Zal de verhoging van de btw op elektriciteit van 6 naar 21 procent meegerekend worden in de index of niet? Het gaat om een loonstijging van 0,42 procent, een heel heftig bedrag natuurlijk. De tegenstelling is een wederuitgave van de onderhandelingen: CD&V wil hem in de index, Open Vld en N-VA willen hem eruit. En zo toont de federale regering, hartje zomer, alweer als bende kibbelaars.
“Just when I was out, they pulled me back in…” De legendarische quote van Michael Corleone in The Godfather is perfect van toepassing op de tax shift. Er is geen ontsnappen aan, de discussie blijft woeden, ook al is het ondertussen zomer en zijn de onderhandelingen ondertussen afgelopen en het akkoord plechtig beklonken in een stoeferige persconferentie en heftig parlementair debat.
Het is een oude les in politiek: zelfs als je iets verworven hebt in een akkoord, moet je opletten dat het in de uitvoering niet zodanig wordt afgezwakt en verwatert dat er niets van overblijft. Vooral de PS kon, met al haar expertise en greep op het apparaat, dat spelletje de afgelopen jaren spelen. “Je wordt een eerste keer afgedroogd aan de onderhandelingstafel. En daarna moet heel de machine er nog eens overgaan, en blijft er uiteindelijk nauwelijks iets over”, zo duidde een topliberaal ooit hoe het er onder Elio Di Rupo (PS) aan toe ging als er meer ‘blauwe’ maatregelen werden genomen.
Waarover gaat het precies? Alweer… de index
Vandaag is diezelfde oefening begonnen. Alleen gebeurt ze wel heel vroeg, én wel heel publiek. Zowat alle kranten signaleren deze ochtend de discussie rond de index en de elektriciteitsprijzen, waarbij CD&V (alweer) tegenover de andere twee Vlaamse partijen staat. Bovendien wordt er gewag gemaakt van “een manier om het blazoen alsnog op te poetsen”.
Concreet gaat het erover dat vanaf 1 september consumenten opnieuw 21 procent btw op hun elektriciteitsfactuur moeten betalen. De vorige regering Di Rupo verlaagde dat tarief naar 6 procent. Dat was een welkom extraatje voor consumenten, maar ook een mooie geste naar de werkgevers. Want eigenlijk was meteen ook een verdoken indexsprong: maatregel vertraagde de inflatie en doordat de index minder snel steeg, stegen de lonen ook minder snel.
De index is immers een korf van allerlei consumptieprijzen, als elektriciteit daarin fors daalt, daalt de index zelf ook. Dat verschil voor werkgevers bedraagt nu, twee jaar na de maatregel, zo’n 600 miljoen euro. Iedereen gelukkig dus, behalve de Belgische schatkist. De huidige regering becijferde dat het hele pakket zo’n 1 miljard heeft gekost aan de schatkist en besliste daarop om de maatregel terug te draaien.
Maar nu komt de kat op de koord: wordt de index dan ook teruggedraaid of niet? Want die index is ondertussen een superheet hangijzer. In het regeerakkoord werd net een indexsprong voorzien: iedereen die werkt krijgt de eerstvolgende indexsprong niet. Dat is dus 2 procent eraf in loon waarop werknemers volgens dat index-mechanisme recht hebben. Overigens zijn we een van de weinige landen ter wereld waar dat mechanisme, met automatische loonstijgingen, zo sterk gereguleerd is. Dat is al langer een doorn in het oog van de werkgevers, die zeggen dat de loonkosten te duur zijn in ons land.
Goed, die 2 procent schrappen, de fameuze indexsprong, is al beslist. Dat is 2,9 miljard euro besparingen. Maar behoudt de regering dat stukje van 0,42 procent of 600 miljoen uit de btw-verlaging op elektriciteit ook of niet? Vicepremier Kris Peeters (CD&V) wil dat teruggeven aan de werkgevers, de vakbonden willen dat ook. Voor hen is de indexsprong altijd al onaanvaardbaar geweest en gebleven.
Ingaan tegen de besparingslogica van de regering
Open Vld en N-VA zien dat als totaal ingaan tegen de besparingslogica van deze regering. Waarom een harde onderhandeling voeren, om dan die besparingen in de uitvoering van de maatregelen terug te draaien?
Ook opvallend, de oude discussie over “wanneer onderhandelen we”, komt weer terug. CD&V drong maandenlang aan op een snelle tax shift, N-VA en Open Vld waarschuwden dat het niet op 1-2-3 kon en maakten geen haast. Net hetzelfde gebeurt nu met de ’technische uitvoering’ van het akkoord. Peeters kondigt aan niet op vakantie te gaan, en is al volop aan die uitvoering aan het werken, de anderen zijn wel op vakantie getrokken en geven aan “na de zomer” die knopen door te willen hakken. Beetje moeilijk natuurlijk, maar it takes four to tango, en dus ligt de boel de facto wel stil.
Bovendien speelt, zoals ook al gebleken is de afgelopen maanden, ook een stukje de emotie. Na de onderhandelingen over de tax shift dook wederzijdse frustratie op. Van de kant van de N-VA en de liberalen werd een eerder pijnlijk beeld geschetst van vicepremier Peeters, die de onderhandelingen niet helemaal verstandig had aangepakt. CD&V reageerde daarop bijzonder geprikkeld op en vocht keihard tegen wat ze “framing” en “een smerige campagne onder de gordel” noemden.
Die wederzijdse irritatie is uiteraard geen goede basis om de technische afwikkeling van de akkoorden aan te vatten. Maar na het akkoord van vorige week beschikt premier Charles Michel (MR) over voldoende politiek kapitaal om ook die technische uitvoering in goede banen te leiden. Alleen zal bij velen in de regering de frustratie over een zomerse koortsopstoot, bovendien publiek gemaakt in de pers, onnodige vakantieafleiding zijn.
