Hulporganisatie Oxfam heeft haar intern rapport openbaar gemaakt over de beschuldigingen van seksueel wangedrag tijdens een hulpmissie in Haïti in 2010. Ook de voormalige Belgische topman van Oxfam kwam bij de kwestie in opspraak, maar die ontkent alles. Oxfam wil met de publicatie “zo transparant mogelijk zijn over de beslissingen die tijdens het onderzoek genomen zijn en erkent de vertrouwensbreuk die de gebeurtenissen veroorzaakt hebben”.

In het gepubliceerde interne rapport van Oxfam staat dat de Britse tak van de hulporganisatie op 12 juli 2011 al op de hoogte gebracht werd over “personeelsleden die tijdens het Haïti-project de gedragscode van Oxfam Great Britain (OGB) hadden overtreden”.

Concreet wordt er gesproken van “seksuele uitbuiting, fraude, nalatigheid en machtsmisbruik”. Oxfam kreeg toen al te horen dat er prostituees op bezoek kwamen in de gasthuizen van OGB en dat lokale hulpkrachten seksueel geïntimideerd zouden worden. Ook zou een Oxfam-medewerker het computersysteem van de organisatie gebruikt hebben om “pornografisch en illegaal materiaal” te downloaden. Dat schrijft de Britse krant The Guardian. De namen en functies van de verdachten werden niet vermeld in het rapport, maar het zou gaan om misdragingen van medewerkers in alle domeinen van Oxfam, van managers tot assistenten.

Belgische directeur als eerste aangepakt

Nog voor het onderzoek in 2011 van start ging, kreeg Oxfam in het Verenigd Koninkrijk ook beschuldigingen tegen landendirecteur Roland Van Hauwermeiren, een Belg die inmiddels 68 jaar is. De hulporganisatie voerde eerst een onderzoek naar hem voor de andere beschuldigingen uitgepluisd werden. De conclusie in het intern rapport: “Tijdens de ondervraging gaf de landendirecteur toe dat hij gebruik had gemaakt van prostituees in zijn residentie van OGB. Toen hij over de bredere beschuldigingen werd ingelicht, nam hij alle verantwoordelijkheid op zich en bood hij zijn ontslag aan.”

Daarbovenop werd Van Hauwermeiren ook beschuldigd van “nalatigheid tegenover medewerkers, vooral vrouwen”. Hij zou er “niet in geslaagd zijn hen te beschermen”.

Oxfam aanvaardde dat ontslag, maar ging akkoord om het vertrek van Van Hauwermeiren “gefaseerd en waardig” te houden uit erkenning voor de “aanzienlijke bijdrage” van de Belg en de mogelijke “ernstige gevolgen” voor het imago van Oxfam.

2 medewerkers stapten zelf op

De volgende stap: Oxfam start een onderzoek naar de andere stafleden op Haïti. Maar liefst 40 getuigen werden verhoord. Drie van de verdachten zouden in die periode één van de getuigen “fysiek bedreigd en geïntimideerd hebben”. Het uiteindelijke resultaat van het onderzoek was het ontslag van vier medewerkers, voornamelijk wegens gemeenschap met prostituees. Twee anderen gaven in de loop van het onderzoek zelf hun ontslag. Tegen twee medewerkers werden “wegens andere redenen” disciplinaire maatregelen genomen.

“Geen enkel van de aanvankelijke beschuldigingen in verband met fraude, machtsmisbruik of het gebruik van minderjarige prostituees kon worden bewezen in de loop van het onderzoek”, benadrukt Oxfam. “Het kan echter niet uitgesloten worden dat enkele prostituees minderjarig waren.”

Actieplan na “geleerde lessen”

Oxfam heeft nu op basis van de “geleerde lessen” een actieplan opgesteld zodat dit soort incidenten in de toekomst vermeden kunnen worden. Het plan bestaat uit dertien punten verspreid over vijf domeinen. Het gaat onder andere over ingrepen aan de organisatiecultuur, waarbij meer gefocust zal worden op de “waarden” van Oxfam en de gedragscode, de invoering van een netwerk om andere regio’s, filialen en agentschappen in te lichten over wangedrag, de verhoging van het toezicht op landendirecteurs en de invoering van een beter mechanisme voor klokkenluiders.

Daarvoor trekt de hulporganisatie meer geld uit het budget uit. Vandaag heeft Oxfam ook een ontmoeting met de Haïtiaanse regering om zich “te verontschuldigen voor onze fouten en te bespreken wat we nog meer kunnen doen”. Daar zal ook het volledige rapport overgemaakt worden. “We hebben de relevante nationale autoriteiten ook op de hoogte gebracht van de namen van de zeven mannen betrokken bij het seksueel wangedrag”, klinkt het.