Islamitische Staat is volop z’n internationale ambities aan het waarmaken, maar niet op de manier die we denken. Terwijl de focus van het Westen ligt op wat ze aan het uitvreten zijn in Syrië en Irak enerzijds en anderzijds op de recente aanslagen in Parijs en de acties tegen Syriëstrijders in bijvoorbeeld ons land, heeft de jongste week uitgewezen dat we erg snel IS gaan moet bestrijden op niet één of twee, maar drie of vier fronten. Dit is hoe dat gebeurde:
Enkele maanden geleden maakte IS z’n ambities bekend. Het kaartje hierboven is hoe ze de wereld over vijf jaar zien. Het lijkt zelfs voor hen hooggegrepen, maar in amper een week tijd waren er drie opmerkelijke – en ondergerapporteerde – “incidenten” met IS die grote zorgen zouden moeten baren. In de Sinaïwoestijn in Egypte pleegde het voormalige Ansar Bayt-al Maqdis in één dag vijf aanslagen waarbij meer dan 30 doden vielen en meer dan 50 gewonden. Eentje op een hoofdkwartier van het Egyptische leger, eentje op een hotel, eentje op een checkpoint in Rafah waarbij de plaatselijke commandant werd vermoord, eentje in Al-Arish op een legerpost en eentje met een autobom op het politiehoofdkwartier in Suez City.
Nu is het daar aan de grens met Gaza altijd wel iets, maar, vijf doelgerichte en efficiënte aanslagen in ongeveer evenveel uur, plus het feit dat Ansar Bayt-al Maqdis sinds kort zichzelf aansloot bij IS en zich nu SPIS noemt (Sinai Province of Islamic State), is een heel duidelijk signaal dat IS Egypte in het vizier heeft. Het gebied grens bovendien aan Israël en wordt alleen door een spies water gescheiden van Saoedi-Arabië.
Dat IS Egypte wil betrekken in het verhaal blijkt ook uit het feit dat ze de jongste weken al verschillende keren vanuit Libië Egyptische christenen hebben ontvoerd en terechtgesteld. Vorige week nog ineens een groep van twintig.
Het kalifaat Khorasan: Tadzjikistan, Oezbekistan, Pakistan, Afghanistan, India en Turkmenistan
Over naar Pakistan. Uit dat land kwam deze week het nieuws dat opnieuw honderden en misschien wel duizenden Talibanstrijders die ook over de grens in Afghanistan actief zijn, waren overgelopen naar IS, dat sinds een maand of vier heel hard aan het werken is om in Pakistan te groeien tot de belangrijkste jihadistische organisatie .
De bedoeling is om ook daar een kalifaat op te richten, eentje geïnspireerd op het historische kalifaat Khorasan, tegenwoordig verdeeld over Iran, Afghanistan, India, Tadzjikistan, Oezbekistan, Pakistan, Afghanistan, India en Turkmenistan.
“Broeders”
IS wordt nu geleid in Pakistan door Hafiz Saeed Khan en Mufti Hassan Swati. Ze moesten daarvoor openlijk rebelleren tegen Maulana Fazlullah, de leider van de Taliban in Pakistan, en de man die bijvoorbeeld verantwoordelijk wordt geacht voor het bloedbad in december waarbij 153 kinderen werden geëxecuteerd. Er zijn steeds meer signalen dat die dat liet doen om een statement te maken naar zijn eigen achterban, die in steeds grotere getale overliep naar het IS van Khan en Swati.
Vorige week lieten die de rechterhand van Fazlullah, Abdul Ghani Baradar, een van de grondleggers van de Pakistaanse Taliban, vermoorden. En om nog een extra signaal te geven lieten ze een aanslag plegen op een sjiitische moskee in Pakistan. Het effect was dat nu ongeveer alle resterende Talibanstrijders in Pakistan zich bij IS hebben aangesloten. Ook hun “broeders” in Afghanistan zijn zich onder IS aan het scharen. En momenteel zouden er zo nu al ongeveer 10.000 IS-strijders actief zijn in Pakistan en Afghanistan.
Geld via Amerika
Ook deze week bleek dat Yousaf al-Salafi, een Pakistaanse Syriëstrijder, aangehouden werd door de Pakistaanse overheid. Tijdens zijn ondervraging zou hij gezegd hebben dat de Pakistaanse tak van IS gefinancierd wordt door geld uit de Golfstaten, dat via onder meer Jordanië naar de VS wordt gesluisd en zo naar Pakistan. Blijkbaar “krijgt” IS in Pakistan 600 euro “subsidie” of “aanwerfbonus” voor elke strijder die het kan inlijven.
Wat er in Pakistan aan het gebeuren is, is een groot probleem. Ook al omdat IS daar volop aan het investeren is in trainingskampen blijkt. Bovendien is Pakistan, met 193 miljoen inwoners, een accident waiting to happen. Pakistan is een immens zootje. De lijn tussen terrorisme en het bewind is vaak erg vaag en het is een hotbed voor radicalisering.
Maar Pakistan is niet de grootste zorg tot ongerustheid. Die ligt dichter bij huis: Libië
De jongste weken is duidelijk aan het worden in welke mate Islamitische Staat daar al serieus bezig is met het oprichten daar van een terroristische staat. Momenteel controleert IS nog maar relatief weinig territorium in Libië. Maar het is wel belangrijk gebied, aan de kust.
Hoe belangrijk Libië wel is voor IS, blijkt uit het feit dat Abu Ali al-Anbari door IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi naar Derna werd gestuurd om er orde op zaken te stellen. Al-Anbari was ooit nog één van Saddam Hoesseins lievelingen, een generaal in diens leger en hoewel blijkbaar strategisch erg capabel, werd hij door al-Qaida, waar hij bij verzeilde na de val van Saddam, buitengesmeten omdat hij geld scheefsloeg. Voor IS was dat blijkbaar geen probleem om hem binnen te halen.
Al-Qaida en afspraken
De eerste taak van Al-Anbari was om leden van al-Qaida in Libië te doen overlopen. Al-Qaida heeft immers dankbaar gebruikt gemaakt van het machtsvacuüm dat het Westen creëerde door Libië te laten vallen nadat Kadhafi werd verwijderd. Het heeft minstens drie grote trainingskampen in Libië ondertussen, maar, het moest wel beloven aan de partijen die strijden om de macht in Libië dat het zich niet met de burgeroorlog zou moeien.
In die kampen worden door AQIM (al-Qaida in de Islamitische Maghreb) onder meer een groeiend aantal terroristen getraind voor Ansar Dine, de jihadisten die actief zijn in Mali, maar ook voor Boko Haram (Nigeria) en al-Shabab (Somalië).
Het kalifaat van de Maghreb
Al-Qaida heeft zich, op één aanslag na, die op de Franse ambassade in april 2013, altijd aan die afspraak gehouden. IS daarentegen trekt er zich niks van aan. Het is van plan om Libië te pakken en spreekt al van een kalifaat in de Maghreb.
Het gaat daarbij exact op dezelfde manier te werk als het deed in Syrië. Al-Anbari haalde in het najaar al Libische jihadisten die naar Syrië waren getrokken – de beruchte al Battar Brigade – terug naar Derna, sowieso al een salafistisch bolwerk.
Eerste doel: het installeren van een pro-IS Shura-raad in de stad. Net zoals in dat in Syrië ging, behelsde dat het converteren en uitschakelen van rivaliserende lokale militante groeperingen. Eenmaal dat gebeurd was, werd er een plaatselijk emiraat uitgeroepen.
De volgende stap: een kalifaat. Op 20 januari was het zover: IS-leider al-Baghdadi riep “broeders van overal, in Libië, Mali of Algerije” op om “trouw te zweren aan het kalifaat van de Magreb”.
Offensief
In de dagen daarna werd de daad bij het woord gevoegd en liet IS Libië blijken dat het niet, zoals al-Qaida, stil zou blijven zitten. Het pleegde een bomaanslag op de Algerijnse ambassade in Tripoli. Het pleegde er eentje op het Souk Talata shopping center en eentje op het kantoor van de VN.
Op 27 januari schoot het negen mensen dood in het Corinthia hotel, onder wie een Franse en een Koreaanse piloot, twee airhostessen uit de Filipijnen en een Amerikaanse defense contractor. En hoewel het in onze media werd gepresenteerd als een lukrake aanslag tegen het Westen, was het allesbehalve dat.
Het echte doel van de hotelraid was Omar al-Hasi, één van de politici die het premierschap van Libië claimt, én die sinds een tijdje onder bescherming van de VN probeert om tot een verzoening te komen met Khalifa Haftar, een andere pretendent, maar eentje die gezworen heeft alle islamistische terreurorganisaties uit Libië te gooien.
Al-Hasi kon ontsnappen, maar de boodschap van IS was duidelijk: wie kant kiest tegen ons, moet er aan.
“De markt van het paradijs is open en de maagden zitten te wachten”
Het belang en het gevaar van wat IS momenteel in Libië aan het doen is, valt niet te onderschatten. Het kan dat ook relatief ongestoord doen want de jongste vier jaar is Libië een jihadistisch paradijs geworden, door het Westen compleet aan z’n lot overgelaten.
Op 21 oktober 2011, een dag nadat Kadaffi werd gedood, stuurde Ayman al-Zawahiri meteen deze boodschap de wereld in: “Who wants to join the mujahidin? The gates of jihad are open in Libya. The market of paradise has opened and the virgins are waiting.”
Het doel van IS is duidelijk: vanuit Libië een kalifaat oprichten in Noord-Afrika. Los van Tunesië en Marokko zijn de meeste landen, inclusief Egypte, daar zo instabiel sinds de Arabische Lente dat het volgens de meeste waarnemers “makkelijker gaat zijn dat in Syrië en Irak”.