Ish Ait Hamou ken je als jurylid in het VTM-dansprogramma So You Think You Can Dance. Maar wat de meeste kijkers niet weten, is dat Ish al heel lang niet meer actief met dansen bezig is. Hij heeft een andere bezigheid die hem op dit ogenblik meer boeit: schrijven. Volgende week ligt zijn tweede boek, Cécile, in de winkel. Wij hadden een gesprek met Ish, en leerden een belangrijke levensles van hem: je moet doen wat je graag doet.

Le Canal in Vilvoorde, een brasserie in een gloednieuw woongebied in de oude industriestad. Daar ontmoeten we Ish, a local boy, geboren en getogen in de Zennestad, en nu een bekend gezicht in de media. Zijn roots liggen in Marokko, een land waar hij nog heel veel familie heeft. “Ik bezoek hen regelmatig”, zegt Ish. “Weten ze dat je hier een BV bent?”, vraag ik. “Ze weten dat ik bezig ben”, lacht Ish. “Maar met het internet en Facebook kunnen ze me natuurlijk volgen.”

We zijn hier vandaag niet zozeer om over de laatste wendingen in So You Think You Can Dance te praten, maar wel om kennis te maken met een nieuw boek waarover Ish urenlang zou kunnen vertellen. Cécile, heet het, en het gaat over een kleine jongen die opgroeit in het zuiden van Marokko, de streek waar de vader van Ish geboren is. Lezers van newsmonkey konden het eerste hoofdstuk al exclusief inkijken. Daarin leren we Djibril en zijn moeder kennen, en we worden geconfronteerd met een cultureel aspect dat wij hier moeilijk kunnen snappen: dochters die worden uitgehuwelijkt en in een andere familie terechtkomen.

“Ik kan het ook heel moeilijk vatten, want ik ben hier geboren”, zegt Ish. “Maar ik begrijp dat het deel uitmaakt van een traditie en een cultuur, en dat al generaties lang. Ik zou het persoonlijk niet kunnen, maar dat komt omdat ik hier opgegroeid ben. Als ik ginder was opgegroeid, dan was het voor mij waarschijnlijk de normaalste zaak van de wereld.”

So You Think You Can Write

Het zal je misschien verbazen, maar dans is een beetje op de achtergrond verdwenen in het leven van Ish. Noch als danser, noch als choreograaf zullen we hem in actie zien. “Ik heb al meer dan een jaar niet meer gedanst. Ik heb een kortfilm gemaakt en onlangs was ik artistiek directeur bij het programma Dansdate. Dat heeft wel met dansen te maken, maar het is meer productioneel. Zelf op het podium dansen, neen, dat gebeurt niet meer.”

Mis je dat niet?

“Neen, je doet wat je graag doet. En de dingen die ik graag doe, liggen niet bij dans momenteel. Dat verloopt heel organisch.”

Maar dat kan volgend jaar dus alweer anders zijn?

“Wie weet waar ik binnen een jaar of twee of drie ben? Maar momenteel hoort het niet meer bij mijn activiteiten. Ik zie het nog graag, ik praat er graag over en denk erover na, maar het zelf uitvoeren of zelf werkstukken maken, dat doe ik niet meer.”

Nochtans schrijf je op je website dat er voor jou een link bestaat tussen dans en het dagelijkse leven. Leg eens uit!

“Je vindt heel veel dingen uit het dagelijkse leven ook gewoon terug in dans. Heel veel mensen denken dat dansen alleen maar bewegen is, maar uiteindelijk geraak je er niet alleen door bewegingen te maken als danser, maar ook door het respect dat je hebt voor oudere dansstijlen en vorige generaties. En zo moet je ook in het dagelijkse leven respect hebben voor je ouders en voorouders. Als mens zorgt het ervoor dat je een beter mens wordt. En als danser word je beter omdat je zowel nieuwe als oude dingen leert. En mensen gunnen je werk en succes wanneer je respectvol bent tegenover hen. Het is dus niet alleen in de danszaal zitten en trainen. Het is ook belangrijk hoe je met andere mensen omgaat.”

Heb je het als jurylid in So You Think You Can Dance dan niet moeilijk om kritiek te geven?

“Neen, want ik besef dat het deel uitmaakt van het leerproces van elke danser. Ik probeer mijn kritiek ook positief en respectvol te houden, want ik denk wel dat zij allemaal in staat zijn om een degelijk gesprek aan te gaan en dat soort dingen te horen. Het zou voor mij moeilijk zijn om heel grof te zijn. Het zijn allemaal mensen die er zin in hebben en die in staat zijn om zoiets te horen. Dat hou ik in mijn achterhoofd en wetende dat ik alleen maar goede bedoelingen heb, is het gemakkelijker om kritiek te geven.”

“We hebben na de show ook altijd een babbeltje. Meestal hebben zij vragen en dan antwoord ik, we hebben een heel open gesprek. Je probeert ze nog wat motivatie mee te geven. Jan (Kooijman, nvdr.) heeft de voorbije drie winnaars van So You Think You Can Dance echt wel geholpen om ergens binnen te geraken.”

Dus er zijn deelnemers die het echt maken dankzij So You Think You Can Dance?

“Jazeker! Sommigen zitten in de Verenigde Staten, anderen zitten in dansgezelschappen. Iedereen probeert wat zijn eigen weg te vinden, maar je ziet wel dat als sommige mensen ervoor open staan, je ze tot een bepaald niveau kunt helpen of tenminste een richting kunt uitsturen. Je kan ze een contact bezorgen of je belt ze later nog eens wanneer je een project hebt. Uiteraard doen we dat niet bij iedereen, maar we hebben wel nog contact met de deelnemers.”

Heb je advies voor iedereen die graag danst, maar niet durft deelnemen?

“Gewoon doen als je graag danst, anders krijg je spijt. Ik wil de term falen niet gebruiken, maar noem het iets wat niet loopt zoals je het gewenst had. En daar geraak je snel over heen. Maar spijt is iets wat je heel lang bij blijft. Sommige dingen lukken niet, andere lukken wel, maar je moet gewoon doen wat je graag zou willen doen. En het resultaat, tja, dat zie je wel als het zover is. Maar je moet het eerst doen, anders blijf je ter plekke staan.”

Het komt altijd goed

Ish weet waarover hij spreekt, want zelf is hij ook in de danswereld gerold door te durven waar anderen misschien schrik zouden hebben. Op z’n twintigste kreeg hij zijn eerste opdracht als choreograaf, en wel meteen bij een groot merk als Adidas. “Ik had in de Verenigde Staten een meisje uit Brussel leren kennen, en zij had heel veel contacten, waaronder een agentschap dat met Adidas samenwerkte. En zij had hen verteld dat ik een hele grote choreograaf was die uit de Verenigde Staten kwam. Maar eigenlijk kwam ik gewoon net uit vakantie”, lacht Ish.

Je bent dus letterlijk meteen voor de leeuwen gegooid?

“Ik kwam aan in de danszaal en ik keek op naar al die dansers, ik was fan van hen. Ik was twintig jaar, maar ik leek vijftien als ik die foto’s nu bekijk. Ik was een heel mager, klein jongetje zonder baard, zonder snor. Ik ben dan maar begonnen, met veel paniek. Je durft niet, maar je doet het op de best mogelijke manier. Je zoekt oplossingen terwijl je bezig bent. En misschien is het omdat je het blijft herhalen in je hoofd, maar het komt uiteindelijk altijd goed.”

Zeker en vast, want je bent nadien zelfs op tournee geweest met Hadise.

“Ik moest ooit een choreografie voor de TMF Awards maken, en daar heb ik de manager van Hadise leren kennen. Een jaar later heeft die me dan gecontacteerd om samen te werken. Dat was ook heel leuk en heel leerrijk.”

Zie jij overeenkomsten tussen je oude liefde dans en wat je nu doet, schrijven?

“Het creatief proces is hetzelfde. Je hebt een idee en je wil dat zo creatief mogelijk uitwerken. Maar ik denk zeker dat mijn danservaring mij in mijn schrijven heeft geholpen. Als je mensen op het podium hebt staan, moet je ze op een bepaalde manier laten bewegen, de belichting is belangrijk, etc. Dat zijn allemaal dingen die je terugvindt in het vertellen van verhalen. Je hebt een bepaald personage, een bepaalde scène en dan probeer je die zo goed mogelijk te beschrijven. Dat is hetzelfde op het podium.”

Maar is choreografie dan niet moeilijker? Als schrijver draait het enkel rond jou en je pen, als choreograaf moet je op je dansers vertrouwen om je idee te realiseren, niet?

“Ik kan in dansen nooit zo specifiek zijn als in een boek. Je moet afstand nemen van het feit dat alles wat je wil vertellen met je dans ook zo door de mensen geïnterpreteerd zal worden. Als het in een boek 16 graden is en ik dorst heb, dan is dat heel duidelijk. In dans maak je bewegingen en daardoor is het veel meer voor interpretatie vatbaar.”

“Ik heb ook veel dansvoorstellingen gezien waarbij iedereen iets anders ziet. Dat is net de reden waarom mensen graag naar dans gaan kijken, maar ook waarom ik nu graag schrijf. Ik ben in een fase gekomen waarin ik heel duidelijk wil zijn over wat ik wil vertellen en ik wil de interpretatie zo duidelijk mogelijk houden.”

Back to the roots: Marokko

Voor zijn boek Cécile trok Ish naar het land van zijn voorouders. Hij maakte een reis door het zuiden van Marokko, want die streek kende hij nog niet. De voorbije weken konden we z’n dagboek volgen op Facebook en Instagram, een leuke manier om ons het proces van het ontstaan van het verhaal te laten ervaren. “Ik ging er inspiratie zoeken. Ik had zelfs een hele waslijst aan vragen, waarvan ik de antwoorden wilde verwerken in mijn boek.”

Wist je toen al wat je wilde vertellen?

“Het verhaal zat al in mijn hoofd. Ik wist dat het zou gaan over een klein jongetje uit het zuiden, ik wist wat er met het hoofdpersonage zou gebeuren, maar de hele invulling was er nog niet. Om een kleine deugniet uit het zuiden van Marokko te begrijpen, en de tradities te snappen, moest ik naar daar gaan. Ik had het natuurlijk gewoon kunnen vragen aan mijn vader, en dat heb ik ook gedaan. Maar het is toch anders om het hier in een keuken in Vilvoorde te horen, of echt daar te zijn, en de dieren te horen en de hitte te voelen.”

Zit er een persoonlijke boodschap in je boek?

“Waarschijnlijk wel. Als je mij gisteren gevraagd had waarover mijn verhaal gaat, dan had ik je een antwoord gegeven, maar vandaag heb ik een ander antwoord. Ik denk dat het verschillende lagen heeft. Naargelang van hoe je het leest en wie je bent, zou het voor jou iets anders kunnen betekenen.”

Dus toch een beetje zoals een dans dus?

“Inderdaad. De acties zijn heel duidelijk, maar de moraal is anders. Het eerste wat je gaat denken na het lezen van het boek is voor interpretatie vatbaar.”

Stel dat Martin Heylen je net zoals Adil El Arbi zou vragen om mee naar het land van je roots te gaan voor het programma Heylen en de Herkomst, wie of wat moeten we dan zeker zien?

“Casablanca, waar mijn moeder is opgegroeid. Om daarna met mijn vader door te reizen naar het zuiden. En we zien wel wie we tegenkomen. Maar ik weet niet of ik het programma zou doen.”

Waarom niet?

“Ik weet het niet, misschien zou ik het wel doen, hoor. Maar het is een kwestie van timing en je moet het echt doen op een moment dat je voelt dat je het wil delen. Mijn dagboek en mijn reis door Marokko wil ik nu aan mensen tonen. Maar er zijn momenten dat ik me wil afbakenen. Ik vind het wel een heel mooi en respectvol programma. Enkel die aflevering met Adil heb ik dus gemist, en die wil ik nog zien, maar hij zal het me wel vergeven.”

Hoe belangrijk is dans in de Marokkaanse cultuur?

“Het is daar ook heel aanwezig. Ik had het er onlangs nog met Jan over. Als je om het even welk land in de wereld gaat opzoeken, zal je zien dat dans er een belangrijke rol speelt. Er zijn stammen in Zuid-Amerika waar jongens moeten dansen terwijl ze gebeten worden door mieren, om zo te bewijzen dat ze mannen zijn.”

Zou je in Marokko kunnen wonen?

“Ik denk dat ik het wel zou kunnen vanaf een bepaalde leeftijd. Ik ben met veel projecten bezig, maar als ik twee dagen niets te doen heb, dan geniet ik van de eerste dag en word ik ziek op de tweede. Ik ben iemand die niet stil kan zitten. Ik word daar een beetje triestig van. Nu zou ik er dus niet kunnen wonen, maar later wel, denk ik. Het is daar zo prachtig: de natuur, het eten, het werken op het veld. Na het middagmaal een klein dutje doen, je kunt toch niet meer vragen?”

Vrouwen houden van Ish

Dat Ish het als moslim in ons land in de showbizz heeft gemaakt, is op dit moment toch nog vrij bijzonder. Maar hij wil helemaal geen voorbeeld zijn voor andere jonge moslims die hun talenten willen ontplooien. “Ik vind dat niemand iets moet bewijzen. Iedereen moet z’n leven zo goed mogelijk proberen te leiden, moslim of niet. Mocht ik zo’n voorbeeld zijn, dan zou dat betekenen dat er een probleem is, en dat is er volgens mij niet.”

Maar jij en bijvoorbeeld ook Adil zijn toch nog vrij zeldzaam?

“Ik ben blij als ik voor iemand iets kan betekenen, maar ik zou die rol niet bewust willen opnemen. Soms spreek ik met Adil, en het is iets wat ook niet op zijn schema staat. Die kerel is een artiest en heeft ideeën die hij zo goed mogelijk wil uitwerken. Uiteraard zullen we iets doen als we dat kunnen, maar we hoeven geen pro-actieve boegbeelden te zijn. Er moet niets bewezen worden. Ik ken heel veel moslims die gewoon supergoed hun leven leiden, die werken, die bedrijven leiden. Ze werken elke dag om hun kinderen eten te geven en naar school te kunnen sturen.”

Boegbeeld of niet, je hebt veel fans. Kijk eens naar dit bericht dat we op je Facebook-pagina vonden:

Het was een reactie naar aanleiding van je deelname aan De Keuken van Sofie. Kook jij graag?

“Ik kook wel graag, ik begin er een beetje beter in te worden. Of wacht even, ik eet graag (lacht). Ik ben blij als ik iets kan maken wat lekker is. Ik heb momenten waarop ik het wel zie zitten om iets te bereiden, maar ik eet liever. Ik zie mensen zelf wel heel graag koken, ik ben bijvoorbeeld een hele grote fan van Jamie Oliver.”

Doe je het goed bij de vrouwen, Ish?

“Ik zou liegen als ik zeg dat het niet zo is. De meeste reacties op Facebook zijn van vrouwen. Ze zijn een beetje mijn publiek. Maar iedereen is hier best wel respectvol, in tegenstelling tot in het buitenland. Als mensen hier een foto willen, zijn ze zich al op voorhand aan het verontschuldigen. We hebben hier geen paparazzi of stalkers. En ik ben nog geen Brad Pitt of zo (lacht).”

Als een getuige van Jehova

Ish heeft goede kritieken gekregen op zijn debuutroman Hard Hart. Maar verrassend genoeg zit de literatuur hem nog niet zo lang in het bloed. “Ik las vroeger niet veel, ik ben eigenlijk pas begonnen. Op school moesten we natuurlijk boeken lezen, maar dan ging ik naar boekbespreking.nl om mijn info te halen, dus dat was gemakkelijk (lacht). Maar tijdens mijn jaar in de Verenigde Staten moest ik wel boeken lezen en presentaties geven. En daar hadden ze geen boekbespreking.nl.”

Wat is een goed boek dat je recent gelezen hebt?

“Wat Is De Wat van Dave Eggers is het laatste wat ik gelezen heb. Ik kon niet wachten om verder te lezen. Het is een dik boek en ik heb de laatste 200 bladzijden in één nacht uitgelezen. Ik was in Thailand en zat op de bus, en heb van middernacht tot vijf uur ’s ochtends gelezen. Dat is echt een boek waarvan ik onder de indruk was.”

Lig je wakker van de kritiek die Cécile straks misschien kan krijgen?

“Nee, zeker niet. Het interesseert mij natuurlijk wel wat iemand te zeggen heeft en ik sta open voor kritiek. Maar mijn focus ligt echt op de mensen, en dat zo veel mogelijk mensen het zouden kunnen lezen. Dat is even belangrijk als kritiek in een krant. Recensenten hebben natuurlijk ervaring, maar het is ook maar een mening. Het is een beetje zoals So You Think You Can Dance. Ik kan kritiek geven omdat ik iets minder goed vond, maar misschien vonden 400.000 mensen thuis het wel goed. En misschien hebben zij wel gehuild. Niemand heeft de absolute waarheid, we hebben allemaal maar meningen.”

“Ik wil dat het verhaal gewoon verspreid wordt. Ik zou het bijna als een getuige van Jehova aan de deur willen gaan vertellen. Voor mij is het belangrijker dat mensen mijn verhaal lezen dan dat ze weten dat ik het geschreven heb. Als ik ooit het voorstel zou krijgen om het boek in een ander land onder de naam van een andere schrijver uit te brengen, dan zou ik waarschijnlijk nog instemmen.”

Heb je al ideeën voor een derde boek?

“Ik ben al bezig, maar ik weet nog niet of het mijn derde zal worden. Ik vind het een heel interessant thema, en ik heb het al aan een paar mensen voorgelegd. Maar het is terug iets helemaal anders. Ik kan niets doen wat ik al heb gedaan. Ik zou bijvoorbeeld ook nooit een boek over dansen kunnen schrijven. Het zou mij niet boeien. Ik kan er wel veel over vertellen, maar het zegt mij niets. Ik heb een idee nodig waarvoor ik naar antwoorden moet zoeken. Dan maak ik de reis zelf mee.”

Tot slot een dilemma dat voor jou misschien al geen dilemma meer is. Ik kan je antwoord al raden: dansen of schrijven?

“Momenteel zeker schrijven. En ik bedoel echt niet boeken schrijven. Ik heb het over verhalen, in welk medium dan ook, of het nu in een boek of in een video gebruikt wordt.”

Je kan misschien eens iets met Adil doen?

“Wie weet, misschien schrijf ik ooit eens een manuscript en zit ik samen met Adil en Bilall (Fallah, nvdr.) om te zien of ze er iets mee kunnen doen. Maar ik denk dat iedereen nu eventjes op zijn project zit. Zij zijn bezig aan hun tweede film. Ze zitten een beetje in dezelfde situatie als ik. Iedereen was lovend over hun eerste film, net zoals bij mijn eerste boek. En nu moeten we bevestigen dat we geen eendagsvliegen zijn.”

Ik wens je daar graag veel succes bij!