Groen). Dat is de man die jullie op het federale niveau bevechten.

“Ja, maar als hij mee ons liberaal beleid wilt uitvoeren in Mechelen, dan is dat voor mij geen probleem.”

Eigenlijk is Kristof Calvo gewoon een liberaal dan?

“Ja, ik denk, dat als hij eerlijk is … In Mechelen is dat zo. Ik zie daar heel andere recepten dan diegene die hij in de Kamer voorlegt. Daar was vorige week een voorstel van Groen om het pensioensparen te gaan belasten. Maar wij zeggen: ‘Als de mensen al zelf voor hun pensioen moeten zorgen, begin dat dan ook niet te belasten, of ga niet onmiddellijk met het vingertje zwaaien.'”

“Op het nationale vlak is Groen een klassiek linkse partij. In Mechelen is dat anders en daarom is het een succesrecept, omdat er heel veel blauw bij zit.”

Even naar Franstalig België, je hebt daar de communisten die oprukken, de PS die ingestort is, de MR die eigenlijk niet beweegt. Aan Vlaamse kant beweegt er nauwelijks iets. Verwacht je verandering bij ons?

“Dat is omdat we hier bezig zijn een goed beleid te voeren. Met maatregelen die mensen echt voelen: ze hebben meer geld in de portemonnee en meer flexibiliteit om hun job te regelen.”

“We kijken naar de samenleving van vandaag. Tegenwoordig heb je veel éénoudergezinnen. We maken het vandaag dus mogelijk om te zeggen: in de week dat je de kinderen hebt, ga je minder werken en in de week dat de kinderen bij je ex-partner zitten, ga je meer werken. Dat is een modern beleid dat gevoerd wordt, daar hebben mensen ook voor gekozen.”

Goed, dat kan Vlaanderen verklaren. Maar waarom ga je in Wallonië dan plots op de communisten stemmen?

“We zullen nog moeten zien of ze dat echt gaan doen. Wat je nu in Wallonië ziet, is de totale implosie van de PS-staat. Dat ging vroeg of laat toch gebeuren. Ik denk ook dat dat goed is, dat er zuurstof komt. Ik ben ervan overtuigd dat Wallonië dat ook nodig heeft. De liberale recepten van MR en cdH gaan de boel wel in beweging krijgen. Daar ben ik van overtuigd.”

“In het Waals gewest hebben ze nu eindelijk de kans om te laten zien wat dat betekent, een andere coalitie, met liberalen erin. In plaats van de mensen in een soort ‘miserabilisme’ te laten zitten, in de uitkeringssamenleving van de PS-staat. Nu is het handen uit de mouwen en vooruitgaan. En als Wallonië vooruitgaat, is dat ook goed voor Vlaanderen. En ik denk dat het heel gezond is dat je die liberale grondstroom nu ook in beide landsdelen zal krijgen. Maar wij kunnen het al tonen en zij beginnen er nog maar net aan. Laat dat maar gebeuren.”

Maar we zitten wel op koers om na volgend verkiezingsjaar eigenlijk met dezelfde coalities verder te gaan?

“Dat zal de kiezer moet beslissen, maar ik ga geen nee zeggen tegen opnieuw een liberale premier.”

Opnieuw Charles Michel? Je zegt “liberale premier”, maar je laat in het midden wie …

“Hij doet dat goed, maar we moeten dat altijd bekijken op het moment waarop het komt. Dat is de drijvende kracht van deze regering. Dat zijn de liberale ideeën, de recepten om onze economie te laten groeien. We zijn in 2014 als liberalen met een duidelijke boodschap naar de kiezer gegaan: ‘Economische groei’.”

“Wat zie ik vandaag in de rapporten van de Nationale Bank? De jobcreatie piekt als nooit tevoren, er waren nooit meer vacatures, de economische groei stijgt, de koopkracht van mensen gaat omhoog … Dat is wat we gezegd hebben dat we gingen doen en de resultaten zijn er. Dan denk ik: ‘als het een goed recept is en dat werkt …'”

Veel optimisme dus voor volgend jaar?

“Wat had je nu anders verwacht?” (lacht)

Op het einde van het jaar maken we altijd voornemens. Wat wil jij in 2018?

“Ik wil een overwinning in 2018. Ik wil in de 308 gemeenten laten zien wat het betekent als een liberaal kan besturen. Dat is goed voor de samenleving en de mensen, dan gaan we vooruit.”

En persoonlijk?

“Het nadeel van politiek als passie en beroep te hebben, is dat er weinig persoonlijke tijd overschiet. Ik vrees dat dit een hard jaar gaat worden voor mijn familie en mijn naasten. Dat zal in ’18 en ’19 zo zijn. Het is anderhalf jaar vollen bak.”

En daarna stopt het niet …

“Nee, dus ik vraag wat begrip van hen. Op voorhand.” (lacht)