Frankrijk heeft één van de strengste wapenwetgevingen ter wereld. Desalniettemin lijken terroristen geen probleem te hebben om zware aanvalsgeweren en munitie vast te krijgen. Hoe? Het antwoord heeft een griezelig staartje …
Hoe geraakten de terroristen in Parijs aan hun AK-47 aanvalsgeweren? Het korte antwoord is simpel: ze kochten ze op het internet en betaalden die met mits wat trucjes onopspoorbare bitcoins.
Het is een eitje, voor wie iet of wat z’n weg weet op het dark web, dat deel van het internet dat je anoniem bezoekt en dat niet geïndexeerd wordt door bijvoorbeeld Google. We hebben het net nog even gecheckt, en een AK-47 kan je op die manier voor een goeie 2.000 euro momenteel op de kop tikken.
De Balkanroute
Maar van waar komen die? De meeste komen momenteel uit Rusland via de Balkan. De Russen hebben een serieus surplus op de zwarte markt gegooid: ze hebben daar hun Kalashnikovs de afgelopen jaren vervangen door nieuwere modellen en er liggen in opslagplaatsen massa’s verouderde modellen daardoor. Opslagplaatsen waar nogal makkelijk dingen verdwijnen.
Los daarvan is iets als AK-47 niet echt zeldzaam. Er zijn momenteel ongeveer 100 miljoen in omloop in de wereld. Zes miljoen daarvan – ten minste wat daarvan nog niet verpatst is – zitten in Bosnië, Servië en Kosovo. Dat zijn voor een stuk ook geweren die overgebleven zijn uit de oorlog in de jaren negentig daar. Ze werden nooit in beslag genomen na de wapenstilstand, maar belandden systematisch in handen van criminele bendes.
België genoemd als draaischijf
Die bendes verdelen de wapens onder meer via België en Nederland (twee landen die voortdurend opduiken in rapporten over die handel) naar kopers in heel Europa. Ons land is volgens nogal wat mensen in de intelligence sector een draaischijf op dat vlak.
De marges zijn best aantrekkelijk. In de Balkan betalen ze iets van een 200 euro momenteel voor een AK-47, en, lezen we in een rapport, dat wordt dan in België of Nederland voor het tienvoudige verpatst.
Het probleem is good old Schengen: eenmaal in de EU is het relatief simpel om een bestelde AK-47 of wat dan ook bij de klant te krijgen. En via landen als Bulgarije of Hongarije en Kroatië de wapens in de EU krijgen is ook poepsimpel luidt het.
Grotere vraag, niet grotere pakkans
Wat niet wil zeggen dat het altijd lukt. De Fransen nemen bijvoorbeeld elk jaar meer illegale wapens in beslag: in 2009 waren het er nog 1.500, vorig jaar al bijna 10.000. Maar dat duidt wellicht vooral op een verhoogde vraag naar dat spul zeggen experts, want niemand gelooft dat de pakkans echt verhoogd is.
Europol ging vorig jaar nog aan de alarmbel hangen: Kalashnikovs gingen toen van de hand voor amper 700 euro stelden ze daar vast. Het bleek uit een manifest van een vrachtwagen die tjokvol granaten en aanvalsgeweren zat en “per ongeluk” aan de grens met Slovakije werd onderschept. De vrachtwagen was op weg naar Zweden en begon z’n reis in Bosnië.
Wat het allemaal nog wat zorgwekkender maakt is dit: de route en de organisaties die de misdaadbendes in de Balkan bevoorraden, beperken zich niet tot AK-47’s en andere aanvalsgeweren.
Moldavië
Die route loopt via Transnistrië, een onafhankelijk boevenstaatje tussen Oekraïne en Moldavië, naar Moldavië en dan via Bulgarije en/of Roemenië. Degenen die zich daar mee bezighouden hebben al verschillende keren geprobeerd om in Rusland gestolen nucleair materiaal te verkopen aan terroristen van IS en andere jihadisten. In februari van dit jaar probeerden smokkelaars nog een grote voorraad Cesium-137 voor 2,5 miljoen euro aan strijders van IS te verkopen. De speurders in Moldavië, waar de deal door de FBI werd tegengehouden, sluiten niet uit dat er ook succesvolle nucleaire overdrachten zijn geweest met bijvoorbeeld IS. Hun afdeling werd overigens opgedoekt onder politieke druk vanuit het corrupte Moldavische overheidsapparaat.
Vuile bom
Moldavië, zo horen we bij experts terzake, is momenteel ook het land waar je moet zijn om dingen te kopen waar je atoombommen mee kunt maken, of ten minste vuile bommen. Een vuile bom is een wapen dat zijn vermogen om te doden en te verwonden ontleent aan ioniserende straling maar zonder gebruik te maken van explosieve kernreacties, zoals in een “echt” kernwapen. De constructie kan veel eenvoudiger zijn dan bij een kernwapen, en de benodigde materialen zijn eenvoudiger te verkrijgen.
Bij een recente, mislukte deal, werd voor 320.000 euro 10 gram verrijkt uranium verkocht als sample. De verkopers beloofden dat ze konden leveren à rato van een kilo per week voor 32 miljoen euro en over twee maanden tien kilo konden leveren als het moest. Da’s genoeg om een bom te maken waarmee je Antwerpen platlegt.
In een andere deal werd niet alleen een grote voorraad aan cesium 137 aangeboden (genoeg om een bom te maken), maar werd ook specifiek aan de informant verteld dat hij het moest verkopen aan Islamitische Staat: “They have the money and they will know what to do with it.” Plus: de leveranciers konden ook zorgen voor twee R-29 Vysota-raketten en “technical background on how to use them”. Die raketten zijn specifiek gemaakt om een atoombom te dragen. Ze kunnen 8.000 kilometer ver vliegen.
Specifieke vraag om aan IS te verkopen
Een van de smokkelaars uit Moldavië zei dat hij alleen zocht naar iemand van IS om het nucleaire materiaal aan te verkopen, omdat “zij er Amerika mee gaan bombarderen”.
De laatste onderschepping was in februari toen smokkelaars probeerden Cesium-137 te verkopen aan leden van Islamitische Staat. De hoeveelheid zou voldoende zijn geweest om meerdere huizenblokken mee weg te vagen. Er zijn daarna geen onderscheppingen meer geweest, simpelweg omdat de unit die samenwerkte met het FBI in Moldavië dus opgedoekt werd.
10 miljoen euro
We hebben gisteren gezien wat een tiental gebrainwashte maniakken kunnen uitrichten met evenveel AK-47’s. Maar, dat is niks in vergelijking van wat er zou gebeuren als die effectief een vuile bom in handen zouden hebben. Het is het nachtmerriescenario van onder meer de CIA.
Veiligheidsexperts zijn er van overtuigd dat je een heel groot stuk van de huidige terroristische dreiging in Europa zou wegnemen door die wapenhandel in de Balkan echt eens aan te pakken. Maar dat staat niet echt hoog op de agenda van Europa blijkt. Er is daar de jongste twee jaar amper 10 miljoen euro aan gespendeerd.