De Oekraïense regering van Volodymyr Zelensky wil de mondiale steun voor de oprichting van een tribunaal in de stijl van het Proces van Neurenberg, om de wreedheden van de Russische bezetter te onderzoeken.

De ontdekking van meer dan 450 lichamen in massagraven in het oosten van het land, heeft de Oekraïense roep naar een dergelijk tribunaal luider gemaakt. Zelensky maakte vorige week bekend dat er bewijzen van martelingen zijn geconstateerd en noemde Rusland een “staatssponsor van terrorisme”.  

Verschillende persbureaus bevestigden de berichten tijdens een bezoek aan de locatie, dat vrijdag door de Oekraïense autoriteiten was georganiseerd.

Wereldleiders veroordelen Moskou

Verschillende wereldleiders veroordeelden al snel de acties van Moskou. “Er kan geen reden zijn voor wat daar is gebeurd. In het beste geval was het willekeurig, in het slechtste geval was het opzettelijk”, zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken. 

De Franse president Emmanuel Macron zei dat hij de “wreedheden in de sterkste bewoordingen veroordeelde”. 

“Wij willen ervoor zorgen dat degenen die verantwoordelijk zijn voor deze misdaden tegen Oekraïne ter verantwoording worden geroepen. En dat betekent dat de hoogste politieke en militaire leiders aansprakelijk moeten zijn”, zei Andriy Smyrnov, plaatsvervangend hoofd van het bureau van de Oekraïense president tegen Politico. 

“Hoeveel graven van onschuldige Oekraïners moeten er nog gevonden worden om de hele wereld wakker te schudden en te proberen iets te gaan doen? Is dit niet genoeg?”, vraagt Smyrnov.

Verantwoording Rusland

Maar ondanks de massale kritiek op het optreden van Rusland in Oekraïne, is het niet duidelijk hoe de internationale gemeenschap van plan is Moskou ter verantwoording te roepen voor oorlogsmisdaden. In plaats van een speciaal tribunaal zien veel landen de bestaande organen, zoals het Internationaal Strafhof (ICC), als het beste forum om Rusland te vervolgen.

Maar dat is onvoldoende voor Oekraïense functionarissen, die vrezen dat het ICC alleen degenen die de misdaden rechtstreeks hebben begaan, ter verantwoording zal roepen, maar niet de hogere echelons van de regering-Poetin. Kiev vermoedt dat veel westerse landen op deze manier de diplomatieke kanalen met Moskou open proberen te houden.

Smyrnov benadrukt daarom tegenover Politico dat een speciaal internationaal hof in het leven geroepen moet worden. “Wij zien het proces van Neurenberg als een model,” zei hij, verwijzend naar het proces tegen de nazi’s na de Tweede Wereldoorlog. “Wij willen ervoor zorgen dat degenen die verantwoordelijk zijn voor deze misdaden ter verantwoording worden geroepen. Dat betekent ook de hoogste politieke en militaire leiding”.

Een vergelijkbaar idee werd vorige week ook geopperd door de Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken Jan Lipavský. Het land bekleedt momenteel het zesmaandelijks roterend voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie.

Russische terugtrekking

Vorige week werd de stad Izioem bevrijd door het Oekraïense leger. De stad werd eerder op 17 maart ingenomen door de Russen, de bevolking leefde er sindsdien onder een schrikbewind. Toen Oekraïense soldaten het gebied binnentrokken, vonden ze al snel tekenen van wreedheden, gepleegd door de Russische bezetter. 

In een bos, ten noordoosten van de stad, werd door soldaten een massagraf gevonden. Volgens de gouverneur van de regio, Oleg Sinehoebov, zijn op “99 procent van de lichamen sporen van een gewelddadige dood terug te vinden”.

De gebeurtenissen in Izioem zijn niet de eerste keer dat er tekenen van Russische wreedheden opduiken. Na de terugtrekking in april van de Russische troepen uit Bucha, een stad ten noordwesten van Kiev, vonden Oekraïense en internationale waarnemers bewijzen van martelingen en moorden op burgers. Vladimir Poetin omschreef de bewijzen als “nep”.

In juli riep de hoogste aanklager van het Internationaal Strafhof in Den Haag op tot een “overkoepelende strategie” om vermoedelijke oorlogsmisdaden in Oekraïne aan te pakken.

(mah)