Onderzoek van een Noors tijdschrift heeft aan het licht gebracht dat het WK-voetbalstadion in Sint-Petersburg gebouwd wordt door Noord-Koreaanse arbeiders die behandeld worden als moderne slaven. Ze moeten werken van ’s ochtends vroeg tot middernacht, hun paspoort is afgenomen en ze zijn gehuisvest onder erbarmelijke omstandigheden. Het geld dat ze daarmee verdienen gaat op een almoes na rechtstreeks naar het Noord-Koreaanse regime. Quasi hetzelfde verhaal dus als de stadions die gezet worden voor het WK in Qatar van 2022. 

Het nieuwe stadion, de Zenit Arena, moet deze zomer klaar zijn voor de Confederations Cup, het voetbaltoernooi tussen de winnaars van de verschillende continenten. Volgend jaar is het één van de stadions voor het wereldkampioenschap voetbal. Er wordt inmiddels al tien jaar aan het stadion gewerkt en er is al 1,5 miljard euro aan uitgegeven. Nu wordt er haast gemaakt: 24 uur per dag werken arbeiders aan de bouw van het stadion.

Het Noors tijdschrift Josimar ontdekte dat daarvoor arbeiders ingezet worden die als moderne slaven moeten werken van ’s ochtends vroeg tot middernacht. Tussen de 12 en 15 werknemers verongelukten tot nu toe, onder wie vijf in Sint-Petersburg. Zeker één Noord-Koreaanse arbeider werd dood gevonden in een wooncontainer rond de bouwplaats.

Formalisatie van mensenhandel

Bovendien zijn ze amper of zelfs helemaal niet betaald. “Hoeveel miljoenen dollars door corruptie zijn verdwenen bij de bouw van de Russische WK stadions, weet niemand. Terwijl een groot aantal mensen zichzelf verrijkt, moeten tienduizenden werknemers nog worden betaald”, zegt Håvard Melnæs, de journalist die de slavernijpraktijken aan het licht bracht.

Noord-Korea en Rusland hebben onlangs een overeenkomst gesloten waarin is afgesproken nog meer arbeiders te werk te stellen in Rusland. Dat contract druist rechtstreeks in tegen de internationale sancties tegen Noord-Korea.

“De enige manier om dat contract te zien, is als mensenhandel. Het is een formalisatie van mensenhandel”, stellen mensenrechteorganisaties.

Arbeiders uit Noord-Korea worden op veel plaatsen in de wereld ingezet. Het regime in Pyongyang “verhuurt” naar schatting duizenden arbeiders aan andere landen, zoals Rusland, China en Saoedi-Arabië. Het land probeert zo aan buitenlandse valuta te komen.

“Dit is staatsslavernij. Dit komt heel veel voor. De FIFA moet hiernaar kijken”

Ook de internationale bond van bouwvakkers (BWI) noemt het moderne slavernij. “Geen contracten, paspoorten ingehouden en het salaris ging naar de overheid. Dit is staatsslavernij. Dit komt heel veel voor. De FIFA moet hiernaar kijken”, zegt Ambet Yuson, secretaris-generaal van de bond.

De Wereldvoetbalbond verschuilt zich te veel achter de Russische overheid, vindt Yuson. “De FIFA vertrouwt daar te veel op, zij vinden dat regeringsinstanties dit moeten aanpakken.”

FIFA reageert als volgt: “In de afgelopen jaren heeft FIFA aanzienlijke stappen gemaakt om ervoor te zorgen dat mensenrechten worden gerespecteerd bij alle werkzaamheden. FIFA veroordeelt elke schending van mensenrechten en zal deze, indien geconstateerd, niet tolereren op bouwplaatsen van WK-stadions.”

Qatar, zelfde verhaal

Er zijn echter geen sancties opgelegd aan de Russen en er is ook geen onderzoek opgestart naar de aan het licht gebrachte praktijken. Dat is ook het geval voor Qatar, waar de FIFA “de zaak aankaartte” bij de overheid, maar verder amper iets deed.

Bij de bouw van stadions in Qatar, dat gastheer is van de WK Voetbal in 2022, zijn al duizenden bouwvakkers om het leven gekomen door ongelukken en vreselijke werkomstandigheden.

Origineel zou het WK Qatar 65 miljard kosten, maar Deloitte berekende dat het naar 200 miljard zou gaan. Naast negen nieuwe stadions, zou er voor 20 miljard aan nieuwe wegen aangelegd worden, daarbovenop nog een nieuwe expresweg om Qatar met Bahrein te verbinden (4 miljard), een paar hogesnelheidstreinen en -lijnen (24 miljard), 55.000 hotelkamers en een gloednieuwe luchthaven.

Dat wordt allemaal gebouwd door een leger van meer dan een miljoen moderne slaven uit Bangladesh, Nepal, India, Pakistan, Sri Lanka en de Filipijnen. Ze worden amper betaald, werken in bijzonder gevaarlijk omstandigheden en slapen in smerige slaapzalen. Ze mogen het land niet eens verlaten zonder toestemming van hun aannemer. Hun paspoort is dikwijls geconfiskeerd.

Het internationaal vakverbond berekende dat er minstens 4.000 arbeiders zouden sterven voor er een bal zou rollen in Qatar, wat volgens de meeste mensenrechtenorganisaties zelfs een onderschatting is.