De N-VA-voorzitter zou dit weekend “een slag in het gezicht gekregen hebben”. Z’n tijdperk zou “stilaan ten einde komen”. “De tijd dat De Wever onbekritiseerd de lijnen uitzette, lijkt voorbij”, zo schreef een krant. Vreemd, tot welke conclusies de verkiezing van een penningmeester kan leiden. Want een N-VA zonder De Wever, laat ons wel wezen, dat is toch verre toekomstmuziek.

Op 13 januari 27 voor Christus legde Gaius Octavius, toen bekend als Imperator Caesar en later bekend als Augustus, z’n bevoegdheden formeel neer bij de Romeinse Senaat. Hij zou voortaan enkel nog verkozen consul zijn, en Princeps Senatus. Op 1 juli 23 voor Christus legde hij ook dat ambt formeel neer. Twee anderen konden voortaan elk jaar het consulsduo vormen. Voortaan zou de Princeps enkel nog de macht hebben senatoren te benoemen en hen wetten voor te leggen.

Perception is reality, het gold al bij Augustus. Na de bloederige manier waarop die aan de macht kwam, wilde hij te allen prijze het beeld van botte machtshonger vermijden, en vooral in stijl en vorm de traditionele Romeinse republiek respecteren, terwijl hij in werkelijkheid als een alleenheerser besliste. Het managen van de perceptie rond z’n figuur, waarbij hij systematisch z’n formele rol minimaliseerde en zo weinig mogelijk brute machtsfuncties opeiste, is een hoeksteen geweest van Augustus’ politieke strategie.

Diezelfde Augustus is het politieke voorbeeld van de leider van de Vlaamse nationalisten Bart De Wever. In het licht van de Romeinse keizer z’n aanpak waren vanochtend de verzamelde kranten interessant om lezen. In de pers immers een bloemlezing van De Wever z’n tanende greep op de partij. Het einde van het tijdperk-De Wever was al duidelijk in zicht, zo stond op meerdere plekken te lezen.

De schepen van Financiën in Aartselaar

Wat kon dan toch de aanleiding zijn van zulke vergaande conclusies? Het blijkt om de verkiezing van Eddy Vermoesen tot penningmeester van de partij te gaan. “Eddy wie?” is hier wel degelijk op z’n plaats, al vangen we op dat de man een “meer dan verdienstelijke schepen van Financiën is in Aartselaar”. En ‘den Eddy’, is dus nu penningmeester en vooral zo lid van het DB, het dagelijks bestuur waarin De Wever samen met directeur Piet De Zaeger en ondervoorzitter Sander Loones de lijnen uitzet.

In de partijraad van N-VA, het equivalent van de Romeinse Senaat voor de Vlaams nationalisten (al worden de leden wel degelijk verkozen door de basis), won Vermoesen afgelopen weekend de stemming tegen Kamerlid Sarah Smeyers. En dat zou rechtstreeks tegen de marsorders van De Wever zijn ingegaan, zo viel te lezen. Een kaakslag dus, of beter nog: het einde van een tijdperk.

Wat was er aan de hand? De hele stoelendans in de Kamerfractie, waar Hendrik Vuye opzij moest voor Peter De Roover, maakte dat die laatste z’n functie als penningmeester vacant kwam. Niet dat De Roover zich veel bezighield met de partijfinanciën, het was hem puur om een zitje in het DB te doen. De Roover z’n kandidatuur viel niet bij iedereen in de 33-kopige Kamerfractie in goede aarde. Onder meer Sarah Smeyers, één van de anciens in de fractie, verklaarde zich ook bijna-kandidaat. Bijna, omdat De Wever haar overtuigde om geen stemming uit te lokken.

Had ze in ruil daarvoor beloften gekregen dat ze De Roover mocht opvolgen? De Wever zelf houdt zich, Augustusgewijs, op de vlakte. Maar Smeyers beging de onhandigheid om aan te kondigen dat ze penningmeester zou worden, nog voor de stemming effectief plaatsvond. En de partijraad koos nipt voor ‘den Eddy’, tegen Smeyers.

De interpretatie van Doorbraak

Het was vooral een vlammend stuk op Doorbraak.be dat de stemming inkleurde als “een open opstand tegen de partijtop”. Een wat eenzijdige interpretatie, want De Wever heeft zich nooit in die raad uitgesproken voor Smeyers. En helemaal voluntaristisch wordt het stuk als de conclusie luidt “dat de voorzittersverkiezingen van volgend jaar nu wel begonnen zijn”.

De vraag kan gesteld of Smeyers, voor De Wever niet goed genoeg bevonden als minister, en daarop ook afgewezen als fractieleider, wel zo gemist zal worden in het DB door de Antwerpse burgemeester. Insiders lezen de “kaakslag” van de partijraad helemaal anders: de meest populaire kandidaat heeft het gehaald, niet meer, niet minder. En Smeyers is niet bepaald geholpen op die bewuste vergadering door een provinciegenoot van haar, die stevig uithaalde naar de Aalsterse. Nettoresultaat is dat ‘den Eddy’ voortaan op de eerste rij de beslissingen van De Wever, Loones en De Zaeger mag meemaken en notuleren. Of dacht iemand dat in het DB de beslissingen met handopsteking gelden?

Wie volgt de Wever op?

De suggestie van Doorbraak, dat de interne verkiezingen nu volop begonnen zijn, loont de moeite als stelling. Volgend jaar zijn er inderdaad voorzittersverkiezingen bij de N-VA. De Wever zelf heeft aangekondigd dat hij na 4 ambtstermijnen geen kandidaat meer zal zijn. Maar of dat ook echt zo wordt? Niemand die het weet, niemand die ook nu al echt ambities heeft om de Antwerpenaar op te volgen. Geen enkele kandidaat heeft zich al gemeld, dat lijkt iets voor het najaar.

Maar wie zal zich geroepen voelen? De Wever – en niemand anders – maakte de N-VA groot, en loodste ze vervolgens in twee regeringen. Zo iemand zet je niet meteen zonder slag of stoot op stal. De stem van de Antwerpse burgemeester zal er de komende jaren hoe dan ook een zijn van de Princeps Senatus, gelijk welke functie (of geen) de man bekleedt. Z’n donkere schaduw zal boven de partij blijven hangen en elke voorzitter zal meer dan alleen rekening met hem moeten houden.

Plus, er is de electorale logica van 2018 én 2019. In het najaar van 2018 zijn er gemeenteraadsverkiezingen, één langgerekte campagne die in 2019 uitmondt in federale en Vlaamse verkiezingen. En welke race houdt iedereen in 2018 in het oog en is zeker voor de N-VA allesbepalend? Antwerpen. Dus De Wever is, als je die logica volgt, in de komende campagne hoe dan ook boegbeeld van z’n partij.

Wie ‘pakt’ die nederlaag van 2019 best?

Bijgevolg is het N-VA-voorzitterschap, als het niet bij De Wever blijft, geen cadeau, om het licht uit te drukken. De stem van Princeps zal zwaar wegen, om nog te zwijgen van de minister-president of de vice-premier. Want Geert Bourgeois en Jan Jambon twijfelen niet aan de pikorde ten opzichte van De Wever. Maar zullen ze voor een nieuwe, jonge voorzitter wel opzij gaan? Het valt te betwijfelen.

Wat ook nog meetelt in de kering: in 2019 krijgt de N-VA, na een fenomenale score in 2014, normaal een terugval. Betaalt de nieuwe, jonge voorzitter dan het gelag daarvan? Niet bepaald een leuk vooruitzicht.

De Wever zelf is slim genoeg om te beseffen dat een écht politiek drama eindigt met een nederlaag. Een nederlaag die de zittende voorzitter best zelf ‘pakt’, om dan clean de fakkel door te geven aan z’n opvolger. Zo’n moment komt ten vroegste in 2019. Of hoe dat tijdperk-De Wever toch nog wel even blijft duren.