Olympisme, een levensvisie die fundamenteel ethische principes en waarden vooropstelt. Het is de spil van de Olympische Spelen. Sport voor allen is één van de waarden en de Paralympische Spelen belichamen dit. In 2000 kregen we een andere kant van de medaille te zien. Op de Paralympische Spelen van Sydney zou één van de meest controversiële sportfraudes ooit plaatsvinden.
We schrijven het jaar 2000, Australië. Al van voor de start waren de Paralympische Spelen in Sydney veelbesproken. Voor het eerst waren er out of competitiondopingtests. Veertien atleten testten positief. Tien gewichtheffers. Dat raakpunt had de gehandicaptensport wel met de gewone sport. Maar dit werd niet de hoofdreden waarom deze Paralympische Spelen de geschiedenis zouden ingaan als meest controversiële ooit.
Eviva España
Sinds Atlanta 1996 was het ook voor intellectueel gehandicapte atleten toegelaten om deel te nemen. Voorwaarde hierbij was dat de atleten een IQ lager dan zeventig hadden. De Nationale Paralympische Comités waren verantwoordelijk voor de selectie van de atleten. Een nobel initiatief, helemaal in lijn met de olympische gedachte.
Vanaf de Spelen in 1992 in Barcelona speelde Spanje een belangrijke rol in de top van de medaillestand van de Paralympische Spelen. In Barcelona behaalden ze 107 medailles, later in Atlanta 106 en in Sydney opnieuw 106. Met 38 gouden medailles werden het in 2000 de beste Paralympische Spelen ooit voor Spanje.
In Sydney domineerde Spanje het basketbal voor intellectueel gehandicapte atleten op indrukwekkende wijze. Getuige daarvan was hun puntensaldo van + 128 over de drie groepswedstrijden tegen Portugal, Brazilië en Japan. Polen werd met een ‘dertiger’ geklopt in de halve finale en uiteindelijk werd Rusland in de finale verpletterd met 87-63.
Tijdens het tornooi werd wel duidelijk dat de Spaanse Armada vele klassen te sterk was voor de tegenstand. Één van de Spaanse spelers was Carlos Ribagorda. Zijn beroep? Undercoverjournalist.
Ribagorda luidt de klok
Enkele weken na de Paralympische Spelen zou er op het hoofdkantoor van het Paralympisch Comité in Bonn, Duitsland, een postpakket toekomen. De inhoud was één gouden medaille, een truitje van de Spaanse basketbalploeg en 150 Australische dollar. Het bedrag dat een Spaanse Paralympische atleet kreeg om uit te spenderen in Sydney.
In het Spaanse magazine Capital verscheen er bijna gelijktijdig een uiterst controversiële reportage over de Spaanse paralympische basketbalkampioen. Ribagorda maakte kenbaar dat hij en de meesten van zijn teamgenoten eigenlijk nooit een IQ test hadden ondergaan. Het Spaanse Paralympische Comité had hieraan verzaakt. De enige test die hij had moeten ondergaan waren zes sit-ups, verder was ook zijn bloeddruk genomen.
Van een intelligentietest was er hoegenaamd geen sprake geweest. Één van de meest controversiële scoops ooit in de sportjournalistiek was een feit.
Productos de la farsa
Ribagorda zou vijf maanden voor de Paralympische Spelen uitgenodigd zijn om met de Spaanse nationale basketploeg voor intellectueel gehandicapte atleten mee te trainen. Zijn teamgenoten waren onder meer een dokter, een ingenieur en universiteitsstudenten.
Het Paralympisch Comité onderzocht de zaak. Voorzitter van het FEDDI, Federacion España de Deportes para pesonas con Discapacidad Intelectual, Fernando Martin Vicente ontkende eerst de feiten. Onderzoek bracht echter aan het licht dat de beschuldigingen klopten. En klokkenluider Ribagorda had nog meer te vertellen.
Niet alleen in het basketbal was er gefraudeerd. Ook de gouden medailles in het tafeltennis, atletiek en zwemmen waren productos de la farsa. Het FEDDI zou opzettelijk sporters die niet intellectueel gehandicapt waren, geselecteerd hebben.
Bedoeling was om hiermee meer medailles en sponsorinkomsten te verkrijgen. In de basketbalploeg van Ribagorda waren er voor tien niet-gehandicapte spelers valse medische documenten voorzien. In totaal zouden er minstens vijftien niet-gehandicapte spelers deel uitgemaakt hebben van de Spaanse delegatie. Vicente bekende, verontschuldigde zich publiekelijk en werd ontslagen.
Gevolgen voor de Paralympische Spelen
Dertien jaar na de feiten, in oktober 2013, werd Vicente uiteindelijk veroordeeld tot een boete van 5.400 euro en terugbetaling van 142.355 euro overheidssubsidies. Achttien anderen waaronder spelers van het basketbalteam en medewerkers van het FEDDI waren ook beschuldigd maar gingen vrijuit.
De Spaanse fraude leidde ertoe dat intellectueel gehandicapte sporters werden geweerd op de Paralympische Spelen in 2004 en 2008. Na een positieve evaluatie in Beijing werden ze officieel opnieuw toegelaten op de Paralympische Spelen in Londen in 2012.
Nu worden de intellectueel gehandicapte atleten getest aan de hand van meerdere testen. Dit houdt in dat ze een diagnose krijgen van een onafhankelijk arts en ook testen ondergaan die sportintelligentie en cognitieve capaciteiten meten.
Verdrongen maar niet vergeten
Waar er competitie is, zal er altijd vals gespeeld worden. Hoewel de Paralympische Spelen het kleine broertje zijn van de Olympische Spelen tiert ook daar het nationalisme welig. Het belang ervan neemt toe. Ook wij Belgen zijn terecht maar al te trots op onder andere rolstoeltennisser Joachim Gérard of rolstoelatlete Marieke Vervoort.
In 2000 tastte Spanje de geloofwaardigheid van de Paralympische Spelen zwaar aan. Dat uiteindelijk enkel Vicente op de hoogte zou geweest zijn van het bedrog is ondenkbaar. Was er sprake van een doofpotoperatie?
De Spaanse zwendel is ondertussen verdrongen maar zal altijd als een schaduw blijven hangen boven de Paralympische Spelen.Het mag u echter er niet van weerhouden om ook voor deze tak van de sport aandacht te hebben.
Immers, als we doping in het wielrennen en voetbalomkoperij kunnen vergeven dan moet dit toch ook lukken voor de Paralympische Spelen.