De voormalige Chinese president Hu Jintao werd zaterdag op onverwachte wijze weggevoerd tijdens het Chinese volkscongres. Hu, die op een prominente plaats aan de linkerzijde van Xi Jinping zat, maakte tijdens zijn vertrek een gedesoriënteerde indruk, waardoor er gespeculeerd wordt over zijn gezondheid. De exacte omstandigheden van zijn vertrek zijn niet duidelijk, maar deskundigen wijzen naar Xi.
Het vertrek van de 79-jarige Hu zorgde voor een dramatisch moment op de slotdag van het Nationaal Congres van de Communistische Partij. Hu leek in eerste instantie zijn plek niet te willen verlaten, terwijl hij door een steward aan zijn arm werd vastgehouden. Hij sprak kort met Xi en premier Li Keqiang, waarna hij voor de camera’s naar buiten werd geleid.
Hu, die tussen 2003 en 2013 Chinees president was, wordt de laatste jaren steeds vaker in het openbaar gezien. De twee meest waarschijnlijke redenen voor zijn vertrek zijn dat het ofwel deel uitmaakt van Xi’s machtspolitiek, waarbij een leider die een vroegere tijd vertegenwoordigt symbolisch wordt verwijderd, ofwel dat Hu Jintao ernstige gezondheidsproblemen heeft. Dat zegt Stephen McDonell, China-correspondent bij de BBC.
Afrekenen met het verleden
De massabijeenkomsten van de Communistische Partij zijn gewoonlijk zeer gescript, waardoor deskundigen vermoeden dat de verwijdering van Hu geen toeval is. Eerder op de dag woonde hij nog de afsluitende vergadering van de partij bij, waarbij geen camera’s waren toegelaten. Echter voor het laatste deel van het evenement waren de camera’s wel toegelaten en juist nadat die waren opgesteld werd Hu verwijderd.
“Hu Jintao vertegenwoordigt een heel ander China dan Xi Jinping”, zegt McDonell. “Hij leidde een veel meer collectief leiderschap en moest de verschillende facties die in het Politbureau vertegenwoordigd waren, in evenwicht houden. De jaren van Hu werden gezien als een tijd van openstelling voor de buitenwereld en meer tolerantie voor nieuwe ideeën”.
Leiderschap van Xi
Het evenement, dat een week duurde en waaraan ongeveer 2.300 afgevaardigden deelnamen, eindigde zaterdag met de goedkeuring van een herschikking van het Centraal Comité van de partij en de goedkeuring van wijzigingen in de grondwet.
De slotmanifestatie komt één dag voor de bekendmaking van het nieuwe leiderschap van de CCP. Xi, waarvan wordt aangenomen dat hij alle macht om zich heen heeft gecementeerd, zal naar verwachting opnieuw voor een normbrekende derde termijn worden bevestigd als partijleider. Daarmee overschrijdt hij de grondwettelijke norm van twee termijnen.
Echter op zaterdag keurde het CCP-congres amendementen op de grondwet goed, waaronder de “Twee Vaststellingen” en de “Twee Waarborgen”. Die zijn erop gericht om Xi als de kern van de partij te verankeren en zijn politieke gedachtegoed als de onderliggende ideologie.
Een lijst van herbenoemde afgevaardigden, ingezien door The Guardian, bevestigt ook dat premier Li zich terugtrekt uit de politiek, samen met andere hoge partijfiguren. Volgens analisten is hun uitsluiting een teken dat het volgende comité van het Politbureau gedomineerd zal worden door Xi’s bondgenoten. Hierdoor wordt zijn macht nog verder geconsolideerd.
Volksleider Xi en het Hemels Mandaat
Specifiek kijken analisten of Xi de titel van “volksleider” krijgt, een eretitel die niet meer sinds Mao Zedong officieel is gebruikt. Professor Steve Tsang, directeur van het Soas China Institute, zegt tegen The Guardian dat de titel van Volksleider Xi “in een andere klasse” zou plaatsen.
“Hij is de hoogste leider van China omdat hij de leider is van de CCP, of die functie nu algemeen secretaris of voorzitter wordt genoemd”, aldus Tsang.
“Maar de Volksleider kan geen termijn hebben en iemand uit zo’n functie verwijderen is ‘anti-volk’.” Xi de titel geven zou een signaal zijn dat Xi “onaantastbaar” is, voegde Tsang eraan toe, “en in feite geëerd en behandeld moet worden als een halfgod”. Daarmee verwijst Tsang naar Hemelse Mandaat, dat de machtsbasis vormde van de oude Chinese keizers als vertegenwoordigers van de hemel op aarde.
(mah)