Het sociaaleconomische model van Scandinavië wordt wereldwijd geprezen en er zijn fantastische tv-reeksen. Om nog maar te zwijgen van de mooie natuur. Maar is het allemaal rozengeur en maneschijn? Hier zijn 11 minder rooskleurige feiten over Denemarken, Noorwegen, Zweden, Finland – okay technisch gezien niet Scandinavië maar we nemen het land er toch bij – en IJsland die je misschien niet wist.

1. Anti-depressiva

In IJsland slikken 101 op 1.000 inwoner anti-depressiva in Denemarken 84 op 1.000, in Zweden 76 op 1.000, in Finland 69 op 1.000 en in Noorwegen 56 op 1.000. In België is dat 69 op 1.000, in Nederland 41 op 1.000. Bron: OECD

2. Schulden

De Deense overheidsschuld is maar 44 % van het EU-gemiddelde, maar de gemiddelde privéschuld van de Denen is 310 % van hun beschikbare inkomens. Een Deen heeft gemiddeld vier keer meer schuld bijvoorbeeld dan een Italiaan. Bron: Bloomberg.

3. Groen? 

Laat de windmolentjes en de fietsen je niet misleiden. De Denen hebben ’s werelds vierde ecologische voetafdruk. De Denen sturen per capita meer CO2 in de atmosfeer dan de Amerikanen. Bron: WWF.

4. Televisie suckt. Big time.

Ondanks fantastische tv-reeksen zoals The Bridge, Borgen, The Killing en straks Arvingerne is in Denemarken naar tv kijken een marteling. Denk VRT dertig jaar geleden. Hetzelfde geldt voor de andere Scandinavische landen, in sommige landen wordt doorgaans meer naar buitenlandse zenders gekeken.

5. Het fameuze onderwijssysteem is misschien toch niet zo fameus.

Volgens Pisa (Programme for International Student Achievement van de OECD) staat Denemarken 15de, IJsland 20ste, Noorwegen 22ste en Zweden 28ste. Finland doet het wel uitstekend: zesde. België staat op de negende plaats, Nederland op de vierde. Bron: Pisa/OECD.

6. En de Scandinaven zijn misschien helemaal niet zo gezond als we denken.

Volgens de statistieken van de World Cancer Research Fund zijn er nergens ter wereld zoveel kankergevallen als in Denemarken: jaarlijks wordt er bij 326 op 100.000 inwoners kanker vastgesteld. IJsland staat 15de, Zweden 26ste en Finland 27ste. Noorwegen staat op de 8ste plaats. Ze zitten allemaal ver boven het wereldgemiddelde van 182 gevallen per 100.000. Toegegeven: wij doen het hier ook niet geweldig, België staat vijfde en Nederland 12de. Bron: WCRF.

7. Sociale gelijkheid? Mja.

De Deense krant Politiken berichtte vorige maand nog hoe het aantal Denen die onder de armoedegrens leven de jongste tien jaar verdubbeld is. (“Denmark is becoming a nation divided, essentially, between Copenhagen and the rest. Denmark’s provinces have become a social dumping ground for non-western immigrants, the elderly, the unemployed and the unemployable.”)

8.  Ikke, ikke en de rest kan stikke?

De vreselijke aanslagen van de gek Anders Breivik in juli 2011 schudden het o zo vredevolle Noorwegen op z’n fundamenten. Zo hard dat in september van dat jaar Progress, de extreem-rechtse, uitgesproken anti-Islam-partij waar Breivik lid van was 16,3 % van de stemmen haalde en voor het eerst in de coalitie kwam. Noorwegen is één van, zoniet het meest racistische land in Europa. Bron: BBC en ScienceNordic.

9. Als ze zo gelukkig zijn, waarom vermoorden ze elkaar dan zo veel?

Alleen in de VS en Jemen zijn er meer burgers die wapens dragen dan in Finland. Gemiddeld hebben 100 Finnen naargelang de bron thuis tussen 41 en 69 wapens in huis. De uitleg is dat Finnen graag jagen. Het verklaart niet echt waarom het land de hoogste moordcijfers van Europa heeft, twee keer zo hoog als België, en wanneer er een dolle schutter loos gaat, dat wel erg vaak in Finland gebeurt. Bron: NationMaster en smallarmssurvey.org en Slate.

10. Of slaan ze de hand aan zichzelf?

Op Nieuw-Zeeland na is er geen enkel land in de wereld waar zoveel zelfdoding plaatsvindt als in Finland. Drie keer meer dan in Japan bijvoorbeeld, een land waarvan we het (foute) idee hebben dat er immens veel zelfmoord wordt gepleegd. Ook Zweden en Denemarken scoren hoog op dat vlak. België doet het hier ook wel niet goed, we staan achtste. Bron: NationMaster.

11. Of drinken ze zoveel?

De gemiddelde Deen drinkt 11,5 liter pure alcohol per jaar. Het land staat op nummer vier wereldwijd van het aantal door alcohol veroorzaakte sterfgevallen. In Finland zuipt één op vier mannen zich elke week minstens één keer lazarus, en het hoeft dan ook geen wonder te heten dat de belangrijkste doodsoorzaak bij mannen in dat land met voorsprong alcohol is. Er zijn geen echt betrouwbare cijfers voor het alcoholgebruik in Noorwegen en Zweden, omdat er immens veel in het zwart gedronken wordt door de torenhoge taksen op alcohol. Bron: worldlife expectancy en stat.fi en west-info.

Misschien vinden ze zichzelf ook niet zo geweldig …

Toen het Zweedse Instituut voor Publieke Opinie en Research enkele jaren geleden een onderzoek naar het zelfbeeld van jongeren, waren de top acht woorden die ze gebruikten om zichzelf te omschrijven: afgunstig, stijf, hardwerkend, natuurliefhebbend, rustig, eerlijk, oneerlijk en xenofoob.