De afstand van Brussel naar Londen bedraagt in vogelvlucht 321 kilometer. En dat is exact de afstand die een bliksemschicht aflegde op 20 juni 2007 in Oklahoma hebben wetenschappers berekend. Bliksemschichten blijken immense afstanden te kunnen afleggen, ontdekten ze. En er zijn er al spectaculair meer door de opwarming van de aarde.

Nu al bijvoorbeeld, zijn er wereldwijd 12% meer blikseminslagen dan 100 jaar geleden, hebben ze bij de Nasa uitgerekend. We zitten nu aan meer dan honderd blikseminslagen per seconde op onze planeet of meer dan 8 miljoen per dag.

Gemiddeld zijn die 5 tot 6,5 kilometer lang en 2,5 cm in doorsnede. Bij horizontale bliksemstralen tussen wolken ligt het gemiddelde op 8 tot 16 km lengte.

Hallucinante cijfers

Een bliksemstraal heeft een snelheid van gemiddeld 60.000 km per seconde. De voor het oog nauwelijks zichtbare voorontlading heeft een lagere snelheid van ongeveer 300 km per seconde. De temperatuur in een ontlading kan oplopen tot ongeveer 30.000 graden Celsius (dat is ongeveer vijf keer meer dan de temperatuur aan de oppervlakte van de zon).

Wetenschappers van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) hebben nu de twee langste bliksemschichten ooit gemeten, in tijd en in afstand.

De langste bliksemschicht werd gemeten in Oklahoma. Daar legde een flits op 20 juni 2007 een afstand af van zo’n 321 kilometer. In 2013 was in Zuid-Frankrijk een bliksemschicht 7,74 seconden te zien, ook een record. De gemiddelde bliksemschicht haalt amper 0,2 seconden.

Verontrust

Volgens een woordvoerder van de WMO zijn deze uitkomsten behoorlijk schokkend. “Als bliksemschichten een afstand van meer dan 300 kilometer kunnen afleggen, dan moeten we ons bewuster worden van de gevaren.”

Het is voor het eerst dat er gedetailleerde bliksemdata is geanalyseerd aan de hand van factoren als temperatuur, windsnelheid, regen en andere meteorologische omstandigheden. De WMO wil meer inzicht krijgen in het natuurfenomeen om zo het aantal slachtoffers door bliksem te verminderen.

Kans groter dat je getroffen wordt door bliksem dan door terreuraanslag

Officieel sterven elk jaar wereldwijd iets van een 25.000 mensen omdat ze door bliksem worden getroffen. Dat cijfer is plusminus stabiel omdat in onze contreien en in bijvoorbeeld Noord-Amerika naar schatting nu 20 keer minder mensen doodgebliksemd worden dan vijftig jaar geleden. De reden daarvoor is de modernisering van de landbouw en het feit dat er in de westerse wereld tegenwoordig slechts een fractie van het aantal mensen op het veld werken vergeleken met vroeger.

Wie in België woont heeft bijvoorbeeld 1 kans op 10.000 dat hij tijdens zijn leven wordt getroffen door bliksem. Die kans is dus klein, maar nog steeds groter dan de kans dat je bijvoorbeeld een slachtoffer wordt van een terroristische aanslag.

Het komt erop neer dat bij ons elk jaar 1 op drie miljoen mensen sterft wegens geraakt door bliksem. In ontwikkelingslanden en groeilanden zijn er dat 18 op drie miljoen. En plaatselijk veel meer. In Malawi bijvoorbeeld, in donker Afrika, zijn het er 250 per drie miljoen elk jaar.

Kosten schade met 402% gestegen

Op een conferentie in Zuid-Afrika vorig jaar, specifiek over bliksem, bleek dat in sommige delen van Afrika, maar ook India en andere delen van Azië, de jongste jaren de kosten van schade door bliksem gemiddeld met 402% is gestegen. Per jaar.

De reden dat er meer mensen doodgebliksemd worden, en dan vooral in bepaalde regio’s, heeft te maken met het feit dat er daar opmerkelijk meer onweders en blikseminslagen worden geteld de jongste jaren. En dat heeft dan weer te maken met de opwarming van onze aarde.

Door opwarming

Een aantal studies, onder meer van Nasa, tonen aan dat een warmere aarde gelijk staat met meer bliksem. Ze hebben daar ook cijfers van. Nu al bijvoorbeeld, zijn er wereldwijd 12% meer blikseminslagen dan 100 jaar geleden.

Als de huidige opwarming van ons klimaat aanhoudt, en, zelfs mits de maatregelen die op stapel staan zal dat zo zijn, gaan we naar een toename van 50% tegen het einde van deze eeuw.

In een aantal regio’s flirten ze nu al met die toename van 50%. In bepaalde delen van India bijvoorbeeld, maar ook in Bangladesh. De kracht van onweders maar ook het aantal onweders is er spectaculair gestegen de jongste jaren. In Maharashtra, in het westen van India, durven boeren zelfs niet meer buiten gaan tijdens het regenseizoen.

Branden

Los van het gegeven dat in Midden-Afrika maar ook andere tropische en subtropische werelddelen meer mensen doodgebliksemd worden, is de toename van het aantal blikseminslagen ook op ander vlak erg bedreigend: er ontstaan meer bosbranden.

In de VS bijvoorbeeld is het aantal bosbranden dat door bliksem wordt veroorzaakt evenredig toegenomen met het aantal bliksems. Het zijn er nu ongeveer 25.000 per jaar daar, die ontstaan door bliksem. Ze hebben daar ook iets anders vastgesteld: de oppervlakte die afbrandt bij een gemiddelde bosbrand veroorzaakt door bliksem is negen keer groter dan bij een brand die ontstaat door menselijk toedoen.

In Canada en in Alaska, waar het relatief gezien minder vaak bliksemt, en die bliksem “slechts” verantwoordelijk is voor 45% van de bosbranden, veroorzaken die wel 81% van de “total area burned”.

Voor Canada en Alaska, maar ook Siberië, betekent een toename van het aantal blikseminslagen met 50% een toename van 200% aan bosbranden hebben wetenschappers uitgerekend.