De Amerikaanse president Donald Trump zei vorige week dat Cuba verantwoordelijk was voor de aanvallen op 24 diplomaten met mysterieuze onhoorbare geluidsgolven. Meer dan twintig Amerikaanse ambassademedewerkers op Cuba klaagden over gehoorverlies, hoofdpijn en duizeligheid. Maar dat is allemaal “onzin” en “science fiction” zeggen de Cubanen nu.

De verhalen over mysterieuze onhoorbare geluidsgolven zijn volgens de Cubaanse onderzoekers “science fiction”. Meer dan twintig Amerikaanse ambassademedewerkers op Cuba en hun familieleden klaagden de afgelopen maanden over gehoorverlies, hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid.

De Amerikaanse regering beweert dat Cuba “gerichte, fysieke aanvallen” heeft uitgevoerd op diplomaten. In de huizen en de kantoren van de medewerkers zouden onhoorbare tonen rondzoemen. Amerika besloot eind vorige maand een groot deel van de ambassademedewerkers uit Cuba terug te roepen.

Op de Amerikaanse ambassade worden voorlopig geen visumaanvragen meer in behandeling genomen en er geldt een negatief reisadvies voor Cuba.

Volgens de Cubaanse autoriteiten is uit onderzoek gebleken dat er geen geluidswapens aanwezig zijn in het land. Als dat wel zo zou zijn, zouden andere mensen er volgens de onderzoekers ook last van moeten hebben.

De spanningen tussen Cuba en de Verenigde Staten lopen door de kwestie weer hoog op. Vorige week nog zei de Amerikaanse president Trump dat Havana verantwoordelijk is voor de akoestische aanvallen op 24 diplomaten. De onderzoekers noemen de beschuldigingen “niets meer dan een lastercampagne tegen Cuba”.

Hoe het begon

De bal ging aan het rollen toen in augustus de Amerikaanse zender CBS meldde dat ambassademedewerkers in de hoofdstad Havana ineens last hadden kregen van gehoorverlies, hoofdpijn, evenwichtsstoornissen en misselijkheid. Ook gezinsleden van de Amerikanen werden ziek.

Bij een aantal van die mensen werd licht hersenletsel en schade aan het centraal zenuwstelsel geconstateerd. Sommigen hebben ondertussen een gehoorapparaat nodig.

De autoriteiten op Cuba zeggen dat ze geen idee hebben wat er aan de hand is. Het raadselachtige fenomeen zou al gespeeld hebben sinds eind 2016.

Amerikaanse diplomaten op Cuba (en zelfs toeristen) bestookt door aanhoudende onhoorbare geluidsgolven om hen ziek te maken: het klinkt wel bijzonder Hollywood-achtig. Maar zou het kunnen?

Infrasone trillingen?

In theorie wel. Gehoorverlies, hoofdpijn, misselijkheid en licht hersenletsel kunnen wel degelijk veroorzaakt worden door infrasone trillingen, geluid waarvan de frequenties zo laag zijn, dat een mens het niet kan horen.

“Je voelt zulke trillingen gelijk in je botten”, zeggen neurospsychologen daarover. Het maakt met andere woorden niet eens uit of je je oren beschermt.

Maar, zo’n infrasone trillingen veroorzaken wel geen blijvende klachten. De effecten zouden verdwijnen zodra je uit bereik van het signaal bent.

En toch hebben mensen die werkten op de ambassade in Cuba blijvende gehoorschade. En ook een aantal van de andere slachtoffers wordt nog steeds in Amerika behandeld, wat erop wijst dat hun symptomen nog niet zijn verdwenen.

Dat maakt de optie van een infrasone aanval behoorlijk ongeloofwaardig.

Wat dan wel? Magnetronwapen?

Wat dan? Een nieuw wapen dat we nog niet kennen Audiowapens zijn niet zo sci-fi als je zou denken. Een jaar of tien geleden waren “wonderwapens” van trillingen en ultrasoon geluid enorm modieus. Maar ondertussen hoor je van die wapens niks meer.

Neem het Active Denial System van de VS aka het “magnetronwapen” genoemd. Een straal van elektromagnetische golven die de lichaamstemperatuur van slachtoffers tot rond de vijftig graden verhoogde. Het doel daarvan was vijanden tot dekking te dwingen of weg te jagen, zonder ze te doden. “Het is ondraaglijk, alsof je een snikhete ovendeur opent”, beschreef een Britse journalist de ervaring tijdens een test.

LRAD?

Een ander voorbeeld is het geluidskanon LRAD (Long Range Acoustic Device). Het produceert een hels kabaal en kan blijvende gehoorschade aanrichten op een afstand van 300 meter, schreef de BBC al in 2005.

LRAD is onder meer gebruikt om piraten in Somalische wateren weg te jagen bij vrachtschepen. Ook tijdens de G20-top van 2009 in Pittsburgh werd het geluidskanon ingezet tegen betogers.

Ondertussen wordt in meer dan 70 LRAD gebruikt. Het geluidskanon wordt niet alleen op mensen gericht. Het wordt ook ingezet om bijvoorbeeld vogels weg te jagen bij vliegvelden.

Zou zo’n LRAD-achtig systeem achter de mysterieuze kwalen in Cuba zitten?

Wellicht niet. Dan zouden de Amerikanen, of anderen in de buurt van de ambassade, duidelijk iets hebben gehoord. Ook het gebruik van ultrasoon geluid (waarvan de frequentie te hoog is voor het menselijke oor) lijkt onwaarschijnlijk. Dan krijg je meer last van oorsuizen, of gehoorschade. En niet hersenletsel, misselijkheid of hoofdpijn, zeggen de neuropsychologen.

Voorlopig blijft het dus een raadsel wat er op Cuba is gebeurd. De problemen lijken overigens voorbij. De afgelopen tijd zijn er geen nieuwe zieken meer bij gekomen.