Een grote maangrot zou een ideale plaats zijn voor een maanbasis, omdat de bewoners van zo’n grot beschermd zouden zijn tegen de extreme temperatuurschommelingen en schadelijke kosmische straling en uv-straling van de zon. En zowaar: er is er deze week eentje ontdekt die groot genoeg is. 50 kilometer lang en 100 meter breed, daar kan je al wat mee. We zijn daarmee een stap dichter bij de kolonisatie van onze maan. De race om daar eerst mee te beginnen is overigens al volop bezig, want er staat veel op het spel. En niet altijd de dingen die we willen of verwachten.

Astronomen van de Japanse ruimtevaartorganisatie Jaxa hebben dus op de maan een enorme grot ontdekt. De gegevens komen van de maansatelliet Kaguya, die genoemd is naar de maanprinses in een Japans sprookje.

De ondergrondse ruimte onder de Mariusheuvels zou zo’n 50 kilometer lang zijn en 100 meter breed en enkele tientallen tot 200 meter onder de oppervlakte liggen.

De jongste tijd worden er weer volop plannen gemaakt om mensen naar de maan te brengen. Niet alleen Japan, maar ook Rusland, China, India en de VS hebben plannen voor een reis naar de maan, of zelfs het vestigen van een kolonie.

Veel grotten

Dat er grotten zijn op de maan is al een tijdje bekend. Ze zijn zo’n 3,5 miljard jaar geleden ontstaan toen het maanoppervlak voor een deel uit vloeibaar lava bestond.

Toen de maan afkoelde, stolde de bovenkant van de lava, maar bleef het onder de oppervlakte nog een tijd stromen. Er vormden zich kanalen in de lava, die leegliepen toen de lavastroom afnam. Daardoor ontstonden 3,5 miljard jaar geleden een soort buizen, ook wel lava tubes genoemd.

Aan het maanoppervlak is van de grotten vaak alleen een ronde opening te zien. Dat is een plek waar het (dunne) dak van een grot is ingestort. De maan-observatiesatelliet Lunar Reconnaissance Orbiter heeft er daarvan zo’n 200 ontdekt.

Via een opening in het dak van de grot is lastig te bepalen hoe groot de ondergrondse ruimte is. De Japanners hebben daarvoor radiogolven gebruikt.

Van 107 naar -153 graden

De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA heeft eerder metingen gedaan aan het zwaartekrachtveld van de maan, waarbij ook een aantal mogelijke grotten zijn ontdekt.

Maar deze is dus wel echt een grote. Bovendien blijkt ze structureel dik in orde en – om het helemaal mooi te maken – de wanden kunnen ijs- of waterafzettingen bevatten die in brandstof kunnen worden veranderd volgens de gegevens die door de orbiter werden teruggestuurd.

Op aarde hebben we ook zo’n lavatunnels, bijvoorbeeld op Lanzarato en Hawaii, maar ook op IJsland en de Galapagos Eilanden. Maar die op de maan en Mars zijn interessanter, want door de verschillende zwaartekracht zijn de tunnels er veel breder. Simulaties voorspellen dat we er gaan vinden van 250 meter breed op Mars en meer dan een kilometer breed op de maan. Ze zouden ook meer dan 100 kilometer lang kunnen zijn.

Zo’n grot zou de kolonisatie van de maan een stuk makkelijker maken, want ze zou de bewoners bijvoorbeeld beschermen voor de enorme temperatuurschommelingen, van 107 graden Celsius overdag naar -153 ’s nachts.

De race naar de maan is volop bezig

De Japanners willen tegen 2030 astronauten op de maan hebben, de Chinezen hebben plannen voor een maanbasis tegen 2036. De Chinezen zeggen daar ook meteen bij dat ze echt de maan willen koloniseren. De Russen ook, zij gebruikten ook al het woord maankolonie voor hun plannen om tegen 2030 op de maan te zijn.

En dan zijn er de Amerikanen. President Donald Trump had het tijdens zijn inauguratie al beloofd: de Verenigde Staten zouden weer een voorloper worden op het gebied van ruimtevaart en “de mysteries ontrafelen die in de ruimte nog op ons wachten”.

Trump riep daarvoor de National Space Council weer in het leven. En die groep kwam vorige week onder leiding van vicepresident Mike Pence bijeen. En tijdens een toespraak van Pence werd heel concreet waar de VS – letterlijk – naartoe wil.

“We zullen weer Amerikaanse astronauten op de maan zetten, niet alleen om voetstappen en vlaggen achter te laten, maar om de fundering te leggen die nodig is om Amerikanen naar en voorbij Mars te sturen. De maan is een springplank, een trainingscomplex, een plek om onze commerciële en internationale samenwerkingen te versterken terwijl we de focus van ons ruimtevaartprogramma weer richten op bemande verkenning van de ruimte.”

Uiteraard: de maan als wapen

Maar dat was niet alles. Wie denkt dat de Trump-regering met het verkennen van de ruimte vooral een wetenschappelijk doel dient, heeft het mis. De ruimte is immers van vitaal belang voor de nationale veiligheid stelde Pence.

Hij wees erop dat tegenstanders van de VS “actief bezig zijn om technologieën te ontwikkelen om satellieten die gebruikt worden voor militaire doeleinden, navigatie en communicatie te hacken en verstoren”.

En daarom “moet Amerika net zo dominant zijn in de ruimte als we hier zijn op aarde.” Maar “onder het uitstekende leiderschap van Trump is volgens Pence niets onmogelijk”.

Mja. Donald Trump mag dan luidop dromen om weer Amerikanen naar de maan te sturen, de belofte van de Amerikaanse president “to make America great again in space” is niet echt realistisch.

De VS zal voorlopig – en we spreken over minstens de volgende vijf jaar – geen mensen naar de ruimte kunnen sturen. Op dit moment zijn alleen Rusland en China in staat om astronauten en kosmonauten naar de ruimte te brengen. De Verenigde Staten kunnen dat niet meer sinds de laatste spaceshuttlevlucht in 2011.

Niet meer voor Trump

Ruimtevaartorganisatie NASA heeft het maken van raketten die bemande ruimtevluchten aankunnen, uitbesteed aan de bedrijven Boeing en SpaceX. Maar die lopen flink achterop in de ontwikkeling daarvan.

De beide raketten geraken pas in 2019 klaar. Trump zei dat hij tegen 2020 Amerikanen weer naar de maan wil sturen, maar dat kan dus niet, want het zal ten vroegste in 2022 en eerder 2023 zijn dat de eerste bemande Amerikaanse vluchten theoretisch mogelijk zijn.

Met die tijdlijn in gedachten, is het twijfelachtig of Trump nog in het Witte Huis zal wonen op het moment dat astronauten voet op de maan zetten.

Ook het idee van Trump om de maan als Amerikaans te claimen, wordt hoogst irrealistisch geacht. “De rest van de wereldmachten gaan nooit toelaten dat één land zich onze maan gaat toeëigenen”, luidt het, “en bovendien is dat in strijd met alle regels die de VN daarvoor heeft opgesteld.”

Het zijn de grondstoffen

Wellicht komt de kolonisatie van onze maan uit een andere hoek: die van de privésector. Tot voor kort werd aangenomen dat alleen overheden en grootmachten de ruimtevaart konden financieren. Maar visionairs zoals Elon Musk en Jeff Bezos van Amazon laten zien dat dat niet zo hoeft te zijn. Zij zijn momenteel raketten aan het bouwen die mensen naar de maan moeten kunnen brengen.

Maar er zijn ook al andere partijen bezig met het commercieel uitbaten van de ruimte. Vorige maand vond in Sydney het derde Off-Earth Mining Forum plaats.

Daar werd duidelijk dat er al verschillende bedrijven zijn, onder meer opgericht door grote mijnconcerns hier op aarde, die denken “over een jaar of tien” met buitenaardse mijnbouw en de daarbij horende ruimtekolonies te kunnen starten.

Wetenschappers vinden die 10 jaar behoorlijk ambitieus, maar, zeggen ze, over 50 jaar is het wellicht wel een feit. Het is een scenario dat liefhebbers van sci fi-films en -reeksen en video games welbekend is: ontelbare van die verhalen spelen zich af op mijnkolonies in de ruimte.

Nu al bezig

Een aantal bedrijven zijn al volop aan het inzetten op dat scenario. Het Japanse iSpace bijvoorbeeld, dat zelfrijdende robotwagentjes maakt die heel weinig wegen (amper vier kilo) speciaal voor buitenaardse exploratie.

Doordat ze zo licht zijn, zijn ze goedkoop om mee te nemen op een ruimteschip. Kyle Acierno, directeur van iSpace Europe, is ervan overtuigd dat er “snel” grondstoffen zullen worden ontgonnen op de maan en dat daarbij de robotwagens van ispace zullen worden gebruikt.

Planetary Resources is een ander bedrijf dat zich volop aan het voorbereiden is op mijnbouw in de ruimte. De CEO is Chris Lewicki, een voormalig ingenieur bij NASA. De geldschieters zijn niet de minste: Larry Page en Eric Schmidt (Google) en Richard Branson (Virgin).

Deep Space Industries werkt aan een “asteroid harvester spacecraft” en Peter Stibrany, chief business developer, maakt zich sterk dat “binnen 3 à 5 jaar” mijnbedrijven de mogelijkheid zullen hebben om te beginnen met het ontginnen van grondstoffen in de ruimte.

Bij Kleos Space zetten ze in op precisie-robotica die “de fabricage van gereedschappen en vervangende onderdelen in de ruimte mogelijk maakt” en “zo toekomstige mijnwerkers kan helpen”.

Die mijnwerkers, wellicht zullen dat sowieso geen mensen zijn, maar robots. voorkomt een kostbare levering van de Aarde. Die worden dan gemaakt door bijvoorbeeld OffWorld, het bedrijf van ruimtevaartveteraan Jim Keravala. De visie van Keravala is “to have robots basically build civilisation remotely”.

Geen twijfel mogelijk

Eigenlijk kan de mijnbouw in de ruimte al starten, maar dan op asteroïden en kometen. We hebben de techniek om te landen op die dingen, zoals de Rosetta-missie al aantoonde.

Asteroïden bevatten water en vluchtige stoffen, edele metalen, mineralen van zeldzame aard, vuurvaste materialen, ijzer en nikkel. Terwijl in kometen een mengsel bevatten van gas, stof en waterdamp zit.

Professor Andrew Dempster, directeur van het Australian Centre for Space Engineering Research en gespecialiseerd in het onderzoeken van buitenaardse mijnbouw zegt dat het vooral niet technische issues zijn die in de weg staan.

“Er zijn juridische problemen, er moeten verdragen afgesloten worden en de politiek is daar nog niet echt mee bezig. Er zullen ook ethische problemen ontstaan ​​die moeten worden overwonnen.”

Dempster twijfelt er niet aan dat Off-Earth Mining eraan komt:

“De motivatie voor buitenaardse mijnbouw is duidelijk: een overvloed aan waardevolle hulpbronnen die onze technologisch gedreven samenleving kunnen voeden, de noodzaak en de vraag om nieuwe plaatsen te ontdekken die onze samenleving kan koloniseren.”

We kunnen niet anders meer

Wat dat laatste betreft: er kan geen sprake zijn van de kolonisatie van de ruimte zonder de ontginning van grondstoffen daar.

En dat brengt ons meteen naar het laatste punt: die kolonisatie van de ruimte, met de maan op kop, is onvermijdelijk omdat volgens nogal wat slimme mensen we anders als mensheid gedoemd zijn.

Stephen Hawking bijvoorbeeld, die zegt dat we nog 30 jaar hebben om te vertrekken om “te voorkomen dat de mens uitgeroeid wordt door de gevolgen van overpopulatie en de klimaatsverandering”. Bovendien redeneert hij dat het sowieso een kwestie van tijd is voor er nog eens een grote asteroïde zal botsen met de aarde en dan is het game over.

“Dat is geen science fiction, het is iets dat wordt gegarandeerd door de wetten van fysica en waarschijnlijkheid”, zegt hij. “Hier blijven is gewoon en groot risico nemen om uiteindelijk verwoest te worden”.