We zijn naar het schijnt in oorlog. De Franse president Hollande riep het deze week, en ook Bart De Wever zei het nog eens. Die laatste maakte ook weer eens Angela Merkel af, die in een nieuwe “Wir schaffen das”-speech een aantal terreurmaatregelen aankondigde, maar weigerde van koers te veranderen. “Merkel heeft deze puinhoop zelf veroorzaakt” zei De Wever. Maar is dat zo? Er valt wel degelijk wat te zeggen voor haar visie.
Nogal wat analisten – en we hebben het hier dan over mensen die op een wetenschappelijke manier naar het probleem waar we nu mee zitten kijken, en niet door een politiek gekleurde bril – denken dat Merkels opendeurpolitiek op de lange termijn Duitsland veiliger zal maken tegen jihadistische terreur.
Door compassie te tonen voor honderdduizenden moslimvluchtelingen heeft de Duitse bondskanselier de boodschap gestuurd naar het overgrote deel van de moslims in de wereld dat Duitsland niet in oorlog is met de islam.
Eén van de achterliggende ideeën hier is dat de meeste moslims die momenteel in Duitsland zijn ook een reden en motivering is gegeven om met de Duitse overheid en de Duitse inlichtingendiensten samen te werken in de strijd tegen terrorisme.
Contrast met België en Frankrijk
Dat staat volgens de analisten in sterk contrast met Frankrijk en België, waar de gemarginaliseerde en geradicaliseerde moslimgemeenschappen in achtergebleven banlieues en quasi getto’s een broeihaard zijn van jihadistische terreur.
De sleutel tot het indammen van jihadistische terreur in Europa, is volgens die experts, om de sympathie en steun te winnen van moslims die wonen in een omgeving waar ze kwetsbaar zijn voor radicalisering door haatpredikanten en het geronsel van groeperingen zoals IS.
Ze voorspellen weinig goeds voor wat er nog uit de getto’s van Parijs en Brussel gaat komen: ze spreken in termen van generaties in plaats van jaren als het gaat over het doen verdwijnen van de haat en de wrok die daar nu heerst ten opzichte van de maatschappij.
Vaststelling
De vaststelling is – en nog eens, of dat nu goed of slecht, right or wrong is, is hier niet het punt, het is een vaststelling – dat in de Franse en Brusselse getto’s vooral moslims wonen die niet langer voelen dat ze een aandeel hebben in onze maatschappij.
Dat is, voor de goede orde, ook voor een stuk hun eigen schuld. Goede wil werkt slechts als ie van twee kanten kan opgebracht worden, en daar schort het hem wel eens. Omdat veranderen mensen moeilijk valt, maar ook omdat we suckers zijn voor gemakzucht.
Maar, het huidige discours in Frankrijk en België, waar respectievelijk de president en de voorzitter van de grootste partij deze week nog hebben gezegd dat we in oorlog zijn met de radicale islam, helpt niet echt.
Veel moslims leven nu al met de overtuiging dat ze gecriminaliseerd worden door hun religie, en veel moslims interpreteren die uitspraken als een oorlogsverklaring tegen hen, tout court.
Alweer: terecht of niet, doesn’t matter, wat telt is dat ze het zo ervaren.
Buitenlandbeleid
Een andere waarheid die, wanneer je het puur wetenschappelijk gaat analyseren, overeind blijft is deze: ons buitenlandbeleid speelt wel degelijk een vitale rol in de radicalisering en incentivering van moslims van eigen bodem. Frankrijk bijvoorbeeld is gespaard gebleven van terreur door zijn houding om de Amerikanen niet blind te volgen in het Irak-avontuur na 9/11.
Het waren de landen die het meest fanatiek op de kar sprongen toen die terreur over zich heen kregen, Engeland (Londen 7/7) en Spanje (Madrid 2004) op kop.
Daarmee praten we die daden allesbehalve goed; maar het is gewoon een feitelijke vaststelling dat er een oorzakelijk verband is.
Ideologisch kan je je vragen stellen bij de koers die we varen ten opzichte van het Midden-Oosten, en zeker bij het blijvend omarmen van een aantal dubieuze “bondgenoten” en regimes waarvan we perfect weten dat ze brandstof gieten in de motor van moslimextremisme en -terreur. Maar, dat is nu eenmaal de koers die we blijkbaar willen varen. Wat we niet hebben willen doen is de gevolgen daarvan incalculeren.
“We zijn in oorlog”
De Franse en Belgische inlichtingendiensten hebben blunder na blunder gemaakt. En blijven die maken. Niet eens onze woorden, maar die van de Amerikanen bijvoorbeeld, die werken met onze staatsveiligheid omschreven als “praten tegen kinderen”.
Eén van de redenen is dat ze compleet geen vat hebben, en maar heel moeilijk informatie krijgen uit de verwaarloosde getto’s waar terroristen schuilen en als onkruid uit de grond schieten. Dat gaat met het huidige discours niet beteren.
Over dat discours kunnen trouwens serieus wat vragen worden gesteld. Dat geroep over “in oorlog zijn” bijvoorbeeld. Misschien dat degenen die dat staan te verkondigen eens naar een echt oorlogsgebied moeten gaan of eens een klapke moeten doen met mensen die weten wat een oorlog is. Twintig jaar geleden konden ze dat niet roepen, hoorden we gisteren nog iemand zeggen, want toen waren er nog genoeg mensen die de laatste echte oorlog hier, WO2, bewust hebben meegemaakt.
Handjes schudden
We zagen ook hoe Francois Hollande, toen het lijk van de vermoorde priester niet eens koud was, er een punt van maakte om voor de camera’s handjes te schudden met de gemaskerde interventietroepen die twee terroristen hadden “geneutraliseerd”, newspeak voor doodgeschoten. Dat is niet alleen wansmakelijk, het is ook provocerend. Het dient geen enkel doel behalve een puur electoraal voor de heer Hollande zelf.
Voor zover we nog mee zijn, dicteert het christelijk geloof dat de gruwelijk vermoorde priester aanhing, nog steeds dat doden slecht is, no matter what, en niet dat het “neutraliseren” van degenen die het daar niet mee eens zijn wel gerechtvaardigd is.
In sterk contrast daarmee stond de speech van Angela Merkel. In de tweede “Wir schaffen das” viel op hoe Merkel niet in oorlogstermen en met polariserende woorden sprak, ondanks het feit dat ze negen maatregelen tegen terrorisme afkondigde. Merkel had het over cohesie, gemeenschapsgevoel en solidariteit en concludeerde terecht dat het net datgene is wat terroristen willen vernietigen.
Merkel en de puinhoop die er niet is
Merkel kondigde ook geen draconische grenscontroles aan, geen repressie in de asielcentra maar een combinatie van extra veiligheidspersoneel, meer middelen voor inlichtingendiensten én een beter waarschuwingssysteem voor radicalisering.
Als De Wever stelt dat Merkel “deze puinhoop zelf heeft veroorzaakt”, dan lult hij uit zijn nek. Het terrorisme dat Duitsland de jongste weken trof en dat de aanleiding van de uitspraak van Merkel was, heeft niks, maar dan ook niks te maken met de bereidheid van Merkel en Duitsland om vluchtelingen op te vangen. Alle aanslagen in Duitsland werden gepleegd door mensen die opgroeiden in dat land of er al een langere tijd verbleven en die stuk voor stuk een achtergrond in de psychiatrie hadden.
Dat geldt trouwens ook voor de terreur die Frankrijk en België trof: gepleegd door mensen die hier opgroeiden en niks te maken hebben met de recente stroom van vluchtelingen.
Zestig procent en een leestip voor Bart
Maar, als je dat lang genoeg roept, zullen mensen het wel gaan geloven. Uit een grote enquête van begin juli blijkt dat ongeveer 60 % van de Europeanen er ondertussen van overtuigd is dat de toename in terreur te maken heeft met de toename in vluchtelingen. Terwijl alle, maar dan ook alle aanslagen waarbij doden vielen in Europa de jongste twee jaar gepleegd zijn door allochtonen die hier opgroeiden of al langere tijd zijn.
De Wever & co zouden ook eens dringend zich wat beter mogen informeren over wat IS eigenlijk is en hoe het werkt. Dan zouden ze vaststellen dat hun huidige discours precies is waar Islamitische Staat op aast.
We weten dat de voorzitter graag leest, wat hem siert, en met de komende vakantie in gedachten, raden we hem dan ook aan eens Idarat al-Tawahhush (or the Management of Savagery) te lezen. Dat is een boek over jihadistische oorlogstheorie, geschreven door een ideoloog die de nom de guerre Abu Bakr al-Naji draagt. Het circuleert sinds 2004 en het is de de facto handleiding geworden van bijvoorbeeld Islamitische Staat.
En ondertussen maar wapens sturen naar … terroristen
Naji zegt daarin bijvoorbeeld dat de volgers van de jihad “ethnische, sektarische en religieuze haat moeten zaaien in de wereld opdat samenlevingen zichzelf zullen gaan verdelen wegens wederzijds wantrouwen en een verlangen van wraak”.
Zelfs zonder geroep over “dat we in oorlog zijn”, slagen we er overigens erg goed in om de moslimgemeenschap signalen te sturen dat we nogal tweeslachtig zijn als het aankomt op het bestrijden van terreur.
Het Westen blijft massaal wapens exporteren naar het Midden-oosten en andere islamitische landen. Deze week bleek bijvoorbeeld dat op een “discrete manier” via onder meer vijf EU-staten in het voormalige Oost-Europa de jongste vier jaar voor meer dan een miljard euro geweren, handwapens en raketlanceerders naar de vechtende partijen in Syrië is verscheept. Wapens die terechtkomen bij de partijen die we momenteel aan het bombarderen zijn.
En dan hebben we het nog niet over de openlijke miljardendeals van onder meer Frankrijk met Saoedi-Arabië voor het leveren van oorlogstuig. Wapens die dat land gebruikt om alleen maar oorlog te stoken in de regio daar. Een deel van die wapens komt overigens terecht bij soennitische groeperingen die geen haar beter zijn dan Islamitische Staat, en, dat is helemaal shocken, bij IS zelf.
Glad ijs, maar we moeten er over
We begeven ons hier op glad ijs: steeds meer mensen interpreteren het proberen vinden van een verklaring en geweldloze, echt werkende oplossing voor het terroristisch geweld in ons eigen midden als partij kiezen voor de terroristen.
Desalniettemin, we herhalen wat we vorige week al schreven: stop met mensen de illusie te verkopen dat we dit gaan oplossen door bijvoorbeeld onze militaire tussenkomsten in conflictgebieden op te drijven of door repressieve maatregelen uit te dokteren die iedereen treffen, maar de pakkans van de echte terroristen totaal niet vergroten.
Het is ondertussen veel ingewikkelder dan dat geworden. Er moeten nieuwe, baanbrekende manieren gevonden worden om deze dreiging weg te nemen. De ideeën daarvoor zullen vanuit een andere hoek moeten komen dan de traditionele ordehandhaving.
Maar die uitdaging moet wel aangegaan worden, want als we op dit traject blijven zitten, en deze vorm van terrorisme blijft aanhouden, zal dat leiden tot politieke en maatschappelijke veranderingen waar iedereen het slachtoffer van zal zijn.