Niet zo lang geleden werden Amerikaanse millennials nog geprezen als de droogste generatie ooit. Nu zuipen die jonge Amerikanen zich dood. Sinds 1999 is het aantal alcoholgerelateerde sterfgevallen in de VS verdubbeld, tot meer dan 70.000 per jaar, waardoor alcohol een van de belangrijkste oorzaken is van de daling van de Amerikaanse levensverwachting. Andere landen met diepgewortelde drankproblemen hebben de afgelopen jaren het alcoholgebruik net zien dalen. Waarom grijpen de Amerikanen naar de fles?

In februari zei bijna een kwart van de Amerikanen dat ze het afgelopen jaar meer hadden gedronken om met stress om te gaan. Maar Covid-19 en de pandemie is niet de uitleg. Sinds de millenniumwisseling is het alcoholgebruik gestaag gestegen in de VS, in een ommekeer van de lange daling in de jaren tachtig en negentig. Vóór de pandemie leken sommige aspecten van deze verschuiving best leuk, zolang je er maar niet te veel over nadacht.

Er is best veel veranderd in de VS qua alcohol sinds de 20e eeuw. Twintig jaar geleden kon je in de VS misschien wijn kopen in de supermarkt, nu hebben sommige supermarkten wijnbars, bier van de tap, borden die je uitnodigen om te ‘shoppen en nippen’. Er zijn er zelfs met winkelkarren met bekerhouders.

Het aantal bars is net als bij ons afgenomen, maar drinken is acceptabel op allerlei andere plaatsen waar het vroeger niet was: haarsalons en kledingboetieks serveren goedkope cava in plastic bekers. Bioscopen schenken alcohol, Starbucks schenkt alcohol, dierentuinen schenken alcohol.

Van 1999 tot 2017 is het aantal alcoholgerelateerde sterfgevallen in de VS verdubbeld, tot meer dan 70.000 per jaar, waardoor alcohol een van de belangrijkste oorzaken is van de daling van de Amerikaanse levensverwachting. Deze cijfers zullen waarschijnlijk nog erger worden: tijdens de pandemie steeg de drinkfrequentie, evenals de verkoop van sterke drank.

Wat dat laatste betreft: de Amerikanen drinken nog steeds minder alcohol dan de Belgen. Wij staan momenteel op een mooie 15e plaats wereldwijd, en de Belg ouder dan 15 kapt elk jaar gemiddeld 12,1 liter pure alcohol in zijn lijf. De Amerikanen staan 45e en gieten jaarlijks gemiddeld 9,8 liter alcohol binnen. Maar daarbij moeten een aantal kanttekeningen worden gemaakt.

Ten eerste: meer Belgen drinken, terwijl in de VS een pak meer geheelonthouders zijn, wat erop neerkomt dat de Amerikanen die zuipen, flink meer zuipen.

Ten tweede: 45 procent van zijn alcohol krijgt de Belg binnen via bier en dan nog voornamelijk pils. 38 procent komt van wijn en 14 procent van sterke drank. In de VS ligt dat laatste cijfer op 35 procent. En hoewel je kan argumenteren dat alcohol uiteindelijk alcohol is, zijn er wel degelijk een pak studies die hebben aangetoond dat problematische alcoholverslaving zich veel sneller manifesteert bij drinkers van het straf spul.

Jaarlijkse stijging van gemiddeld 10,5 procent in de cirrose-gerelateerde sterfte onder mensen van 25 tot 34 jaar

Plus: de Amerikanen zijn iedereen dus aan het inhalen de jongste jaren. Waarom is ingewikkeld. Niet zo lang geleden werden Amerikaanse millennials nog geprezen als de droogste generatie ooit – ze dronken niet veel als tieners, ze waren ‘nuchter nieuwsgierig’, ze waren zo bewonderenswaardig gefocust op gezond zijn. Ondertussen drinken ze zich te pletter. En sterven ze aan cirrose in recordtempo. Je leest het goed: het aantal jonge mensen met cirrose en leverkanker stijgt dramatisch in de Verenigde Staten. Sinds het begin van de eeuw steeg het jaarlijkse aantal sterfgevallen door cirrose met 65 procent. De grootste stijgingen waren gerelateerd aan alcoholische cirrose bij mensen van 25 tot 34 jaar oud. Sinds 2009 is er een jaarlijkse stijging van gemiddeld 10,5 procent in de cirrose-gerelateerde sterfte onder mensen van 25 tot 34 jaar.

Aan één zaak ligt dat zeker voor een keer niet: de media. De berichtgeving in de media is veranderd van het vrolijk overdrijven van de (nu betwiste) gezondheidsvoordelen van wijn naar het hysterisch krijsen dat geen enkele hoeveelheid alcohol ooit veilig is; het kan je kanker geven en het zal je zeker voor je tijd laten sterven. Maar zelfs degenen die luisteren naar die boodschap lijken op grillige en tegenstrijdige manieren te reageren.

Eén verklaring voor het feit dat Amerikanen sinds de eeuwwisseling elk jaar meer alcohol drinken, is dat ze deden waar de alcoholindustrie miljarden dollars voor uitgaf om hen te overtuigen te doen. In de jaren ’90 maakten makers van gedistilleerde drank een einde aan hun zelfopgelegde verbod op tv-reclame. Ze ontwikkelden ook nieuwe producten die niet-drinkers zouden kunnen initiëren (denk aan zoete voorgemengde drankjes zoals de populaire vodkalimonades. Ondertussen profiteerden wijnmakers van het idee, dat toen wijdverbreid was en sindsdien uitgedaagd, dat matige wijnconsumptie fysiek goed voor je zou kunnen zijn.

Er is een anekdote die illustreert hoe groot de impact van televisie is op Amerikanen: nadat het populaire actualiteitenprogramma 60 minutes een veel bekeken segment over de zogenaamde Franse paradox – het idee dat wijn de lage percentages hartziekten in Frankrijk zou kunnen verklaren – uitzond, schoot de verkoop in de VS van rode wijn met 44 procent omhoog.

Amerikaanse vrouwen hebben een onevenredig groot aandeel in de recente toename van alcoholgebruik

Maar dit verklaart niet waarom Amerikanen zo ontvankelijk zijn geweest voor de verkooppraatjes. Om eerlijk te zijn: een solide uitleg is er niet. Maar er zijn wel een aantal vaststellingen. Om te beginnen hebben Amerikaanse vrouwen een onevenredig groot aandeel in de recente toename van alcoholgebruik.

Hoewel zowel mannen als vrouwen vaak alcohol gebruiken om met stressvolle situaties en negatieve gevoelens om te gaan, blijkt uit onderzoek dat vrouwen dat aanzienlijk vaker doen. En ze zijn veel eerder geneigd om verdrietig en gestrest te zijn: vrouwen hebben ongeveer twee keer zoveel kans als mannen om aan depressie of angststoornissen te lijden – en hun algehele geluksgevoel is de afgelopen decennia aanzienlijk gedaald.

Opvallend is ook dat vrouwen veel vaker alleen drinken dan mannen. En dat ze dat niet doen om zich goed te voelen (de voornaamste reden die mannen geven om te drinken), maar om ‘het slechte gevoel weg te nemen’.

Schrik van de rol van alcohol bij ongewenste seksuele avances en drinken met je hond

De verschuiving in het drinken van vrouwen is bijzonder sterk, maar ongezonde vormen van alcoholgebruik lijken in veel groepen toe te nemen. Zelfs drinken in bars is de afgelopen jaren minder sociaal geworden. Het aangaan van gesprekken met vreemden is bijna taboe geworden, vooral onder jongere klanten. De schrik van de rol van alcohol bij ongewenste seksuele avances en de gevolgen daarvan zit er goed in.

Dus waarom niet gewoon thuis drinken? Het drinken dat toeneemt is dus, bijna per definitie, van de thuiszittende, verdrietige, niet-nog-een-dag-zoals-alle-de-andere-dagen-variëteit. Het soort drinken dat een grotere kans heeft om voor drankproblemen te zorgen. Het drinken dat afnam was vooral het goede, sociaal verbindende soort.

Hoewel de bierverkoop in 2020 daalde en hun lange daling voortzette, dronken Amerikanen meer van al het andere, vooral sterke drank en (misschien de eenzaamst klinkende drankjes van allemaal) voorgemengde, single-serve cocktails, waarvan de verkoop omhoogschoot. Dat is het soort drank dat het beter lijkt te doen met een verandering in het soort drinken.

Die trend van alleen, thuis drinken is ook marketingjongens niet ontgaan. Afgelopen augustus lanceerde de bierfabrikant Busch een nieuw product: Dog Brew. Een bottenbouillon verpakt als bier voor uw huisdier. De slogan? ‘Je zult nooit meer alleen drinken’. Het was prompt uitverkocht.

Lees ook: Belgen en alcohol: Hoe meer we verdienen, hoe meer we drinken

Lees ook: Wereldbevolking door lockdowns toch niet tot massale alcoholconsumptie gedreven

(jvdh)