Socialisten pushen klassieke tripartite met 71 zetels als startmotor, liberalen ketsen het af: wie wil nu het stokje?

De opdracht van Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau (sp.a) zit erop. Maar de ‘overdracht’ verliep niet rimpelloos: premier Sophie Wilmès (MR) weigert botweg om het stokje over te nemen. Het plan om een minderheidskabinet met 71 zetels te lanceren, ketst af. “Wekenlang vocht iedereen om aan zet te komen. Maar nu is zelfs over wie het initiatief moet krijgen ruzie”, zo zegt een partijvoorzitter.

In het nieuws: Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau (sp.a) gingen op bezoek bij de premier, om hun eindrapport af te geven.

De details: Die overdracht verliep niet vlekkeloos: de premier weigert elk initiatief.

“Ongezien. Na dertien maanden ronddraaien, raken we het zelfs niet meer eens over wie aan bod moet komen. Dat is echt hallucinant, zelfs de estafettestok raakt niet meer doorgegeven”, het was één partijvoorzitter die het liet optekenen, maar de verslagenheid bij collega’s van andere partijen is soortgelijk: wat lukt eigenlijk wel nog in dit land?
De zet van de MR, en meer bepaald premier Sophie Wilmès (MR), was ook bepaald verrassend. Wekenlang vroeg ze het duo van de twee zelfverklaarde ‘snuffelaars’ om in te houden en te temporiseren. Ze moest immers haar doodbelangrijke superkernen over relancemaatregelen houden. Zowat iedereen in de Wetstraat ging er dus van uit dat nadien de premier zelf “aan zet” zou komen, al dan niet in combinatie met anderen.
De onderhandelingen zitten praktisch moeilijk in elkaar: zolang er geen regering was, zoals tot maart het geval, was het Paleis aan zet, en gaven zij het ‘stokje’ aan een ‘informateur’ of een ‘opdrachthouder’. Voor die opdrachten is er heel wat afgebikkeld de laatste dertien maanden: iedereen wilde aan zet komen. Maar vandaag zit er formeel gezien een regering, en dus weigert het Paleis angstvallig om tussen te komen, en iemand aan te duiden. Vraag is of die positie houdbaar is, want het grote niets dreigt. De koning lijkt zich daarvan bewust: hij heeft regelmatig contacten met de voorzitters.
Het zal misschien nodig zijn. Want de socialisten hebben immers nu hun opdracht afgerond, niemand kan hen ook tegenhouden, omdat ze zichzelf aanstelden. Maar wat nu?
Na overleg met de drie regeringspartijen ontving gisteren premier Wilmès de twee socialistische voorzitters, en daarbij werd open en positief gepraat. Maar achteraf kwam toch communicatie die het duo allerminst kon appreciëren: “Het werk van het duo is niet voltooid“, zo stelde men plots op de Zestien. Wilmès weigerde dus niet face to face met Magnette en Rousseau, maar achteraf in haar communicatie, om de ‘opdracht’ te aanvaarden.
“Je kan niet eerst twee weken vragen ’te wachten’, en dan vervolgens doen alsof je verbaasd bent dat het bij u belandt. Wil ze niet alleen de pap gaargekookt krijgen, maar ook nog in haar mond gevoed worden?”, zo was in het socialistische kamp te horen.

De essentie: De socialisten hebben wel degelijk iets op tafel gelegd. ‘Oude scenario’s’, maar vooral ‘een nieuw scenario‘.

Het rapport van de snuffelaars bevat inhoudelijk een aantal grote lijnen waar iedereen het mee eens kan zijn: een brok over de sociale zekerheid, een voorstel voor een green deal, een economisch relanceplan met maatregelen voor de bedrijven.
Daarnaast hebben ze een aantal scenario’s afgetoetst die nog niet echt geëxploreerd waren, maar die niets opleverden. Uiteindelijk zijn er altijd maar twee opties die overbleven: paars-geel (met of zonder Open Vld) en Vivaldi.
Voor dat laatste waren de opties zeer beperkt, omdat de MR ‘neen’ zei, en ook Open Vld en CD&V allerminst gelukkig zijn met die coalitie. En ook al hadden de socialisten Vivaldi intern en via de Franstalige pers ‘dood’ laten verklaren, het is belangrijk om te onthouden dat dat niet het geval bleek.
Tegelijk waren er drie meetings tussen Magnette, Rousseau en Bart De Wever (N-VA), om paars-geel te bespreken. Maar waar de eerste meeting lang en constructief verliep, eindigde de derde en laatste meeting op een gespannen sfeer, waarbij beide kampen maar weinig opschoven: inhoudelijk was en is de PS alvast niet klaar om die sprong naar paars-geel te wagen. En ook de N-VA toont zich allerminst enthousiast.
Plus, vrijdag, na afloop van de laatste superkern waarbij de N-VA uiteindelijk besliste om het akkoord niet te ondersteunen, zette de MR plots weer zelf de deur open naar Vivaldi. Meteen volgde nog een snuffelronde naar de voorzitters zaterdag om die paars-groen-plus-piste weer af te tasten, die toch weer aantoonde dat Vivaldi ook niet levensvatbaar was.
Zo kwamen de socialisten bij een ingenieuze, ‘nieuwe piste’: een minderheidskabinet van 71 zetels.
- Bij de 38 zetels van de huidige regering (MR 14, Open Vld 12, CD&V 12) zouden dan drie partijen komen (PS 19, sp.a 9 en cdH 5). Randopmerking hier: Omdat Emir Kir (ex-PS) uit de partij is gezet, telt men soms verkeerdelijk dat het 72 zetels zouden zijn.
- Dan krijg je een klassieke tripartite, waarbij de drie oude politieke families bijeengaan, en samen een ‘absolute minderheid’ vormen.
- Dat betekent de facto dat niemand in de Kamer hen kan blokkeren, tenzij PVDA enerzijds en N-VA anderzijds samen zouden beginnen werken om hen te blokkeren. Onwaarschijnlijk, dus de facto zou er wel ‘iets’ werkbaar kunnen zijn in de Kamer.
- Vanuit die ruggengraat van 71 zetels zou dan nog één partij (N-VA) of een familie (de groenen) kunnen aansluiten: geen keuze maken dus tussen ‘Vivaldi’ of ‘paars-groen’, maar ‘de twee uitersten tegen elkaar uitspelen‘.
“Uiteraard is dit geen perfecte oplossing, maar het is het meest werkbare dat op tafel ligt. Je moet iets doen”, zo is bij de socialisten te horen. Ze maakten wel hun huiswerk: grondwettelijk werd een en ander al bekeken.

The big picture: Een oplossing is het niet, want de liberalen hapten (nog) niet.

Om te beginnen bekijkt men bij N-VA met bijzonder veel argwaan dit plan, dat niet was doorgesproken op voorhand, met Bart De Wever. “Allez, de omweg via Vivaldi, poging 138. Het is wel heel duidelijk dat Ecolo mee in de slag zit en straks aan boord kan klimmen”, zo klinkt het cynisch bij de Vlaams-nationalisten.
“Ik heb niet bijzonder veel geloof in een minderheidskabinet op Belgisch niveau. Daarvoor is dit land al te veel uitgerafeld, al veel te veel verdeeld”, zo stelde Theo Francken (N-VA) op Radio 1. De kans dat de N-VA een dergelijke constructie gedoogsteun gaat geven, is quasi onbestaande: “Om weer naar een superkern te gaan, waar het elke dag Sinterklaas is, en er elke dag treintickets worden uitgedeeld? Dan stopt het gewoon.”
Maar belangrijker in dat plan, dan de kritiek van N-VA: de huidige regering moet mee.
- CD&V was betrokken bij het opmaken van het plan, en stelt zich ‘constructief‘ op.
- De MR maakt veel meer voorbehoud: Georges-Louis Bouchez (MR) had al weken geleden voor zichzelf beslist dat Magnette niet met een ‘oplossing’ zou afzwaaien van z’n zelfverklaarde opdracht. Dat soort cadeaus wordt niet uitgedeeld.
- Komt daar de botte weigering van Wilmès bij om het stokje over te nemen: de premier haat risico’s nemen en voelt zich na drie maanden minderheidskabinet al erg vaak in situaties geduwd die ze niet wilde.
- Plus er is Open Vld, waar men allerminst enthousiast is. “Inhoudelijk ligt er niets, er is een regering zonder meerderheid en het hellend vlak richting Vivaldi is wel heel zichtbaar”, zo stelt een bron. Het vooruitzicht om in deze constructie, zonder grote N-VA-broer en zonder hefboom met de PS over relance, te moeten gaan onderhandelen, is gewoon niet bepaald aanlokkelijk.

Wat nu? Wie wil en krijgt dan straks het initiatief?

Het is opvallend dat uitgerekend Wilmès ook nog eens die andere piste die circuleerde, een trio van de premier, plus de twee leiders van de deelstaten, Elio Di Rupo (PS) en Jan Jambon (N-VA), nu zelf afschiet.
Die piste was door sp.a-voorzitter Rousseau al eerder geopperd, en ook de N-VA was daar groot voorstander van de afgelopen weken. Daar heeft men er goede hoop op dat het staatsmanschap van Di Rupo en Jambon iets kan opleveren. Maar bij de PS lag het moeilijk: waarom zou Magnette zijn oude rivaal Elio Di Rupo plots weer aan zet brengen?
In Het Laatste Nieuws doet de premier daarover nu de deur dicht. Voor Wilmès, die uit een faciliteitengemeente komt, en geen enkele affiniteit heeft met verdere regionalisering, zit er te veel confederale logica in zo’n formule.
Maar wat wordt het dan wel? Bij Open Vld blijven ze erop hameren dat het initiatief “best naar de regering komt“. Dat was de piste die voorzitter Egbert Lachaert al voorstelde, nog voor hij in de Melsensstraat 34 zat. Alleen: Wilmès weigert.
Een initiatief van de voorzitters van de regeringspartijen kan dus: een trio van Joachim Coens (CD&V), Bouchez en Lachaert. Niet ondenkbaar: zeker Bouchez zou dergelijke opdracht nooit afslaan, en ook Lachaert is nog nooit aan zet geweest.
Maar de vraag blijft hoe lang de situatie kan aanslepen. “Als tegen eind deze maand geen oplossing gevonden is, dreigt een heel donker scenario. Dan gaan we in reces in de zomer zonder uitzicht, en komt het Parlement in september vermoedelijk samen om zich te ontbinden en naar verkiezingen te gaan”, zo is bij een voorzitter te horen. Dat gevoel hoor je ook bij collega’s: “We moeten hier echt uit raken voor het eind van de maand. Anders is het echt op.”
De enige die kan vermijden dat het gekibbel over “wie aan zet is” stopt, is het Paleis, zo lijkt het ondertussen. Maar gaat de koning z’n vingers komen schroeien aan dergelijke situatie. “Het land gaat ondertussen wel verder naar de verdoemenis. Misschien zullen ze toch iets moeten doen”, zegt een voorzitter.

Om te noteren: Een onderzoekscommissie rond de corona-aanpak hangt als een schaduw over de komende federale regering. En ook de Vlaamse regering is er niet van af.

Vandaag presenteert Vlaams Belang haar ‘coronablunderboek’. Daarin lijsten de federale fractieleider Barbara Pas (Vlaams Belang) en de Vlaamse fractieleider Chris Janssens (Vlaams Belang) alle ‘mislukkingen’ en foute aanpakken van de huidige pandemie door de overheid op, zowel op federaal als Vlaams niveau.
De conclusie is niet bepaald verrassend: de aanpak was hopeloos versnipperd, en inefficiënt. De partij wil dus een volledige overheveling van de gezondheidszorg naar de deelstaten.
Maar tegelijk herhaalt de partij een stevig pleidooi om in de Kamer een onderzoekscommissie te installeren. Die komt er meer dan waarschijnlijk, zowel op links (onder andere de PS en het cdH, maar ook de groenen) als op rechts (N-VA) pleitte men de afgelopen weken voor het oprichten van dergelijke commissie.
Dat is geen kleintje in de politiek: zo’n commissie heeft de macht van een onderzoeksrechter. Vermoedelijk zullen de huidige federale hoofdrolspelers, zoals minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld), premier Sophie Wilmès (MR), maar ook minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) en minister Philippe De Backer (Open Vld), daarin stevige vragen voorgelegd krijgen.
Het bemoeilijkt meteen de samenstelling van een mogelijke volgende regering. Onder meer Maggie De Block leek dat al begrepen te hebben, ze stelde zelf in interviews dat een ministerschap er voor haar waarschijnlijk niet meer in zal zitten. Immers: als zittende ministers zwaar door het stof moeten over de coronacrisis, ook al was dat bij een vorige regering, betekent dat hun positie wankel wordt. En dat is niet goed voor de stabiliteit van een volgend kabinet.
Ook de Vlaamse regering is nog niet af van die dreiging. Daar is vrijdag de ad-hoccommissie opgericht die het coronabeleid gaat bespreken. De deur staat daar nog steeds stevig open om er een onderzoekscommissie van te maken. Maar verschillende reconstructies van de crisis in een aantal kranten leert toch dat er erg veel vragen over de aanpak kunnen gesteld worden.

Interessant om volgen: Groen-voorzitter Meyrem Almaci zet de lijn van haar partij stevig op links.

Is het groen, of groen-links? Die vraag dook vorig jaar manifest op, toen Björn Rzoska (Groen), de Vlaamse fractieleider, het opnam tegen Meyrem Almaci, de zittende voorzitter. Almaci staat duidelijk voor een stevige sociale koers op links, terwijl Rzoska geen probleem heeft met een centrumkoers, zolang de groene, ecologische politiek er stevig in zit.
Uiteindelijk won Almaci nipt, en ze zet vandaag nog eens de puntjes op de i voor haar partij. Uitgerekend gisteren hield Rzoska een publiek pleidooi om toch ook een coalitie tussen N-VA en de groenen te overwegen: een combinatie die onder meer in Oostenrijk tot succes leidt, want ecologisten en conservatieven vinden elkaar er in een coalitie.
Maar Almaci deed met een tweet een uurtje later al de deur dicht. “Wij staan klaar om samen met progressieve krachten te werken met iedereen die kiest voor gezonder, groener, menselijker. Wij gaan altijd het gesprek aan, maar met de partij die de superkern verlaat omdat voorstellen ’te sociaal’ zijn, is het water diep.”
Vandaag stelt ze, samen met Europees Parlementslid Petra De Sutter (Groen) een nieuw boek voor, en dat lijkt helemaal die groen-linkse koers te bevestigen. De goede kant op? Kansen na corona is de analyse die de voorzitter maakt, na de pandemie.
De essentie van wat misloopt volgens Almaci is “dat we vasthangen aan de neoliberale logica“, zo stelt ze in een interview in De Morgen. Dat is exact ook de analyse die Paul Magnette (PS) al eerder maakte. “Deze crisis toont het failliet van het efficiëntiedenken. We moeten weer op mensenmaat werken. Lokale productie is belangrijk. Mensen moeten eerlijk verloond worden in plaats van uitgeperst.”
Almaci houdt opnieuw een pleidooi voor progressieve frontvorming: een aanbod dat ze al maanden doet aan de sp.a, zonder succes. “Als de groenen en socialisten een links motorblok vormen, dan is veel mogelijk. Volgens mij kun je een progressief programma het best waarmaken met progressieve partners in steun. Op je eentje is dat bijzonder lastig in een regering.”

Opvallend: De Stad Mechelen stuurt stickers tegen racisme naar elk gezin in de stad, om “aan te geven dat ze de antiracismecampagne van de stad steunen”. De N-VA steigert.

Vorige week al kondigde het Mechelse stadsbestuur het aan: elk Mechels gezin krijgt een gekleurde sticker in de bus die ze kunnen aanbrengen op hun stoep of voordeur, waarmee ze zich dus ferm kunnen uitspreken tegen racisme. “De coronarichtlijnen indachtig zijn klassieke manifestaties niet toegestaan. Toch delen we de behoefte om ons publiekelijk uit te spreken tegen racisme. Vandaar deze alternatieve actie”, zo laat het stadsbestuur aan Het Laatste Nieuws weten.
Maar er komt felle kritiek van N-VA op die actie, die burgers zou verplichten om ‘kleur te bekennen’. “Wow. Dit is echt te zot voor woorden. Binnenkort in Mechelen, Vlaanderen: ‘goede burgers’ en ‘slechte burgers’, te herkennen aan de sticker op hun raam! Is dit verbinden, mijnheer Somers?”, zo tweette Assita Kanko, Europees Parlementslid van N-VA, over de actie.
Meteen reageert Kristof Calvo (Groen). De Open Vld van Bart Somers en Groen van Calvo vormen samen de motor van het Mechelse stadsbestuur: “Collega, wat een vreemde interpretatie van een collectieve actie tegen racisme, een misdrijf. Het is een alternatief voor betogingen dat we aanreiken in deze coronatijd. In Mechelen willen we zo veel mogelijk burgers betrekken bij dit thema en dat gebeurt dus zo.”