Is een onafhankelijk Catalonië wel haalbaar? Dit zijn de mogelijke gevolgen van het referendum

door Wouter Veeckmans
gepubliceerd op vrijdag 29 september 2017 om 10:01 •
4 min lezen

Als het niet verhinderd wordt door de Spaanse autoriteiten, gaat zondag het onafhankelijkheidsreferendum in Catalonië door. Wat voor gevolgen heeft de uitkomst van het referendum? En is zo’n onafhankelijke Catalaanse staat eigenlijk wel haalbaar?

De Spaanse Guardia Civil heeft pas nog tientallen invallen gedaan in Barcelona waarbij zo’n tien miljoen stembiljetten, anderhalf miljoen pamfletten en honderd stembussen in beslag genomen werden.

Toch gaat de lokale Catalaanse overheid door met het onafhankelijkheidsreferendum van zondag. Tachtig procent van de Catalanen zou voor zo’n referendum zijn, los van hun visies over de toekomst van de regio. Dat schrijft Het Laatste Nieuws. Ook zegt de Catalaanse regering dat de Spaanse democratie haar geloofwaardigheid zal verliezen als het referendum verboden wordt.

De peilingen over de uitkomst van het referendum schommelen rond de helft. Ook willen niet alle politieke partijen in Catalonië dat de stemming doorgaat. Zij die tot een boycot oproepen, wisten bij de recentste verkiezingen nog 40 procent van de stemmen te sprokkelen. Daarom wordt er rekening mee gehouden dat er zondag een uitslag komt zoals die in 2014. Toen stemde meer dan 80 procent voor onafhankelijkheid in een niet-bindend referendum. Toch trok amper 40 procent van de Catalanen toen naar de stembus, de tegenstanders bleven wellicht massaal thuis.

Drie scenario’s

Dit keer gaat het wél om een bindend referendum. Dat bepaalt een wettekst die het Catalaanse parlement op 6 september goedkeurde. Als er voor een afscheiding gestemd wordt, is de Catalaanse regering verplicht om binnen 48 uur de onafhankelijkheid uit te roepen. Die zal in Madrid niet erkend worden en er wordt verwacht dat weinig andere landen de nieuwe onafhankelijke staat meteen zullen erkennen.

Het is niet duidelijk wat er zal gebeuren als het referendum met man en macht geblokkeerd wordt. De Catalaanse overheid dreigde al om dan de onafhankelijkheid uit te roepen zonder een stemming. Later kwam de lokale Catalaanse president Carles Puigdemont (Convergència Democràtica de Catalunya) daarop terug.

Als er ‘nee’ gestemd wordt, zal de Catalaanse regering ontslag nemen en komen er nieuwe verkiezingen. Er wordt hoe dan ook gevreesd dat er geweld zal uitbreken.

Haalbaar?

In bijna elk pamflet toont de Catalaanse regering aan dat het kan overleven zonder de rest van Spanje. “We zijn even groot als België”, klinkt het. “Ons bevolkingsaantal is vergelijkbaar met Zwitserland, ons bruto binnenlands product met dat van Finland en het Catalaans wordt door evenveel mensen gesproken als het Zweeds. We hebben al meer olympische medailles gewonnen dan België of Noorwegen. Onze levensverwachting is hoger dan het Europese gemiddelde, we verdienen evenveel aan toerisme als Canada en de luchthaven van Barcelona is Europa’s tiende grootste.”

Ook beweren heel wat experts dat Catalonië rijker zal worden door een afscheiding omdat er heel wat belastinggeld naar Madrid gaat. Of een onafhankelijk Catalonië op het Europese vlak haalbaar is, lees je hier.

Catalaanse regering spreekt van dictatuur

Gisteren benadrukte de Catalaanse minister van Buitenlandse Zaken Raül Romeva (Junts pel Sí) in Brussel dat de spanningen tussen Madrid en Catalonië niet enkel om de onafhankelijkheid van de regio draaien: “Het is ook een confrontatie tussen twee bestuursmodellen, waarbij Madrid nog altijd met een erfenis van de dictatuur kampt.” Dat schrijft De Tijd. Romeva zocht steun bij zijn collega’s van de EU. “Madrid beschouwt het Europese stilzwijgen immers als een instemming met haar positie”, zei hij. “De Spaanse regering weigert te praten en wie de dialoog niet aanmoedigt, is niet neutraal. Terwijl dit niet alleen over onafhankelijkheid gaat, maar ook over democratie.”

“Spanje is de dictatuur nooit volledig ontgroeid”, zei Romeva ook. Daarmee verwees hij naar de voormalige dictator die van 1936 tot 1975 Spanje met harde hand bestuurde. Onder zijn bewind verloor Catalonië de ruime mate van autonomie, die het voordien had gekend. Romeva ziet in de huidige repressie nog steeds een link met dat verleden: “Je hoeft maar te kijken naar wie er nog zetelt in het grondwettelijk hof om te weten dat er daar nog steeds een erfenis van rest.” Het grondwettelijk hof verklaarde het referendum ongeldig.

Linkse beweging, rechtse steun

Anders dan in heel wat Europese landen, is het Catalaans nationalisme en separatisme voornamelijk links getint. Ook het kartel Junts pel Sí dat nu in de Catalaanse regering zit, bestaat hoofdzakelijk uit linkse boegbeelden. Het zint Romeva dan ook niet dat het Catalaanse referendum in de rest van de wereld vooral door rechtse politici gesteund wordt. Ook N-VA is hevige voorstander van het referendum. “Bij ons komt die stroming niet voor”, zegt Romeva. “Het Catalonië waar wij naar streven, is juist het tegenovergestelde van wat extreemrechts wil. Wij kiezen voor een moderne en gastvrije samenleving die openstaat voor iedereen en zich van niemand afsluit. Zelfs niet van de Spanjaarden.”