Kritiek op aanpak informateurs groeit: staan ze meer de oplossing in de weg, dan dat ze faciliteren?

Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR) blijven nog een week bezig aan hun opdracht. Maar de irritatie over hun aanpak groeit.

In het nieuws: De twee informateurs blijven aan zet, zoals voorzien. De twee hebben nu welgeteld één week om de zaak wat te doen kantelen. Daarbij is het voor hen cruciaal dat ze met iets ‘positief’, een ‘doorbraak’ kunnen afsluiten.

De details: De twee maakten een tussentijds verslag over aan de koning.

Het duo toonde zich van hun galantste kant, en kwam met bloemen (een ruiker lelies) voor Mathilde, die gisteren 47 jaar werd. Dat scoort meteen lekker bij de koning: niemand die het paleis een beetje volgt, onderschat de invloed van de koningin in het geheel.
De twee bleven deze keer minder lang binnen, het is nu wel duidelijk wat de opdracht is: het onderzoeken of PS en N-VA samengebracht kunnen worden. Dat is en blijft ook de ultieme betrachting van het paleis: een stabiele meerderheid aan beide kanten van de taalgrens.
Het duo leert bij over de media: in plaats van persconferenties zonder vragen te organiseren, passen ze nu de techniek van de ‘doorstep‘ toe: aan de drempel van het paleis toch een paar vragen beantwoorden, zonder dat je het al te formeel doet.
Daarbij strooiden ze positieve boodschappen: “Het is natuurlijk zo dat wij vooruitgang willen boeken”, zei Coens achteraf. “Volgende week willen we aan het staatshoofd kunnen zeggen in welke richting het verder kan. In die zin waren de gesprekken van de laatste dagen positief.”
Bouchez ging nog een eindje verder. Dat moest ook, want de Franstalige pers blijft opvallend anders verslaggeven dan de Vlaamse collega’s. Zo is voor hen het scenario nog steeds simpel: eerst een ‘show’ rond paars-geel, om dan de N-VA te lozen en naar een Vivaldi-coalitie te gaan. Dat PS en N-VA ook echt zouden kunnen gaan regeren, is compleet ondenkbaar, en zelfs voor sommigen onaanvaardbaar.
In die zin moest Bouchez dus nog even ‘duiden’, dat men nu dus met maar vijf partijen meer praat: N-VA, PS, sp.a en de twee informateurs, MR en CD&V. Maar zelfs dat kon Bouchez niet over z’n lippen krijgen: “Wie is eraf gereden en wie niet? Wel, we kunnen niet op zes scenario’s blijven werken, maar ook niet op ééntje. Ergens tussen zes en één scenario dus.”
Ook Bouchez gaf voeding aan een positieve boodschap. Maar tegelijk sneerde hij ook naar PS én N-VA: “Ik heb nog steeds de hoop dat er een regering gevormd wordt. We houden rekening met wat alle partijen zeggen. Maar we gaan ons aan niemand vasthangen. PS en N-VA zijn belangrijke partijen, want ze zijn de grootste in hun taalgroep. Maar niemand kan het blijven blokkeren.”

In de wandelgangen: Niemand durft ondertussen te beweren dat er op één of andere manier magie ontstaat tussen de onderhandelaars, dat de mayonaise begint te ‘pakken’.

Veel heeft te maken met de rol van Bouchez en diens assertieve communicatie. Dat die, uitgerekend van aan de dorpel van het paleis, even de N-VA en PS op hun plaats ging zetten, viel in slechte aarde.
Zeker bij de PS, waar uiteraard een rivaliteit is met de MR-voorzitter, viel de boodschap toch slecht. De PS-voorzitter Paul Magnette heeft geen enkele zin om de rekening gepresenteerd te krijgen voor de inertie en het gebrek aan vooruitgang.
Anderen duiden erop dat Bouchez, door PS en N-VA tegen elkaar uit te spelen, de huidige toenadering tussen de grote twee weer probeert te vergallen. Want, de MR-voorzitter staat helemaal niet te springen om beide samen te brengen, en gelooft veel meer in een Vivaldi-scenario. “Hij ondermijnt z’n eigen opdracht”, zo klinkt het droog.
De vermoeidheid rond de aanpak van Bouchez en Coens valt op. Daarbij komen een paar punten van kritiek terug:
- Het ontbreekt manifest aan vertrouwen. Veel van wat binnenskamers gezegd wordt, komt naar buiten met een opvallende ‘spin’, waarbij woorden verdraaid worden. Zo zouden N-VA, sp.a en CD&V een geheim akkoord gemaakt hebben, dat dan plots ‘gelekt’ werd, waarbij het maar van één iemand kan komen: Bouchez. Verschillende key spelers onderstrepen dat op die manier niet valt te werken.
- Onderling zitten de twee informateurs ook gewoon niet op één lijn. Ze werken in duo, maar de realiteit is dat de ene zich al regelmatig heeft losgemaakt van de andere, en elk hun eigen onderhandeling een stukje voeren.
- Communicatief is het een boeltje. Bouchez vraagt iedereen om discretie te bewaren, maar geeft zelf te pas en te onpas interviews. De klap op de vuurpijl kwam vorige week, toen hij in Het Laatste Nieuw en La Libre een doorbraak aankondigde, die er vervolgens niet kwam. Coens is iets voorzichtiger, maar was vorige week ook bij Villa Politica. Van coördinatie tussen beiden op dat vlak lijkt geen sprake.
- De traagheid valt op: iedereen wacht op afspraken, op contacten. “Ze vertrouwen elkaar niet, en dus vertraagt de een de andere, in de hoop dat zijn geprefereerde scenario mislukt”, zo is te horen.
Conclusie: verschillende voorzitters zouden al laten verstaan hebben dat ze met dit duo niet echt verder kunnen, na volgende week. Verwonderlijk is dat niet, zeker niet voor de ‘kleintjes’ zoals de groenen of cdH, die quasi compleet genegeerd worden in het proces.

Om rekening mee te houden? Toch wordt er gepraat, en is er wel degelijk sprake van een vooruitgang.

De N-VA zit duidelijk in een modus om een deal te willen maken, althans voor de schermen. Niet toevallig herhaalde Theo Francken (N-VA) dit weekend die boodschap. Francken geldt als een ‘participationist‘, het intern jargon van N-VA voor diegenen die ‘er in’ willen. Onder meer Sander Loones (N-VA), maar ook Bart De Wever (N-VA) zelf, zitten in dat kamp. Sceptische tegenstanders van federale regeringsdeelname zijn Peter De Roover (N-VA) en Jan Jambon (N-VA).
Maar het oude dilemma komt telkens opnieuw op tafel: ofwel moet De Wever sociaal-economisch een rechts programma krijgen voor de regering, ofwel moet hij communautaire toegevingen krijgen.
De PS loopt wat gefrustreerd, zij legden zondag wat zij zien als “een heel redelijk” scenario op tafel, een voorstel dat ze als “compromis” bestempelen. Maar de N-VA gaf geen duimbreed toe, zo is daar te horen. “Willen ze dan eigenlijk wel?”, of “kunnen ze niet?”.
Want het is de MR die geen ruimte laat op vlak van het communautaire: Bouchez wil te allen prijze vermijden dat er een nieuwe staatshervorming komt. Maar hij staat onder toenemende druk. Want de PS is wel degelijk bereid om hierin verder te gaan, dat bevestigen zowel N-VA als de Franstalige socialisten zelf.
Bij sp.a klinkt het milder. “Als de N-VA een akkoord wil, dan gaat dat wat kosten, dat moeten ze weten. En willen ze daarvoor betalen? We zullen zien.” In elk geval zijn de Vlaamse socialisten duidelijk actief in deze fase: zij zien wel degelijk brood in dergelijke ‘Rode Duivel’-coalitie.

The big picture? Iedereen kijkt al zachtjes naar volgende week: wat brengt de toekomst na Coens en Bouchez?

De tijd begint wel te dringen. Beide grote spelers zitten voorlopig vast aan elkaar: “Je kan in deze week niet plots nog als PS gaan zeggen dat je ‘niet met de N-VA wil’, en net zo goed kan de N-VA nu niet meer plots gaan verklaren ‘dat je niet met de PS wil’. Je komt dus in een trechter naar elkaar”, zo duidt een betrokken onderhandelaar.
Het ziet er dus wel naar uit dat één van beiden, of allebei, straks aan zet gaankomen. De PS doet de deur niet langer dicht voor een De Wever, zoals we gisteren al signaleerden. Maar bij de PS is het eerder ingegeven om dan te kunnen aantonen “dat het niet mogelijk is tussen N-VA en PS”. Vraag is of De Wever zoiets gaat meedoen. “Om hem dan vervolgens te laten mislukken, wat voor zin heeft dat nu?”, zo was aan Vlaamse kant te horen.
De PS-voorzitter z’n idee van een noodregering (CD&V, Open Vld en MR) aangevuld met socialisten en groenen, is ondertussen ook wel al vakkundig afgeschoten. Het was ook iets te doorzichtig: in feite is zo’n noodregering niets meer of minder dan een regenboogcoalitie of Vivaldi.
De sp.a zag dat al niet zitten, zij blijven erbij dat ze niets doen dat hen mathematisch niet noodzakelijk maakt. In een noodregering zijn ze dat niet.
Ook CD&V zegt nu ‘njet’. Servais Verherstraeten, fractieleider in de Kamer en onderhandelaar namens CD&V, was duidelijk op Radio 1: “Als je er dan toch bent, doe het dan meteen volledig. Geen halve rit rijden.”
CD&V blijft ook op dezelfde koers, ze geven geen centimeter prijs om N-VA te lossen: “Een federale meerderheid moet een zo groot mogelijk draagvlak hebben. Dat is best te vormen met PS en N-VA.”
Verherstraeten voelt ook dat er kritiek begint te komen op het duo, waar z’n voorzitter deel van uitmaakt. Hij ging dus in de verdediging: “De informateurs, waar toch soms wat denigrerend over gedaan wordt, hebben die twee toch maar aan tafel gekregen. Maar als we blijven reageren op commentaar op elkaar, dan gaan we er nooit geraken. Wij willen praten met elkaar, niet over elkaar.”

Tussen de regels: Wat ondertussen te denken van de uitval van PS-kopman en Waals minister-president Elio Di Rupo?

Het was opvallend, hoe fel Di Rupo plots van leer trok, gisteren op de RTBF-radio. De voormalige voorzitter kwam een patat uitdelen aan De Wever. “De N-VA voert een verrottingsstrategie. Ze doen alsof ze bereid zijn te praten, maar ze geven ons geen garanties.”
Een harde lijn voor de PS dus, of is er meer aan de hand? Want, zoals hierboven aangegeven, zijn er wel degelijk gesprekken tussen De Wever en Magnette, over zowel het sociaal-economische als het communautaire.
De situatie doet denken aan deze zomer, alleen dan in spiegelbeeld: toen was het voorzitter Di Rupo, die de PS in heel serieuze gesprekken met De Wever bracht. En toen was het ‘invloedrijke stem’ Magnette, die stookte tegen zo’n deal. “Nu zijn de rollen omgedraaid, en komt Di Rupo stokebrand spelen, terwijl Magnette probeert deals te maken. Blijkbaar gunnen de kopstukken van de PS elkaar niet veel”, zo stelt een bevoorrecht waarnemer nuchter vast.
Of is het iets in het water in Namen, dat politici ‘linkser’ en ‘rebelser’ maakt? Feit is dat, drie jaar na het blokkeren van het Europese handelsakkoord met Canada (CETA), de Walen opnieuw op het dak zitten. Deze keer willen ze de Europese handelsdeal met de Mercosur (Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay) afschieten. Die deal, ‘cows for cars‘ gedoopt, bezorgt de Waalse Parlementsleden blijkbaar nachtmerries. Zo erg, dat het hele parlement, inclusief dus de MR, nu al die deal deed afschieten. ‘Links’ en ‘rechts’: het blijven relatieve begrippen, ten noorden en zuiden van de taalgrens.

Ondertussen op de nieuwjaarsrecepties: Open Vld kwam bijeen, om op het nieuwe jaar te toasten.

Voorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld) is onderweg naar de uitgang. Maar ze haalde nog één keer uit: “Het liberalisme ligt onder vuur. Van populisten die surfen op ongenoegen, extremisten die haat verspreiden, nationalisten die muren bouwen en conservatieven die terug willen naar een tijd die nooit bestond.”
Meteen een fijne boodschap aan de N-VA (“nationalisten”) en CD&V (“conservatieven”). “Tja, bruggen bouwen zit er niet meer in”, zo merkte een Open Vld’er fijntjes op. Binnen de partij zijn een aantal mensen erg bitter over de manier waarop Rutten de onderhandelingen aanpakt: nadat bleek dat er voor haar geen topjob als premier inzat, doet ze nu weinig moeite om haar partij nog ‘in het spel’ te krijgen.
De strategie op dat vlak? Stevig aanschuren tegen de MR, die wel nog midden in de onderhandelingen zit. En dus kreeg Bouchez een luid applaus, en werden alle aanwezige MR-kopstukken als helden onthaald. “Samen met onze vrienden van de MR werken we aan een beter land voor alle Belgen. Zonder blokkeringen, splitsing of stilstand. L’union fait la force“, zo stelde Rutten.
Achteraf, voor de camera’s van Terzake, ging Rutten nog eens dieper in op de vraag of haar partij niet dreigt eraf gereden te worden: “Je moet er altijd rekening mee houden als partij dat je eruit kan vallen. Je moet als partij zelf bepalen waar je voor staat.”
Of ze dan die garantie had van Bouchez? “U hebt het gezien: wij zijn één familie. Ik zal hem citeren: hij heeft niet de gewoonte om z’n familie te laten vallen en ik heb dat ook niet“, zo zei Rutten nog.
Die laatste uitspraak moeten de mensen van MR in Brussel toch met stijgende verbazing aangehoord hebben. Open Vld liet in het hoofdstedelijk gewest de ‘familie’ stikken bij de regeringsvorming. Lokale leiders Sven Gatz (Open Vld) en Guy Vanhengel (Open Vld), die altijd goeie banden onderhielden met de PS, stapten zonder pardon in een coalitie zonder MR.
Het was Rutten zelf die daarop naar Brussel afzakte, om de zaak te ‘forceren’. Het liep op een sisser af, de Open Vld loste de MR, die daar in oppositie achterbleef.
Grote vraag bij Open Vld blijft: wie stapt nog in de ring? Bart Tommelein (Open Vld) en Els Ampe (Open Vld) zijn nu kandidaat-voorzitter, maar we willen er gerust een deftig drinkbare fles wijn op verwedden dat er nog minstens ééntje meedoet: Egbert Lachaert. To be continued …