De gasprijzen aftoppen, een belasting op overwinsten, steunfondsen voor gasleveranciers… De Europese ministers van Energie zijn het niet allemaal eens over de maatregelen die nodig zijn om de crisis aan te pakken. Zij kaatsen de bal terug naar de Europese Commissie om concretere voorstellen uit te werken. Eén ding is zeker: over het instellen van een prijsplafond op Russisch gas is er geen consensus.
De 27 energieministers zijn vrijdag bijeengekomen om het plan te bespreken dat Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen woensdag heeft voorgesteld. Na bespreking besloten zij de bal terug te leggen in het kamp van de Europese Commissie, met het verzoek om binnen enkele dagen met concretere voorstellen te komen.
Overwinsten
Een eerste maatregel die de ministers bepleiten is een belasting op overwinsten, de enorme winsten die worden gemaakt door elektriciteitsproducenten die geen gebruik maken van gas, dat momenteel veel duurder is in de keten en als referentie wordt gebruikt om de verkoopprijs van elektriciteit vast te stellen. Stroomproducenten die op kern- of windenergie draaien maken zo onverhoopte winsten.
Het door de staten teruggevorderde geld zou worden gebruikt om steun te verdelen onder de consumenten. Producenten die fossiele brandstoffen gebruiken zouden eveneens een “solidariteitsbijdrage” moeten betalen, aldus de ministers.
Voor de concrete berekening zullen we moeten wachten op de publicatie van de Commissie. Een belangrijke vraag is of elke energiebron daarbij op dezelfde manier behandeld moet worden, gezien de verschillende kostenstructuur.
Liquiditeit
Er komen wellicht maatregelen om energieconcerns met liquiditeitsproblemen te helpen, een soort noodfonds. De bedrijven moeten enorme bedragen voorschieten als garantie voor aankopen op de groothandelsmarkt, een gevolg van de zogeheten margin calls.
Hoe meer er over steun voor deze sector wordt gesproken (en de verzoeken worden steeds talrijker), hoe vaker de gelijkenis met de ineenstorting van de financiële sector in 2008 aangehaald wordt. Christine Lagarde, voorzitter van de Europese Centrale Bank, heeft zich reeds van elke verantwoordelijkheid ontdaan: het fonds moet door de regeringen worden betaald.
Algemeen prijsplafond voor gas
Roberto Cingolani, Italiaans minister voor Ecologische Transitie, meldde volgens nieuwsdienst Reuters dat 15 landen (waaronder België met premier Alexander De Croo die sinds maart campagne voert voor deze maatregel) voorstander zijn van een algemene bovengrens voor de gasinvoerprijzen.
Nederland, dat zelf gas wint, is een van de landen die tegen deze maatregel zijn. Duitsland verzet zich ook. Kanselier Olaf Scholz, geïnterviewd door Politico, zei te geloven dat een plafond leveranciers zou afschrikken, die dan hun gas naar andere delen van de wereld zouden sturen.
Hij gaf het voorbeeld van Noorwegen, dat nochtans heeft gezegd open te staan voor besprekingen over het onderwerp. Als een van zijn argumenten noemde Scholz ook het feit dat de EU niet over de wettelijke bevoegdheden beschikt om een dergelijk mechanisme in te voeren.
De unanimiteit die nodig is voor dit soort besluit, is dus nog ver weg. De ministers verzoeken de Commissie evenwel nog steeds om voorstellen ter zake te doen.
Prijsplafond voor Russisch gas
Het voorstel van Commissievoorzitter von der Leyen dat woensdag voor de meeste opschudding zorgde, betrof alleen een bovengrens voor de Russische gasprijzen. Maar dat idee werd vrijdag door de Europese ministers niet gehandhaafd. Het moet gezegd dat de Russische autocraat Vladimir Poetin onmiddellijk reageerde en dreigde de bevoorrading af te snijden van iedereen die een prijsplafond op zijn gas zou invoeren.
Dat vooruitzicht heeft sommigen angst aangejaagd, onder meer Hongarije, dat onlangs heeft ingetekend op grotere leveringen van Russisch gas. “Indien uitsluitend voor Russisch gas prijsbeperkingen zouden worden opgelegd, zou dit uiteraard leiden tot een onmiddellijke onderbreking van de Russische gasleveringen,” waarschuwde zijn minister van Buitenlandse Zaken Peter Szijjarto.
Inperking consumptie
Een ander belangrijk element dat de Commissie in haar plan voorstelde, was een vermindering van het verbruik. De komende discussies over dit onderwerp zullen waarschijnlijk ook levendig zijn.
Verwacht wordt dat de Commissie dinsdag meer gedetailleerde voorstellen zal indienen. Tegen het einde van de maand zullen de ministers hierover opnieuw bijeenkomen.
(evb)