Het fenomeen Bernie Sanders, de kandidaat van de gewone Amerikaan

Het derde debat tussen de Democratische presidentskandidaten in de Verenigde Staten staat voor 19 december gepland. Wat de presidentsverkiezing betreft, gaan vooral de uitspraken van Trump en Carson of nieuwe ontwikkelingen in het e-mailschandaal van Clinton met de media-aandacht lopen. Onder de radar lijkt een politieke revolutie voorzichtig aan snelheid te winnen, onder de onwaarschijnlijke aanvoering van de Democratische presidentskandidaat Bernie Sanders.

Toen Hillary Clinton na veel ontkennen zich in april eindelijk officieel kandidaat stelde, leek de weg naar het Witte Huis al open te liggen. Vraag in het kleinste Amerikaanse boerengat wie ze is, en je zult altijd wel een antwoord krijgen. Hillary heeft een uitgebreid cv. Advocate, First Lady, senator, presidentskandidate, minister van Buitenlandse Zaken en noem maar op. Bovendien krijgt ze steun van beroemd Amerika, een waslijst politici en natuurlijk de zogenaamde Super PACs of lobbygroepen die haar van een overweldigende geldstroom voorzien.

Democratische socialist

Keek er iemand op wanneer die onbekende Bernie Sanders (74), onafhankelijke senator voor Vermont, in mei aankondigde dat ook hij een gooi zou doen naar het presidentschap? In de Amerikaanse toonaangevende media werd hij grotendeels genegeerd of simpel weggezet als een onmogelijke kandidaat. Alle ogen waren op Hillary gericht, zodat zijn aanhang op het terrein en het internet haast ongemerkt groeide. Hij bracht massa’s volk op de been, met een hoogtepunt in Boston waar meer dan 26 000 uitzinnige aanhangers naar zijn boodschap luisterden.

Bekijk hier zijn boodschap.

Het is een boodschap die bol staat van de oneliners. “The economy is rigged”, “The middle-class is dying”, “Enough is enough”! Hij noemt zich een democratische socialist, een term die Amerikanen normaal gezien huilend doet weglopen, maar staat voor beleid dat in Europa als vanzelfsprekend wordt gezien. Enkele van zijn voorstellen zijn verder studeren toegankelijk maken voor iedereen en dat betalen via een speculatietaks, het grote geld uit de politiek bannen door Super PACs te verbieden, de minimumlonen verhogen en de banken strenger reguleren door Glass-Steagall opnieuw in te voeren.

Vooral jongeren

Sanders wil de kandidaat zijn van de gewone Amerikaan, en de democratie een beetje dichter bij hen brengen. Dat lijkt voorlopig aardig te lukken, want een enthousiaste meute, vooral jongeren, schaart zich achter Bernie en organiseert zichzelf online. Het forum Sanders for President telt 135 000 abonnees die al 450 000 dollar ophaalden, maar vooral wonderen verrichten voor de naambekendheid, door te flyeren op straat of online nieuwsstukken te delen.

Recentelijk kwam de ludieke handleiding ‘Bern the turkey’ online, die abonnees aanmoedigde om tijdens het Thanksgiving-diner de politieke gesprekken over Bernie niet uit de weg te gaan. Grassroots op z’n best.

De website van Sanders biedt talloze pakketten en handleidingen aan voor vrijwilligers, die daar gretig gebruik van maken. Voor een Belg is het dan ook verbazingwekkend om te zien wat voor grote rol je als politieke vrijwilliger in Amerika kan spelen door rond te bellen, aan te kloppen of evenementen te organiseren. Dé boodschap die er overheerst, is dat je voor echte verandering niet aan de zijlijn mag blijven staan. Betrokken raken bij de lokale politiek, je informeren over de beleidspunten, debatten bekijken en bespreken. Zo verander je de wereld. Die hoopvolle boodschap wordt door sociale media ruim verspreid.

Bekijk hier zijn boodschap.

Gelddonaties

Met nog twee maanden te gaan tot de eerste voorverkiezingen, zijn de cijfers lichtjes bemoedigend. Zeker als je rekening houdt met de start. In New Hampshire, dat grenst aan zijn thuisstaat Vermont, is het momenteel een nek-aan-nekrace. In Iowa nam Clinton na de debatten weer een double digit voorsprong. Nationaal ligt Clinton nog steeds 25% voor, maar met haar naambekendheid én verleden in de politiek, kun je je afvragen of ze daar tevreden mee is.

Door de relatieve mediastilte is het moeilijk in te schatten wat Sanders’ echte kansen zijn, omdat zijn gebrek aan naamsbekendheid net zijn grootste hindernis is en blijft, en zijn rol in de verkiezingen steeds geminimaliseerd wordt. Bizar eigenlijk, wanneer je bedenkt dat onvoorspelbaarheid en conflict net interessante nieuwswaarden zijn. Ook daar lijkt langzaam verandering in te komen, nu Sanders al op de voorpagina van Time en Rolling Stone stond. Bij het tweede debat werd Clinton ook meer op de korrel genomen, onder andere omdat ze 9/11 aangreep om haar veelvuldige gelddonaties van de financiële sector te verantwoorden. De campagne van Sanders klaagt haar relaties met Wall Street ook steeds luider aan, bijvoorbeeld in dit filmpje.

Irak

Bernie Sanders’ grootste troef, naast zijn stevige basis aan vrijwilligers, is ongetwijfeld zijn authenticiteit. Hij doet niet mee aan politieke spelletjes, durft journalisten die hem een sappige quote over Clinton willen afsnoepen, terecht te wijzen en houdt de focus van het gesprek stevig op zijn stokpaardjes. Hij zegt het niet alleen, hij doet het ook. Daar wringt bij Clinton net het schoentje.

Sanders had de geschiedenis al een paar keer aan zijn kant, terwijl Clinton ‘evolueerde’ in haar opinie over het homohuwelijk, de Keystone-pijplijn, de algemene ziekteverzekering en misschien wel het belangrijkste: de inval in Irak, waar ze voor stemde zonder het volledige rapport te hebben gelezen.

Dat doet het beeld ontstaan dat Sanders no matter what achter zijn beleid blijft staan omdat hij erin gelooft, en Clinton vooral probeert om de publieke opinie niet voor het hoofd te stoten met te progressieve ideeën.

Klimaatverandering

Ter afsluiting nog even dit tekenend voorbeeld. Tijdens het tweede debat, een dag na de aanslagen in Parijs, werd Sanders opnieuw gevraagd wat de grootste bedreiging voor Amerikaanse veiligheid op dat moment was. Net zoals in het eerste debat antwoordde hij zonder aarzelen “climate change”. In een politiek klimaat waar de meerderheid van zijn Republikeinse tegenstanders nog altijd glashard ontkent dat er zoiets als klimaatopwarming bestaat, houdt Sanders voet bij stuk, en durft hij zelfs de vooruitstrevende denkoefening te maken die klimaatverandering als katalysator van terreur ziet.

Bekijk hier zijn antwoord tijdens het tweede debat.

Een president die vooruit durft te denken, en niet afwacht tot de publieke opinie er klaar voor is, dat zou pas real change zijn. Het beloven spannende maanden te worden in Amerika.