OPINIE: Michael Jackson is de onbetwiste King of Pop. Dat de King of Pop ook een man van vlees en bloed was die zichzelf omringde met een schare jonge kinderen, is een detail dat Jackson-fans graag als ‘onschuldig en kinderlijk gedrag’ verdedigen. Maar in ‘Leaving Neverland’ toont Dan Reed twee tot op het bot gaande getuigenissen van twee zo’n kinderen, die beweren dat Jackson hen jarenlang misbruikte. 

Nog voor Leaving Neverland op één scherm verschenen was, veroorzaakte de documentaire al ophef. Maar na de première op het Sundance-festival, waar ie onthaald werd op een staande ovatie, was het hek helemaal van de dam. Jackson-fans vielen over zichzelf om de King of Pop te verdedigen. Nu de docu ook op HBO en bij ons op Canvas te bekijken valt, trekken radiostations hun handen af van Michael Jacksons omvangrijke en invloedrijke discografie. Want Jackson is er niet meer om zich te verdedigen tegen de twee zinderende getuigenissen van Wade Robson en Jimmy Safechuck.

Wie zijn Wade Robson en Jimmy Safechuck?

Wade Robson is wellicht de bekendste van de twee kroongetuigen die Dan Reed, de documentairemaker van het vier uur durende epos, naar voor schuift. Robson is een fenomeen voor wie jong was in de jaren negentig en de nillies: hij is de choreograaf voor *NSYNC en Britney Spears, werkt voor Cirque du Soleil en introduceerde de pop ’n lock op elke dansvloer. Hij werd naar eigen zeggen van z’n zevende tot zijn veertiende door Jackson misbruikt.

Robsons verhaal zou, naar hoe hij het vertelt, op dit moment eenvoudigweg beschreven worden als grooming. De familie van Robson pikt het talent van de jonge danser op, schrijft hem in voor danswedstrijden en komt uiteindelijk in Jacksons persoonlijke cirkel terecht. De ouders van Robson, ook verblind door de glitter en glamour eigen aan Jacksons entourage en LA, vertrouwen hun zoon aan de zorgen van Jackson toe en het misbruik begint zodra de deuren van de Neverland-ranch zich sluiten.

Jimmy Safechuck, geen superfan van Jackson, wordt ook met beloftes naar de villa gelokt, waar alle dromen uitkomen. Hij wordt gecast in de Pepsi-reclamespot en draait mee in de wervelwind van de showbizz. Bij hem duurt het minder dan twee jaar voor Jackson ook aan hem vraagt om hem “liefde te tonen”.

Hier kan je Robson les zien geven in zijn dansschool, op een nummer van Jackson

“I love you, Applehead“

In de documentaire wordt geen bewijsmateriaal aangehaald. Centraal staan de twee, soms fragiele, soms moeilijk verteerbare, getuigenissen van Safechuck en Robson en hun moeders. Jackson zelf wordt enkel in beeld gebracht als ook de jongens op de foto staan. Wat wel duidelijk wordt: ook de ouders van deze twee werden stevig om de tuin geleid, of maakten op zijn minst bedenkelijke keuzes.

Maar de sterkte van Leaving Neverland zit ‘m net in de kaalheid van die getuigenissen. Als Safechuck de ring toont die Jackson hem na een logeerpartijtje geeft bij wijze van trouwring, lopen de rillingen over je rug. Ook de talloze brieven en telefoontjes die Jackson naar Wade Robson en diens moeder stuurt, doen alarmbellen rinkelen. Tenminste, bij ons, twintig jaar later, klinkt “I love you Applehead, you’re my friend“, akelig en ronduit bizar.

Robson en Safechuck hebben vergelijkbare verhalen: er zijn angstaanjagende parallellen. Van de specifieke, huiveringwekkende details over het misbruik tot de glinstering in hun ogen als ze het over hun eerste dag in de buurt van hun grote held hebben. Maar ook over de verwarring, het achterblijven en uiteindelijk ‘vervangen worden’ door andere jonge jongens.

Moeder

Niet alleen Jackson komt slecht uit de docu. Zowel Robson als Safechuck zijn er zich duidelijk van bewust dat hun moeders een paar stevige inschattingsfouten gemaakt hebben. Neem even de context van Michael Jacksons wereld weg en je krijgt een dertigjarige man die vraagt om met je zevenjarige zoon in één bed te slapen. Toch trekt Robsons moeder er haar gezin voor uiteen. Ook voor hen is Leaving Neverland een soort eindafrekening, maar wel één waarin ze zichzelf moeten berechten. Extra confronterend: bij de herinnering aan Michael Jackson zie je de ogen van Jimmy Safechucks moeder oplichten alsof hij nog voor haar staat.

De erfgenamen van Jackson spannen de fans voor hun kar op deze manier.

Het tweede deel van de documentaire raakt aan hoe de ouder wordende Safechuck en Robson elk op hun eigen manier (niet) omgaan met het misbruik. Robson heeft in de zaak Jackson vs. Orvizo de onschuld van Jackson uitgeroepen. Het is niet moeilijk om de choreograaf te volgen in zijn pad van jong kind naar verwarde, overweldigde jonge vader. Maar een uitleg komt er dus wel.

Objectief? Nee

Journalistiek, documentaires en verslaggeving, vereisen een vorm van objectiviteit, neutraliteit en wederwoord dat Leaving Neverland niet biedt. Twee seconden op het internet verschaffen een bredere blik op Wade en Robson: rechtzaken die vergoedingen vragen maar afgewezen worden (de rechter sprak zich niet ten gronde uit), een boekendeal van Robson (sowieso een publiek figuur) die afgewezen werd. En belangrijker: Jackson is er niet meer om iets te weerleggen.

Het is dus logisch dat deze documentaire ook veel commentaar krijgt. De eenzijdigheid, de focus op een jonge Jimmy en Wade, grijpt naar de keel maar laat geen ruimte voor meer dan emotioneel verhaal. We kunnen er niet omheen: een rechter heeft Jackson twee keer onschuldig bevonden. Maar het laat ook geen ruimte voor elementen die Robson en Safechucks verhaal kracht bijzetten.

#LeavingNeverlandLies more lies, when are we going to leave Michael Jackson alone, he is dead and all these boys were always after money, nothing else. no evidence, no witnesses. Michael rest in peace darling.

— diana (@dianamdala) 9 maart 2019

Een dertigjarige man, geen kind

Het relaas van Robson en Safechuck onderstreept onder andere hoe de glitter en glamour en het géld van Jackson het groomen ondersneeuwt. “He was like a god“, zegt Robson. Onbereikbaar op elke manier. Robson ontkent ook dat hij het misbruik ooit vergeten is, maar wel dat zijn perceptie als kind anders is dan als volwassene. Dat zijn uitspraken die stroken met wat we weten uit onderzoek naar seksueel misbruik.

Slechts twee procent van de getuigenissen in seksueel misbruik is vals, weten we. Safechuck en Robson hebben elke rechtzaak tegen Jackson zijn ergenamen verloren (meestal om administratieve redenen) en uit misbruik valt eerder weinig naam en faam te halen. We weten ook dat Jackson openlijk toegaf dat hij als dertigjarige man regelmatig (tot één jaar lang) in hetzelfde bed sliep als zevenjarige jongetjes en hen afkoopt met gouden ringen.

The Michael Jackson Estate heeft HBO aangeklaagd.

Michael Jackso-nfans zullen wellicht moord en brand schreeuwen bij deze docu. En bekijk Leaving Neverland gerust met een opgetrokken wenkbrauw en een flinke dosis realiteitszin. Maar misschien wordt het tijd dat we zijn vermeende slachtoffers geloven.