Hebben jongeren een zware voet?

Vooral jongeren lappen snelheidsregels aan hun laars. Dat stelt mobiliteitsorganisatie VAB. Ze zouden door hun jonge leeftijd vaak nog te roekeloos zijn in het verkeer. Het gevolg van een onevenwicht in de hersenen, zo blijkt uit psychologisch onderzoek. Toch blijkt uit een steekproef dat heel wat jongeren ook positief staan tegenover controles.

Hebben jongeren een zware voet? We doen de test en spreken lukraak vier jongeren aan. Als eerste passeert Mathias (21). Hij rijdt nog niet zo lang alleen. “Ik laat me niet opjagen door andere bestuurders. Als nieuweling op de weg, houd ik me aan de verkeersregels. De risico’s van te snel rijden zijn duidelijk: je brengt jezelf en anderen in gevaar. Wie echt te snel wil rijden, doet dat beter op privéterrein.”

Flitspalen zijn volgens Mathias een goed preventiemiddel. “Niemand betaalt graag een boete. Bestuurders zijn ook meer alert dankzij flitspalen.” Freya (20) is het daar niet mee eens: “Flitspalen vind ik overbodig. Na een tijdje kent iedereen de locaties en respecteren de automobilisten alleen bij de flitspalen de snelheid. Tussen verkeerslichten wordt zelden geflitst, dus kun je daar vaak gerust ongestraft te snel rijden. Het zijn dan alleen toevallige of onoplettende chauffeurs die worden beboet.”

“Aantal keer geflitst”

Freya geeft toe dat ze al eens te snel rijdt. “Vaak onbewust: er zijn veel wegen waar je sneller kan rijden zonder dat het gevaarlijk wordt”, legt ze uit. “Op sommige plaatsen is het inderdaad gevaarlijk om te snel te rijden, maar op andere plaatsen ligt de grens dan weer veel te laag. In een schoolomgeving, waar het altijd zone dertig is, kun je in het weekend gerust sneller rijden.”

“Er zijn veel wegen waar je sneller kunt rijden zonder dat het gevaarlijk wordt.”

Freya werd al een aantal keer geflitst. “Ik besef het meestal pas als ik het pv (of de bekeuring) in mijn bus vind. Af en toe rijd ik te snel, maar de snelheid staat ook niet altijd even duidelijk aangegeven”, haalt ze aan.

Politiecontroles? Prima!

Ook Nasira (21) rijdt wel eens te snel, “maar nooit meer dan tien kilometer boven de toegelaten snelheid”, haast ze zich. “Dat gebeurt vooral op de snelweg, als ik in tijdnood ben. Ik begrijp dat te snel rijden gevaarlijk is en bovendien meer brandstof kost.”

Nasira werd nog nooit geflitst omdat ze een vrij voorzichtige chauffeur is. “Te snel rijden is simpelweg gevaarlijk. Maar sensibiliseren werkt niet bij iedereen. Ik sta zeker positief tegenover snelheidscontroles, maar dan minder op snelwegen en meer op trajecten waar zeventig, vijftig of dertig geldt. Zeker in straten waar veel kinderen langskomen.”

Freya is het met haar eens: “Ik vind politiecontroles prima, maar ze moeten plaatsvinden op risicolocaties, op wegen waar regelmatig ongevallen gebeuren. Trajectcontroles zijn geschikter om ongevallen te voorkomen, maar ook niet de meest ideale oplossing. Chauffeurs passen alleen op dit traject hun snelheid aan.”

Bewust te snel rijden

“Flitspalen zijn hun doel voorbijgestreefd”, vindt Jasper (24). “Ze vangen meestal bot. Chauffeurs die dagelijks onderweg zijn, weten waar de flitspalen staan en passen hun rijgedrag op die plaats aan. Bovendien kunnen die flitsers een aantal gepersonaliseerde kentekens niet herkennen. Ik geef ook de voorkeur aan trajectcontroles.”

“Ook ik rijd wel eens te snel”, bekent Jasper, die op z’n achttiende zijn rijbewijs haalde. “Vroeger vaker dan nu. Ik rijd nog wel eens zestig kilometer waar je vijftig mag, of 140 op de autosnelweg. Dat doe ik niet onbewust. In het verleden ben ik regelmatig geflitst, maar inmiddels is het al ruim een jaar geleden dat ik nog een snelheidsboete heb gekregen. “

Jasper beseft dat hoge snelheden leiden tot langere remwegen en ook meer concentratie vergen. “Ik rijd alleen sneller als er weinig verkeer is en de kans op een ongeval miniem is. Bij drukke periodes of wegwerkzaamheden houd ik me aan de snelheid. Als ik een lang traject moet rijden, rijd ik ’s avonds laat iets harder. De verhoogde hoeveelheid adrenaline houdt me wakker en scherp.”

Roekeloos gedrag

Vooral jongeren zijn die bewust de limieten overschrijden, is niet toevallig. “Daar zijn verschillende redenen voor”, verklaart prof. Wim Beyers, hoofddocent Ontwikkelingspsychologie aan de UGent. “Het heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen tijdens de adolescentie. Het achterste gebied in je hersenen is verantwoordelijk en actief op momenten van plezier en sensatiezucht. Dat deel is al volop ontwikkeld op het moment dat de puberteit start.”

Het voorste, prefrontale stuk van de hersenen is ons controlesysteem.”Daarmee onderdrukken we impulsen. Dat gedeelte ontwikkelt zich pas op het einde van de adolescentie, van 20 tot 25 jaar. Op die manier ontstaat er bij heel wat jongeren een onevenwicht in de hersenen, waarbij impulsen de overhand nemen terwijl de ratio achterblijft. Dat komt tot uiting in roekeloos gedrag als te snel rijden.”

Peer pressure

Je kunt je afvragen: waarom heeft de natuur daar dan voor gezorgd? “Daar is al heel wat onderzoek naar verricht”, antwoordt Beyers. “Op een bepaalde leeftijd hebben wij onze hersenen nodig om een stap naar de buitenwereld te kunnen zetten en daar is het out of the box-denken vaak noodzakelijk. Als je dan hersenen hebt die te rationeel bezig zijn, lukt dat niet.”

Maar er zijn nog factoren die een invloed kunnen hebben op het rijgedrag van jongeren. “Onderzoek heeft aangetoond dat dat onevenwicht in de hersenen ertoe leidt dat jonge automobilisten vaker dan volwassenen een rood licht negeren. En, opvallend: dat effect werd nog versterkt wanneer een leeftijdsgenoot in de buurt was. Dat fenomeen treedt alleen op bij jongeren, niet bij volwassenen. Ze hebben onbewust het gevoel niet onder te willen doen.”

Om snelheidsduivels tegen te gaan, pleit Mathias alsnog voor meer flitspalen en -controles. “Hoe minder zones er zijn waar de politie de snelheid niet controleert, hoe beter. Ik vraag me vaak af andere chauffeurs hun rijbewijs wel waard zijn. Er zijn toekomstplannen voor wagens die zich voortbewegen zonder bestuurders. Misschien verlaagt dat het aantal ongelukken”, besluit hij.