Astronomen hebben een nieuw soort stellaire explosie ontdekt die plaatsvindt op het oppervlak van kleine, dichte sterren die bekend staan als witte dwergen. Tot nu toe hebben de onderzoekers deze explosies waargenomen op drie witte dwergen, elk op meer dan duizend lichtjaar van de aarde. Micronova’s zijn, zoals hun naam al doet vermoeden, veel minder krachtig dan supernova’s, maar ze produceren nog steeds enorme hoeveelheden energie.
Het eerste bekende geval van een exploderende ster is afkomstig van Chinese astronomen in de tweede eeuw. Een stralend object, barstensvol kleur, verscheen plotseling aan de nachtelijke hemel en gloeide ongeveer acht maanden voordat het vervaagde. In de 11e eeuw was de gloed van een exploderende ster twee hele jaren te zien en leek in het begin helderder dan de maan.
Een supernova is wat gebeurt wanneer massieve sterren zonder waterstof komen te zitten, in elkaar storten en zichzelf vernietigen in een uitbarsting van helder licht. Maar nu hebben we dus ook micronova’s.
Hoe micronova’s werden ontdekt
Het bewijs voor micronova’s kwam naar voren in gegevens van een ruimtetelescoop die wetenschappers gebruiken om witte dwergen te bestuderen, met name de manier waarop de sterren omgaan met kosmisch materiaal in hun omgeving. Tijdens het analyseren van de waarnemingen merkten de astronomen mysterieuze lichtflitsen op. De uitbarstingen, helder en onverwacht, duurden enkele uren. Na meer follow-upobservaties realiseerde het team zich dat wat ze zagen eigenlijk thermonucleaire explosies zouden kunnen zijn.
Astronomen wisten al dat explosies kunnen optreden in tweesterrensystemen wanneer een witte dwerg wat waterstof steelt van zijn begeleidende ster en die moleculen om zich heen wikkelt. De nieuwe laag waterstof, verwarmd door het oppervlak van de witte dwerg, ontsteekt en verbrandt zichzelf, waardoor een explosie ontstaat die het hele oppervlak van de ster wekenlang verlicht. Astronomen noemen die uitbarstingen novae. Maar ze hadden nog nooit zo’n kortstondige flikkering op een witte dwerg gezien, die in kleine regio’s opdoemde.
Ondanks de term micro in hun naam, zijn micronova’s nog steeds extreem krachtige explosies
Het is dus voor het eerst dat we zien dat waterstoffusie ook op een gelokaliseerde manier kan plaatsvinden. De waterstofbrandstof kan aan de basis van de magnetische polen van sommige witte dwergen worden vastgehouden, zodat fusie alleen aan deze magnetische polen plaatsvindt. Dit leidt tot microfusiebommen die ongeveer een miljoenste van de sterkte van een nova-explosie hebben, vandaar de naam micronova. Daarnaast duurt een micronova slechts een halve dag, terwijl een nova meerdere weken kan aanhouden.
Ondanks de term micro in hun naam, zijn micronova’s nog steeds extreem krachtige explosies. De onderzoekers theoretiseerden dat een enkele micronova ongeveer 20.000.000 biljoen kilogram materie verbrandt – het equivalent van 3,5 miljard Grote Piramides van Gizeh.
Micronova’s zijn misschien wel gebruikelijk in het universum, maar omdat ze zo kort leven, kunnen zelfs de meest geavanceerde instrumenten van astronomen ze missen.