Als Wouter Van Bellingen alleen de titel van dit artikel leest, zal hij allicht meteen zijn advocaten bellen om mij voor de rechtbank te sleuren voor een vervolging wegens “discriminatie en racisme”. Ik raad Wouter Van Bellingen evenwel aan om, alvorens actie te ondernemen, eerst de andere hoofdstukken te lezen. Eenzijdige conclusies trekken is eenvoudig, de redenen achterhalen waarom mensen een voorkeur uitdrukken, is een ander verhaal dat allicht niet past in het discriminatiekader van de het minderhedenforum. Mijn ervaring is exemplarisch voor heel wat Vlamingen.
Vroeger had men een schoonmaakster (in de volksmond kuisvrouw genoemd) en betaalde men die in het zwart. Zowat iedereen in België vond dat de normaalste zaak van de wereld. Ook de verzekeringsmaatschappijen hadden geen probleem met “zwarte” schoonmaaksters want ze wilden ze maar al te graag verzekeren tegen arbeidsongevallen. Een “witte” schoonmaakster was toentertijd in geen lichtjaren te vinden (anders gaat alles naar de belastingen, meneer).
Rachel, de blanke Vlaamse
Door het drukke beroepsleven van mijn echtgenote en mijzelf beslisten we op een bepaald ogenblik om een schoonmaakhulp in het huishouden in te zetten. Mijn eerste schoonmaakster was Rachel, een blanke Vlaamse. Rachel was gedurende zeer lange tijd een stuk van het meubilair en kuiste ons appartement meestal tijdens onze afwezigheid.
Rachel had het zakgeld nodig omdat ze voor haar kinderen en haar man een paard moest onderhouden. Het loon van haar man was onvoldoende om onderhoudsgeld en manege te financieren, dus Rachel ging kuisen. Rachel was een schoonmaakster waar je kon op rekenen. Ook Rachel werd wel eens ziek, ging enkele weken met verlof en nam af en toe eens mantelzorg-verlofdag om haar ziek kind in de watten te leggen.
De relatie van mijn gezin met Rachel was hartelijk, zeer hartelijk. Door de vele jaren die ze voor ons werkte kreeg Rachel geregeld opslag en verdiende op het einde van haar tewerkstelling zowat 30% meer dan het gangbare tarief. Rachel werd ook doorbetaald tijdens haar verlof en als waardering voor haar werk ontving Rachel ook nog eens een dubbel vakantiegeld en een 13e maand.
Rachel zorgde op haar pensioenleeftijd zelf voor een vervanger, haar dochter (allicht onder zachte dwang). Door omstandigheden (ander parttime werk) moest de dochter het vrij snel opgeven. In het “zwart” systeem werden op die manier 4 schoonmaaksters tewerkgesteld (Rachel, Rosa, Clementine en Janine).
Voor de komst van de dienstencheques was dit de gewone gang van zaken in ons land. Tienduizenden schoonmaaksters verdienden een centje bij voor het gezin en tienduizenden 2-verdieners gaven zo een stuk van hun inkomen door aan andere gezinnen. Iedereen gelukkig.
De komst van de dienstencheques
Na het plaatsen van een advertentie voor een nieuwe schoonmaakster (de vorige was naar de kust verhuisd) werd ik opgebeld door een verkoper van een dienstencheques bedrijf die mij al snel overtuigde van de voordelen van het systeem. Hij legde de nadruk op 4 belangrijke kenmerken.
- De prijs: het zou goedkoper worden wegens de aftrekbaarheid van de belastingen.
- De betrouwbaarheid: ik moest mij geen zorgen meer maken over afwezigheden, het bedrijf had altijd wel iemand paraat staan om de afwezige schoonmaakster te vervangen.
- De kwaliteit van het werk: zij werkten alleen met goed opgeleide werkkrachten
- In regel met alles: alles zou vanaf nu wettelijk verlopen en ik maakte dus geen kans meer om “gepakt” te worden. Het dienstencheques bedrijf zorgde voor al de sociale verplichtingen van hun werknemers.
Ik was meteen verkocht want op mijn advertentie voor “zwarte” schoonmaaksters kwam er nauwelijks nog reactie.
Eerste 3 dienstencheques ervaringen
Na mijn eerste 2 ervaringen met allochtone meisjes (Adesewa en Aisha) die er zelf de brui aan gaven wegens respectievelijk een langdurige ziekte (kan iedereen overkomen) en van werkgever veranderen (moet ook kunnen) waren wij niet echt tevreden en wel om de volgende redenen gerangschikt volgens belangrijkheid:
- quasi geen kennis van het Nederlands
- frequente afwezigheden wegens ziekte
- niet verwittigen als ze niet kwamen werken
- zelfs na bijsturing was de kwaliteit van hun werk verre van optimaal
De derde was een witte merel, Hana, een zwart Ethiopisch meisje dat via gezinshereniging met haar man, een Ethiopische student, een verblijfsvergunning bekomen had in ons land. Hana kon zich met haar 200 woorden Nederlands al behoorlijk verstaanbaar maken. Eindelijk terug iemand die in de buurt kwam van Rachel en Janine. Ook Hana probeerde ik te belonen door haar af en toe een extraatje toe te stoppen en door haar tijdens onze verlofperiodes dienstencheques te geven zonder dat ze moest komen schoonmaken. Hana werd zwanger wat ook wij een heuglijke gebeurtenis vonden en na het zwangerschapsverlof zouden wij Hana terug met open armen ontvangen.
Bleek dat toch wel een dikke misrekening te zijn. Het dienstencheque bedrijf belde ons al snel op om te melden dat we niet langer moesten hopen op een terugkeer van Hana omdat ze na haar zwangerschapsverlof, ook nog borstvoedingsverlof en voltijds betaald ouderschapsverlof wilde nemen om haar verse spruit te pamperen. De duurtijd van die afwezigheden zou veel te lang zijn om nog enige hoop te koesteren. Wetende dat sommige van die Belgische sociale vergoedingen zowat 5 maal het gemiddeld Ethiopisch maandinkomen betekenen, konden wij haar best begrijpen.
Mijn racistische kant komt naar boven
Na Hana vroeg het bedrijf ons of wij voor het zoeken van een vervanger een bepaalde voorkeur hadden. Gezien de eerdere ervaringen met Adesewa en Aisha vroeg ik: “liefst een autochtoon iemand die zich goed verstaanbaar kan maken in het Nederlands en die ook Nederlands begrijpt” (in de ogen van Wouter Van Bellingen heb ik mij hier schuldig gemaakt aan discriminatie en racisme).
Wat gevraagd werd geschiedde. 2 Vlaamse blanke schoonmaaksters mochten mekaar afwisselen. Eerst was er Maria, een schoonmaakster die ondanks enkele aanmaningen 3/4 van haar werktijd in de badkamer achter een gesloten deur bleef kuisen. Dan maar iemand anders gevraagd. Colette kwam en kwam bijna altijd te laat, ging te vroeg weg (ik kijk niet echt op enkele minuten). Daarenboven vond Colette het ook nodig om op 4 uur werktijd verschillende koffiebreaks van 5 à 10 minuten in te lassen. Op die manier hoefde het voor ons niet meer. Het contract met het dienstencheques bedrijf werd na deze teleurstellingen opgezegd. Deze 5 ervaringen vonden plaats tijdens hooguit 3 jaar.
Mijn 2 (Poolse) ervaringen
Mijn schoonbroer bezorgde mij het adres van een dienstencheques bedrijf dat gerund werd door mensen uit Polen. Zij werkten bijna uitsluitend met Poolse werkneemsters. Vermits wij bijna niets dan goeds over Poolse schoonmaaksters gehoord hadden waren wij meteen bereid om het nieuwe bedrijf een kans geven.
Alka was de eerste. Alka was een vinnig, spontaan, goedlachs en hardwerkend meisje die al snel mijn hart veroverd had. Alka sprak een gezellige combinatie van 100 woorden Nederlands vermengd met Engels en Spaans. Ook Alka was tijdens de 8 maanden die ze voor ons gewerkt heeft geregeld ziek en met verlof, maar als je iemand graag ziet kijk je al wat meer door de vingers. Toen Alka ons meedeelde dat ze een betere job gevonden had en in een Delhaize winkel zou gaan werken moest het dienstenchequebedrijf opnieuw op zoek naar een vervanger. Dat bleek verre van evident want blijkbaar was er veel vraag naar Poolse schoonmaaksters en had het bedrijf moeite om aan die vraag te voldoen.
Na enkele weken zonder schoonmaakster belde het bedrijf ons op dat ze een nieuwe goede kracht voor ons gevonden hadden en of ze haar snel mochten komen voorstellen. De vertegenwoordigster van het bedrijf stelde Katrin aan ons voor. Katrin was een erg schuw meisje dat uitsluitend Pools sprak. Ze was net uit Polen naar België afgezakt. Om de communicatie met Katrin zo optimaal mogelijk te laten verlopen werd samen met het contract een vertaallijst Pools/Nederlands meegeleverd. De begeleider van het bedrijf verzekerde ons dat Katrin haar best zou doen om zo snel mogelijk een basiskennis Nederlands op te bouwen. Ik engageerde mij om haar bij die taak te helpen.
Over Katrin was buiten haar gebrek aan kennis van het Nederlands niks negatiefs te zeggen. Ze was een harde en vooral stille werkkracht. Mijn echtgenote werd echter horendol van het feit dat ze nog steeds met die woordenlijst moest werken en zette mij onder druk om mijn beklag te doen bij het bedrijf, wat geschiedde. Ik belde het dienstencheques bedrijf op om hen te melden dat ze Katrin moesten duidelijk maken dat ze nog 3 maand de tijd kreeg om tenminste 100 woorden Nederlands te leren. Na 3 maand nog steeds geen woord!
Door een gewijzigde gezinssituatie verkozen we om vanaf dat ogenblik niet langer beroep te doen om schoonmaaksters en dienstencheques bedrijven. We waren de processie van Echternach immers kotsbeu.
Een volledige doorlichting van de dienstencheque bedrijven is dringend nodig
In plaats van slechts 1 luttel aspect uit het functioneren van dienstencheques bedrijven te halen zoals het minderhedenforum deed, vraag ik met aandrang om meerdere facetten van de problematiek onder de loep te nemen zoals daar zijn:
- welk is de gemiddelde duurtijd van de tewerkstelling van de werknemer per bedrijf
- welk is het percentage van het absenteïsme
- hoeveel klachten worden er geformuleerd
- welk is de taalkennis van de werknemers / schoonmaaksters
- hoe lang duurt de opleiding van de werknemers
- onderzoek bij de gezinnen/klanten over de communicatie met de schoonmaaksters
- welke groepen worden tewerkgesteld
- % werknemers die niet de Belgische Nationaliteit hebben en onderverdeling in EU burgers, migranten en mensen die uit een asielprocedure komen
- hoeveel is de reële kost (sociale kost inbegrepen) van de subsidiëring
- enz.
Alleen door ALLE elementen in kaart te brengen zal ook het aspect van de zogezegde “discriminatie en het racisme” op een juiste wijze in kaart kunnen gebracht worden en kan er maximaal aan verholpen worden.
Dan pas zal ook blijken of de dienstencheques een toegevoegde waarde hebben tov van verzekerde “zwarte” kuisvrouwen. Misschien waren we zelfs beter af met hen dan met het dure systeem van dienstencheques dat we vandaag kennen. Ik ben benieuwd naar de resultaten van een dergelijke studie.
Andere budgettaire gevolgen die met dienstencheques samengaan
Een geneesheer die al enkele jaren op rust is vroeg mij om ook zijn ervaring aan het artikel toe te voegen. “Vanaf de start van de dienstencheques zag ik massa’s poetsvrouwen op mijn raadplegingen verschijnen met allerlei klachten van spieren, pezen en gewrichten. Ik vond dit bijzonder vreemd omdat ik tijdens de periode voor de dienstencheques nagenoeg nooit patiënten met dergelijke klachten over de vloer kreeg. De meeste poetsvrouwpatiënten vertelden er ook onomwonden bij dat het de bedoeling was om met de doktersattesten op het ziekenfonds te geraken. Sommige patiënten probeerden het nog bonter te maken en wilden een beroepsziekte versieren. Een heleboel onder hen zijn daar nadien in geslaagd en werden op “invaliditeit” gezet. De totale fraude moet de gemeenschap hopen geld kosten maar blijkbaar is er geld genoeg en worden er geen vragen bij gesteld.”
Minderhedenforum is wel heel selectief
Waarom is het minderhedenforum totaal voorbij gegaan aan de reden van klanten om een voorkeur voor een bepaald type schoonmaakster uit te drukken. Vlamingen zijn in doorsnee geen racisten maar mensen die een goede huishoudkracht ten zeerste waarderen. Bovendien zijn Vlamingen in de overgrote meerderheid bereid om zich soepel op te stellen. Vlamingen in grote getale afschilderen als racisten en mensen die discrimineren is er niet alleen ver over, maar zelfs een verwijt dat wij niet hoeven te nemen.
Dat het minderhedenforum daarenboven aan Minister Muyters vraagt om elke overtreder met terugwerkende kracht te sanctioneren is een praktijk die eerder thuishoort in totalitaire regimes dan in Vlaanderen. Adviezen geven mag, op een arrogante manier eisen stellen niet. Op een 2e eis van Wouter Van Bellingen wenste de Minister evenmin in te gaan. Zo wil Wouter undercoveragenten inzetten om na te gaan of er geen discriminatie of racisme plaatsgevonden heeft.
Vreemde samenwerking tussen Minderhedenforum, Universiteit en VRT
Menig kijker zal maandag zijn wenkbrauwen gefronst hebben toen in het VRT journaal niet alleen het Minderhedenforum zijn zegje mocht doen, maar dat men tegelijkertijd gewag maakte van een wetenschappelijke studie die op komst zou zijn (maar waar men nog niets kon of wilde over vertellen) en van een VOLT-reportage die later dit jaar zou uitgezonden worden. Toeval of niet ook VOLT bleek nu al over beelden te beschikken om de discriminatie en het racisme te verduidelijken. Alle 3 actoren zouden zogezegd onafhankelijk van mekaar aan dit onderwerp gewerkt hebben …
De politiek en de klacht van het minderhedenforum
We hadden het kunnen denken. Iets dat eerst in de krant stond, daarna “de ochtend-radio” beheerste en nadien uitgebreid in het tv-journaal belicht werd kan de politiek niet links laten liggen. In het bijzonder Open VLD zag de kans schoon om zich te profileren als anti-racisme/discriminatie partij. Vincent Van Quickenborne en mijn burgemeester Bart Somers onderscheiden zich meteen door Wouter Van Bellingen gelijk te geven. Misschien hadden beide heren eerst eens goed kunnen nadenken over de bredere context alvorens hun mening in de media kenbaar te maken.
Ik nodig Bart Somers trouwens uit om op zijn fiets te springen en mij het hier allemaal eens te komen uitleggen.
Moraal van het verhaal
Niets is zo simpel als het lijkt. Lang niet iedereen heeft het geluk om meteen een witte autochtone of allochtone merel in huis te halen. De zoektocht naar de geschikte schoonmaakster en het ideale dienstencheques bedrijf is soms een processie van Echternach waar Vlamingen heel wat energie moeten insteken.
Het tewerkstellen van werknemers zonder basiskennis van het Nederlands in gezinnen waar uitsluitend Nederlands gesproken wordt zou evenmin toegelaten mogen worden. De “eigen kweek“-toestanden zijn her en der aanwezig in gezinnen die een beroep doen op meisjes en jongens van dienstencheques bedrijven.
De beschuldigingen die maandag op ons afgevuurd werden zijn een arrogante manier om veel Vlamingen te beschuldigen van racisme en discriminatie.
*** Alle namen in dit artikel werden fictief gekozen om hun privacy te respecteren