“Tegen 2025 sluiten alle kerncentrales. Deze keer gebeurt het echt.” Verschillende hooggeplaatste bronnen in de regering zijn duidelijk: het energiepact tussen de deelstaten komt er voor het einde van het jaar. En daarin zal geen plaats meer zijn voor nucleaire energie. Binnen de kern sprak premier Charles Michel (MR) de zaak door, en ook in de Vlaamse regering is het verzet van N-VA gestopt. Een historisch moment voor de energiemix van België.

Het is meer dan vijf voor twaalf over kernenergie in dit land. Meer bepaald: als de kerncentrales effectief dicht moeten in 2025, zoals door vorige regeringen beslist is, dan moeten heel snel alternatieve energiebronnen aangeboord worden. Die noodkreet kwam van Elia, het bedrijf dat de distributie van stroom op het hoogspanningsnet doet vorige week.

Elia legde daarbij verschillende scenario’s op tafel. Maar in essentie is de keuze heel simpel: ofwel nu radicaal investeren in nieuwe bronnen zoals gascentrales, ofwel toch nog twee van de minst oude kerncentrales openhouden. Doel 4 en Tihange 3 kunnen blijven draaien na 2025. In dat eerste scenario moet er hoe dan ook massaal ingezet worden op hernieuwbare energie, met nog veel meer offshore-windmolens in de Noordzee en nog veel meer nieuwe zonnepanelen.

Kernenergie gaat hoe dan ook veel moeilijker samen met groene stroom. Want kerncentrales kan je niet af en aan zetten, al naar gelang het aanbod van wind- of zonne-energie. Bij gascentrales gaat dat wel. Hoe langer de kerncentrales open blijven, hoe trager groene stroom kan groeien.

N-VA alleen tegen vier ministers van Energie

Politiek ging het hard de afgelopen week binnen de meerderheid. Energiespecialisten van de N-VA in de Kamer en het Vlaams parlement pleitten ervoor om toch maar voor de zekerheid van kerncentrales te kiezen. Maar dat zou betekenen dat de kernuitstap alweer uitgesteld zou worden. Al sinds de paars-groene regering begin jaren 2000 de kernuitstap besliste gebeurde dat telkens opnieuw. Maar de N-VA bindt nu in, zo klinkt het binnen de regering.

“Er was overeenstemming in de Kern: de N-VA plooit zich terug. Kijk maar naar de uitspraken van de premier, dinsdag bij de opening van een nieuwe hoogspanningsverbinding bij Elia. Dat was gedekt door heel de regering, het signaal is dus duidelijk. Ook de federale minister van Energie, Marie-Christine Marghem (MR) was daar, en die was even duidelijk. Wij gaan doen wat andere regeringen beloofden, maar niet gedaan kregen: die centrales gaan definitief dicht”, zo klinkt het bij een minister.

Meteen komt er vanuit de Vlaamse regering ook een duidelijk belofte. Want daar is te horen “dat er zeker voor het einde van het jaar een duidelijk energiepact komt”. Dat zou meteen het concrete plan moeten zijn, waar Elia zo om smeekte.

Nieuwe wind vanuit Wallonië

Dat het plan er nu kan komen, en dat de kerncentrales ook effectief dicht gaan, heeft veel te maken met de nieuwe Waalse regering. Want daar zat tot de zomer een coalitie van PS en cdH. En de Franstalige socialisten hadden niet veel zin om één grote deal te maken met de centrumrechtse coalities van de Vlaamse regering en vooral de federale regering, om samen het energieprobleem op te lossen.

Maar dat veranderde toen MR en cdH deze zomer een nieuwe Waalse coalitie maakten. Onder de nieuwe Waalse minister-president Willy Borsus (MR) kwam er een veel betere samenwerking. Zeker de Waalse minister van Energie Jean-Luc Crucke (MR) laat een nieuwe wind waaien. Met z’n Vlaamse collega Bart Tommelein (Open Vld) duwde hij deze keer door: de kerncentrales moeten gewoon dicht. En Brussels minister Céline Fremault (cdH) is wel erg ‘groen’, die was altijd al voorstander van een sluiting.

Tegen dat clubje ministers, Marghem, Tommelein, Crucke en Fremault (3 liberalen en 1 christendemocraat) kan de N-VA moeilijk blijven vechten. Bovendien is het nu niet zo dat er massaal veel kiezers van de N-VA op hun achterste poten gaan staan als de kerncentrales eindelijk dicht gaan.

De belangrijkste voorstanders van kernenergie zijn geen kiezers, maar werkgevers zoals het VBO en natuurlijk ook aEngie, het bedrijf dat de centrales uitbaat. Die laatste twee zijn nu niet bepaald de natuurlijke bondgenoten van de N-VA. Bovendien is er in eigen rangen ook flink wat tegenstand. Zo wil Vlaams parlementslid Wilfried Van Daele (N-VA) de kerncentrales al veel langer zo snel mogelijk dicht.

“Dit is het einde van kernenergie in België. Nu moeten we heel hard inzetten op gas en wind en zon. Dit is toch een historisch moment hoor. Bovendien zijn we de eerste in Europa die zo’n pact met iedereen gaan kunnen afsluiten”, zo valt in regeringskringen te horen.