Wie aan het rekenen slaat over de Europese relance, ingeblazen door de Commissie, krijgt een niet-bijzonder rooskleurig beeld voor België. Want daar dreigen de federale overheid en de deelstaten een flinke som extra te gaan moeten ophoesten, nu blijkt dat België 1,35 miljard euro minder gaat ontvangen. “Is dit nu een goede of slechte zaak? Dit is een uitstekende zaak”, zo stelt Thomas Dermine (PS), staatssecretaris voor Relance over die vermindering, want het duidt volgens hem op straf herstel van de Belgische economie. Maar de gevolgen zijn er wel: 85 projecten en 36 hervormingen staan in de steigers. En als men die wil afwerken, zullen de federale regering en de deelstaten dat zelf moeten ophoesten. De totale factuur van dat EU-relanceplan dreigt ondertussen voor België op 17 miljard te eindigen, zo stelt het Duitse Rekenhof.

In het nieuws: Europa komt met ‘goed’ nieuws.

De details: België doet het economisch voorlopig beter dan verwacht. En dus verliezen we een smak Europees geld.

• “België zou minder kunnen krijgen van de EU in haar enveloppe. De impact is nog onduidelijk want het gaat om parameters die in juni 2022 worden gekend. Maar is dit nu vanuit publieke financiën gezien een goede of slechte zaak? Wel dit is een uitstekende zaak. Is het een goede of slechte zaak dat we subsidies dreigen te verliezen? Wel dat is een uitstekende zaak.” Dat stelde bevoegd staatssecretaris Thomas Dermine met veel bravoure in de Kamer, over de Europese subsidies.
• De redenering is simpel: hoe beter het gaat, hoe minder we dat geld nodig hebben. De Nationale Bank van België gaat uit voor dit jaar van een groei van 5,5 procent, sommigen droomden zelfs al van 6 procent. De vraag is of dat er, met een vierde golf, nog zo goed uitziet in het laatste kwartaal. Maar hoe dan ook: België heeft een boerenjaar gekend, na de crisis, en dat laat zich dus nu in Europese geldstromen voelen.
• België heeft uit het Europese Recovery and Resilience Facility, de zogenaamde ‘coronabazooka’ van 700 miljard euro, in totaal 5,9 miljard toegewezen gekregen voor een relance. Die moet vooral tot vergroening en digitalisering leiden. De verdeling van dat geld leidde in België tot een rondje keihard bikkelen tussen de deelstaten, waarbij vooral Brussel aan het kortste eind leek te trekken.
• Maar Europa legt niet alleen geld, ze willen daar serieuze projecten én financiële bijdragen van de landen en hun deelstaten tegenover zien. Uiteindelijk klokte de federale overheid, samen met de gewesten en gemeenschappen af op dat huidig plan, met 85 projecten en 36 hervormingen die beloofd zijn. De EU verwacht dat die uitgevoerd worden.
• Het vervelende is dat het bedrag nu dus dreigt te krimpen naar 4,55 miljard euro. Want wie het economisch beter doet in 2021 en 2022, krijgt minder, wie slechter presteert krijgt meer: er is dus een stevig solidariteitsmechanisme ingebouwd. Alleen: de projecten moeten wel nog allemaal zonder uitzondering volledig uitgevoerd worden. Die 1,35 miljard die België dus verliest, zal opgehoest moeten worden. Dat belooft een heel lastige discussie te worden, met onder meer het Waals en Brussels gewest, die budgettair al helemaal op hun tandvlees zitten.
• Vlaanderen beloofde ondertussen wel al “integraal alle projecten uit te voeren waarvoor het zich geëngageerd heeft”, zo stelde Vlaams minister van Begroting Matthias Diependaele (N-VA). Maar die maakte meteen een analyse die helemaal anders loopt dan de euforische uitspraken van Dermine: “Het goed bestuur van de beste leerlingen van de klas, en dus de landen of regio’s waar de economie zich sneller heeft herpakt, wordt hierdoor als het ware gestraft. Op deze manier lijkt de EU steeds meer een transferunie te worden.”

Hoeveel betaalt België nu eigenlijk straks voor dat groot EU-relanceplan? Veel meer dan het zal ontvangen, zo blijkt.

• Destijds was de verdeling van die 700 miljard euro een enorme discussie binnen de Europese Unie: wie waren nu de ergste slachtoffers van de coronacrisis, en wie moest bijgevolg dus de meeste steun krijgen? Het spel werd keihard gespeeld.
• Daarbij werden criteria als het bbp per inwoner in 2019, de bevolkingsgrootte en de gemiddelde werkloosheidsgraad tussen 2015 en 2019 in rekening gebracht. Dat speelde voor 70 procent, de werkloosheidskrimp tijdens de coronacrisis telde voor 30 procent. Maar die parameters waren uiteindelijk een politiek pokerspel.
• En dat werd duidelijk gewonnen door Oost-Europa en Zuid-Europa.
  • Relatief gezien ten opzichte van hun bbp haalde Kroatië voor bijna 12 procent aan steun binnen, de absolute koploper.
  • Griekenland kreeg net geen 10 procent, net als Bulgarije.
  • Landen als Portugal, Spanje, Roemenië en Slovakije haalden allemaal rond de 6 procent binnen aan steun.
  • Polen en Italië volgden in een groepje dat zo’n 4 procent binnenhaalde.
  • België strandde, ondanks haar armere zuiden, op 1,2 procent.
  • Enkel een groep rijke landen zoals Oostenrijk, Nederland en Duitsland, haalden relatief gezien nog minder binnen.
• De oppositie, met onder meer Sander Loones (N-VA) in de Kamer toonde zich erg kritisch. “Die verdelingsformule is destijds slecht onderhandeld door onze premier Alexander De Croo (Open Vld). Hij heeft gewoon veel te snel zijn fiat gegeven voor een slechte deal voor ons. Europa houdt rekening met de verkeerde parameters, en heeft op die manier een aantal landen gewoon afgekocht.” Hij wijst erop dat er eigenlijk niet gekeken is naar de reële economische impact van Covid, laat staan naar het bredere economische toekomstperspectief.
• Los van de vraag hoeveel België krijgt, is er ook de factuur van het Europese geheel. Het Duitse Rekenhof maakte een calculatie over hoe zij inschatten wat de verdeling uiteindelijk zal zijn om die 700 miljard van het totale fonds te financieren, uit de lidstaten. Ze deelden de EU voor de relance op in nettobetalers en netto-ontvangers, in absolute cijfers:
  • Spanje is koploper: ze krijgen 73,8 miljard en zullen maar 36,2 miljard ophoesten.
  • Italië is nummer twee, met 81,7 miljard ontvangsten, tegenover 49,1 miljard betalingen.
  • Verder is het lijstje, aflopend: Griekenland, Polen, Roemenië, Portugal, Kroatië, Bulgarije, Slovakije, Hongarije, Tsjechië, Litouwen, Letland, Cyprus, Estland en Slovenië.
  • De rest zijn de nettobetalers van de relance. Daarbij, voor hele kleine bedragen, Malta en Luxemburg.
  • Finland, Oostenrijk, Ierland Zweden en Denemarken hoesten tussen de 3,8 en 6,5 miljard op in nettobijdrage.
  • Voor België berekent het Duitse Rekenhof dat er liefst 17,4 miljard zal opgehoest moeten worden. In de kering is er dus een nettobijdrage van liefst 11 miljard euro vanuit België.
  • Enkel Nederland, Frankrijk en Duitsland betalen nog meer netto.

Ondertussen: Het beeld van de man die enkel geld mag uitdelen dreigt zo te keren.

• Thomas Dermine is een interessante figuur in de Vivaldi-ploeg. Als niet-verkozen politicus was hij de technische man, de rechterhand van Paul Magnette (PS) tijdens de onderhandelingen. Anders dan zijn baas, stapte Dermine wél in de regering.
• De man uit Charleroi heeft geen typische PS-achtergrond, integendeel: hij liep school in de deftige Abdijschool in Dendermonde (vandaar zijn goed Nederlands), maar ging ook naar Harvard, en werkte een tijdje als consultant voor McKinsey. Dat neemt niet weg dat hij, misschien een beetje als compensatie voor zijn consultancy-imago, publiek altijd bijzonder uitgesproken linkse standpunten inneemt.
• En met de post van Staatssecretaris voor Relance leek hij een geknipte portefeuille te hebben verworven: waar Dermine komt, rolt immers het geld, zijn er nieuwe projecten, gloort de hoop aan de horizon. Dat hij daarbij nog een paar mooie stokpaardjes kreeg zoals het wetenschapsbeleid, met opnieuw tientallen miljoenen euro’s in zijn portefeuille om onder meer de musea in het Jubelpark te renoveren, of om kunst aan de Congolezen te gaan teruggeven (al lijken die daar niet wakker van te liggen): het paste perfect in het totale plaatje voor Dermine.
• Bovendien communiceert Dermine goed: hij heeft lef, focust op de grote lijnen, en kent iets van macro-economie. Maar daarbij neemt hij risico’s: de huidige ‘korting’ van de EU van 1,35 miljard verkopen als “een uitstekende zaak’ is toch niet zo evident, voor wie straks de rekenmachine hanteert voor de federale begroting, of die van de deelstaten. Iemand moet immers het verschil wel betalen.
• Met de luxe van geld te mogen uitdelen, komt nu ook het slechtere nieuws: straks dreigen al die relanceplannen een erg zure appel om door te bijten te worden, als de Europese Commissie echt eist dat alle plannen worden uitgevoerd. Op papier moet dat alvast hoe dan ook. Raakt de Commissie daaraan voor België, dan dreigt heel het kaartenhuisje van de deal in te storten: waarom zouden andere landen zich er dan aan houden?
• In de Europese wandelgangen kijken diensten als OLAF, het Europees Bureau voor Fraudebestrijding, ondertussen al met grote ogen naar wat op hen afkomt: miljarden euro’s aan overheidsgeld die richting Oost- en Zuid-Europa worden gesluisd. Dat is een recept voor potentiële corruptie en misbruik. Stevig toezicht op het netjes navolgen van de regels, lijkt de enige manier om dat af te houden.
• Eén ironisch lichtpuntje in de discussie: het Belgische economische mirakel lijkt alweer wat verdampt. Want voor 2022 ogen de cijfers helemaal niet zo rooskleurig: de vierde golf en de onzekerheden daarrond maken dat men al flink aan het bijstellen is. Mogelijks zorgen slechte cijfers volgend jaar dus toch voor meer EU-geld. Maar dat is dan weer slecht nieuws voor de begroting in haar geheel.

Straf: De Franstalige vakbonden organiseren één grote woede, tegen de verplichte coronaprik voor het zorgpersoneel.

• Met 4.000 waren ze gisteren, het (grotendeels Franstalige) zorgpersoneel dat blijkbaar weigert een coronaprik te nemen en zich met hand en tand verzet tegen de verplichtte vaccinatie in de zorg.
• Daarbij spraken de vakbonden – waar dus enkel de Franstalige vleugels meededen – van een ‘dictacture sanitaire’, en ging het er heel hard aan toe. De woede draaide niet alleen rond de verplichte prik, die indien hij niet genomen wordt, ertoe gaat leiden dat een pak van het huidige personeel in Brussel en Wallonië zal verdwijnen van de werkvloer. Ook de huidige werkdruk, de overuren, de aanhoudende spanning omwille van de vierde golf: het kwam er allemaal uit.
• Maar de grote kop van jut was toch minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit), die verbaal werd aangevallen op de betoging, maar waar een groepje ook zijn kabinet wilde bestormen. Uiteindelijk werd een deur van zijn kabinet beschadigd, voor de politie ingreep en de demonstranten wegdreef.
• Het maakte meteen ook duidelijk waarom de PS zich zo fel verzette tegen een mogelijk ontslag bij het weigeren van de prik: de vakbonden staan in deze helemaal niet aan de kant van de algemene gezondheid of het grotere plaatje, maar drukken op de onvoorwaardelijke sociale rechten van de weigeraars. Die zijn niet met weinig onder het Brusselse en Waalse medische personeel.
• De vaccinatiegraad bij de zorg zit in Vlaanderen op 97 procent. In Franstalig België circuleren cijfers van 85 procent.

Ook genoteerd: Premier Alexander De Croo (Open Vld) praat met Li Keqiang, de Chinese eerste minister.

• Zowaar een video-call met de nummer twee van China, zijn Chinese collega Li Keqiang, dat had eerste minister De Croo gisterenochtend. De reden: het 50-jarig bestaan van de diplomatieke betrekkingen tussen België en het communistische China.
• Sowieso zijn dat eerder erg formele gesprekken, maar uit het officiële verslag van de Zestien blijkt dat onder meer “de impact van Covid-19”, “het belang van intellectuele eigendomsrechten” en “een gelijk speelveld voor bedrijven” aan bod kwamen. Wekenlang loog China bij de start van de pandemie over de impact en de sterkte van het virus.
• En ook volgens het verslag: “Eerste minister De Croo beklemtoonde ook het belang om de dialoog aan te houden rond aandachtspunten zoals de mensenrechtensituatie.” Het is niet duidelijk in hoeverre men in Peking onder de indruk was van die “aandachtspunten”. Het Chinese regime is onder meer door de VS al openlijk beschuldigd van genocide tegen de Oeigoerse minderheid in hun land.