Op de cover een boek van Cyriel Verleyen uit 1982: “Vertel eens wat over Vlaanderen”. Een boek over de Vlaamse geschiedenis binnen België. Ik heb geaarzeld. Zelfs voor mij komt die problematiek soms zo voorbijgestreefd, zo oud over. Al zegt Cyriel Verleyen tegen zijn kleinzoon Peter in het boek: “Laat je door deze lui nooit in de luren leggen”. Die dit als uit de tijd beschouwen. En als je het objectief bekijkt is het resultaat na meer dan 100 jaar toch verbluffend.
Natuurlijk en gelukkig is er nu wel het officieel recht om je kind in het Vlaams aan te geven in Molenbeek. Jozef Schoep kon dit in 1872 niet. Maar “de facto” is Molenbeek nu vooral een Franstalige gemeenschap met in zijn midden nu ook een harde geradicaliseerde moslimkern. En dit ook objectief in het hart van Vlaanderen.
Op 19 oktober 1872 wilde de vierentwintigjarige Jozef Schoep, arbeider, in het gemeentehuis van Sint-Jans-Molenbeek, een toen nog volledig Vlaamse voorstad van Brussel, aangifte doen van de geboorte van een zoon. Dit eindigde in een discussie met de Franstalige ambtenaar wat finaal resulteerde in het niet registreren van de jongen in het geboorteregister. En een nationale rel. Tot zover de geschiedenis.Waar gaat dit artikel over? Als een strijd van rechts tegen links? Van Vlamingen tegen Walen? Nee hoor. Het cliché van de hardwerkende Vlaming is ontstaan uit een diepe bodem van waarheid. De Vlaming is een noeste werker. Die wil winnen, altijd maar vooruit. Diep gaan! Maar in 1872 was de Vlaming doorgaans arm, zoals Jozef Schoep. Wie kent trouwens priester Daens nog? En ja, door hard werken en ondernemen hebben we ons opgewerkt tot waar we nu staan. Is dit goed? Uiteraard. Proficiat! Toen stonden we immers aan de andere kant van de welvaart.
Wij Vlamingen zijn vredelievende mensen. Als er ons zaken ergeren, ligt het niet in onze cultuur dit meteen open en bloot kenbaar te maken. We verbijten het liever. We verwerken onze frustraties liever intern. Daarom is Brussel verfranst. Daarom hebben we nu een radicale moslimkern in Molenbeek. Als die ideale wereld rond ons een beetje afbrokkelt, dan gaan we gewoon in dat sprookje 10 kilometer verder wonen. Waar alles nog peis en vree is. En vertrouwelijk. En dat is natuurlijk de pijnlijke paradox. Want zo verdwijnt het sprookje zelf langzaam maar zeker. We moeten eigenlijk de moed hebben om te blijven. En meer de echte wereld recht in de ogen te kijken. En zo de problemen sneller aanpakken. Voor ze een olievlek worden. Zeg ik daarmee dat bijvoorbeeld die laffe aanslag onze schuld is? Nee, ik wil het alleen in een breder kader plaatsen.
We vinden het leuk om grapjes te maken over West-Vlamingen en Limburgers. Maar hoe konden die dialecten ontstaan? Enkel en alleen omdat het in het verleden niet zo gemakkelijk was om langs oude wegen de trip van de far west naar de Maas te maken. Er was een objectieve afstand. Natuurlijk was het dan hartverwarmend om elkaar vaker te zien. We konden meer uitwisselen. Maar de kern van het ontstaan van de verschillen was objectieve afstand. Je zou kunnen zeggen dat culturen zijn zoals de levende cel zelf: er is een halfopen membraan nodig. Enkel dan kan de levende cel overleven. Gedoseerde uitwisseling met de buitenwereld is levensnoodzakelijk. Ja ik eet graag de Italiaanse spaghetti. En nee, 2 generaties geleden werd dit nog niet frequent gegeten bij ons. Bedankt cultuuruitwisseling!
De E3 Harelbeke is net achter de rug. In 1985 won Eric Vanderaerden. Uit het Panasonic team. Eigenlijk wou hij zijn ploegmaat Phil Andersen laten winnen. Maar hij durfde niet langer zijn remmen dicht te knijpen. Stel dat in laatste instantie nog een renner uit een andere ploeg hen beiden overklaste? Het kwam ons zo vreemd over. Je ramt toch door tot het uiterste om te winnen. Je “gaat ervoor”. Laten we heel eerlijk zijn met onszelf. Zelfs na die aanslagen zijn we vooral bezig met onszelf. Onze eigen leefwereld voor volgende week. Ervoor gaan. De bekommernis is in eerste instantie alle onheil op onze bodem te vermijden. Opnieuw veilig een vliegtuig kunnen nemen. Opnieuw ons leventje kunnen verderzetten. De bekommernis is niet zozeer wat er precies in het Midden-Oosten gebeurt. Opnieuw willen we ons eigenlijk in onze eigen stulp terugtrekken en liefst zo ver mogelijk weg van alle wereldproblemen. We hebben nog niet echt geleerd dat vluchten de problemen alleen maar dichterbij zal brengen.
En als die terreur voorbij is, zullen we in die waanzinnige spiraal van consumptie doorgaan. De nieuwe welvarende Vlaming. De klimaatproblematiek vergeten we even. Dat we de aarde leegroven daar vluchten we liever van weg. Diep psychologisch op zoek naar dat veilige vertrouwde wereldje met comfort, rijkdom en onder vrienden. Gewoon gezellig. Een religie serieus nemen dat past er niet bij. We vergeten hierbij 1 detail. Net als bij cultuur kon de religie zelf maar ontstaan omdat ze lange tijd grotendeels geïsoleerd als absoluut werd ervaren. Het relativeren achteraf is “chill”. Het samenbrengen van verschillende religies in 1 staat. Natuurlijk. Iedereen mag op ludieke wijze privé diepere gevoelens beleven. We vergeten daarbij misschien ook dat net het geloof in dat absolute bij sommige moslimjongeren in moeilijke privésituatie, een geweldige magnetische aantrekkingskracht uitoefent. Een absolute dat wij achter ons lieten. Ben ik daarom tegen scheiding van kerk en staat, nee.
“Jump to conclusions”. Wat een on-Vlaamse uitdrukking :). Ben ik voor vooruitgang: ja. Heb ik zelf graag materiële welstand: ja. Zou ik het liefst van al alle wereldproblemen op een afstand houden en voortgaan met mijn eigen comfortabel leventje: ja. Hou ik zielsveel van de Vlaamse aard: ja. Zeg ik dat het onze schuld is dat die aanslagen gebeurd zijn? Nee. Ben ik een “linkie” die de schuld maar al te graag bij ons legt? Nee. Maar kunnen we blijven vluchten in het naïeve geloof dat alles wel opgelost raakt zonder concrete acties? Nee. Ben ik gelukkig met dit gegeven: nee. Maar is het een feit: ja! Ook ik wil gewoon het rustige leventje op veilige bodem. Alleen is de vraag, hoe vrijwaren we dat leventje duurzaam naar de toekomst toe? En ten slotte. Wat ik hier zeg, geldt volgens mij voor heel Europa. Maar de Vlaamse aard is er wel heel typerend in. Natuurlijk is het probleem globaler.