De situatie rond de nucleaire energiecentrale in Tsjernobyl lijkt bijzonder precair te zijn. Oekraïne heeft de International Atomic Energy Agency (IAEA) verteld dat de stroomtoevoer naar de centrale is onderbroken, wat betekent dat het geen toegang meer heeft tot een externe stroomvoorziening.

IAEA-directeur Rafael Mariano Grossi zei hierover bezorgd te zijn, aangezien een externe toevoer van elektriciteit een van de zeven “onmisbare pijlers” is van nucleaire veiligheid. Echter lijken er momenteel meerdere van deze pijlers niet meer overeind te staan. Vooral naar de derde en zevende pijler wordt er met angst gekeken. Deze stellen namelijk dat het operationele personeel zijn werkzaamheden ongestoord en zonder externe druk moet kunnen uitoefenen. Voorts moet er een betrouwbaar communicatiesysteem zijn.

De derde pijler

Op 24 februari nam het Russische leger de controle van de nucleaire energiecentrale in Tsjernobyl over. Sindsdien kan niemand de centrale meer verlaten en zijn aflossingen van het personeel niet mogelijk, waardoor werkers uitgeput zijn. 

Russische soldaten hebben het aanwezige personeel in twee groepen opgedeeld, die elkaar steeds moeten aflossen. Echter zijn deze twee groepen flink onderbemand, waardoor werkers meerdere dagen achtereen aan de reactor moeten werken. “Personeel eet spaarzaam en er is een beperkte voorraad medicijnen”, zei de burgemeester van naastgelegen plaats Slavutich.

Door de controle van het Russische leger kunnen werkers niet meer zonder externe druk hun werkzaamheden uitvoeren. Ze gehoorzamen aan een extern regime, dat opgesteld is door soldaten en moeten werken onder moeilijke omstandigheden.

De zevende pijler

“De afgelopen dagen heeft de IAEA de gegevensoverdracht verloren van de veiligheidssystemen van de centrale”, aldus het agentschap. De reden hiervan is op dit moment nog onduidelijk, maar zorgt voor grote ongerustheid.

Een externe data-overdracht van gegevens naar het IAEA vindt plaats vanaf alle nucleaire locaties wereldwijd. Het is een belangrijke veiligheidscontrole en stelt het agentschap in staat om alle activiteiten te controleren, wanneer fysieke inspecteurs niet aanwezig kunnen zijn, zoals tijdens een oorlog. 

Een onafhankelijk communicatiesysteem is er dus niet meer, waardoor ook de zevende pijler niet meer staat.

Groeiende zorgen

De recente ontwikkeling zorgen voor een groeiende bezorgdheid bij het IAEA. Zo rijden er verschillende voertuigen de exclusiezone in en uit, waardoor radioactieve stof via de banden Oekraïne in wordt gereden.

Daarnaast is vandaag in de centrale de stroom uitgevallen. Omdat de externe stroomtoevoer naar de centrale is onderbroken, is er overgeschakeld op dieselgeneratoren. Deze hebben genoeg brandstof voor de komende 48 uur. Daarna zullen de koelsystemen stoppen met werken, waardoor de kans op een lek toeneemt.

Hoewel de centrale niet meer functioneert als krachtcentrale, wordt er nog voortdurend splijtstof gekoeld en is er personeel aanwezig. Desondanks verwacht de IAEA dat de stroomuitval geen “kritieke impact” zal hebben op essentiële veiligheidsfuncties.

Tsjernobyl-ramp

Op 26 april 1986 ontplofte reactor nummer vier van de kerncentrale in Tsjernobyl. Aanleiding van het ongeval was het uitvoeren van een test door het personeel van de kerncentrale, waarbij ze de reactor stillegden. De bedoeling was het uittesten van de dieselgeneratoren die, in geval van nood door mogelijk uitvallen van de kernreactoren, de energievoorziening van de centrale zouden moeten verzorgen. Door de combinatie van menselijke fouten en het onveilige ontwerp van de reactor ging de test echter fout met als gevolg het ontploffen van reactor nummer 4.

(ns)