De VRT lanceert samen met een hele reeks mediamerken een grote stemtest. Interessant is dat die ook over de taalgrens gaat: zowel de RTBF als een pak Franstalige kranten doen mee. Ze claimen één stemtest voor iedereen gemaakt te hebben, zodat je als Vlaamse kiezer ook een beeld krijgt van de Franstalige partijen. En toch zijn de vragen soms helemaal anders geformuleerd. “Dat komt omdat het partijlandschap en de politieke onderstroom serieus verschilt”, zegt professor Stefaan Walgrave.
Stemtesten zijn hot deze verkiezing: zowat ieder gevestigd mediamerk heeft er een. ‘De stem van Vlaanderen‘, van VTM en Het Laatste Nieuws, werd bijvoorbeeld al 900.000 keer gedaan. Maar het grootste samenwerkingsverband is ‘Stemtest 2014′, die openbare omroepen VRT en RTBF organiseren, samen met een hele reeks kranten: De Standaard, La Libre Belgique, La Dernière Heure en Paris Match.
Eén test voor heel België?
Interessant bij die test is dat hij voor het eerst over de taalgrens gaat: je krijgt dus als Vlaamse kiezer een beeld van welke Franstalige partij het best bij jou past, en omgekeerd. Voor de federale verkiezingen is er een stemtest, met 27 exact dezelfde vragen in het Frans als in het Nederlands. Dat is logisch, want die verkiezingen dienen Voor de Vlaamse en Waalse verkiezingen zijn de vragen gelijklopend, al zijn er natuurlijk een paar andere thema’s die in Wallonië aan bod komen (Walen willen bijvoorbeeld een gloednieuwe stad bouwen om de bevolkingsgroei op te vangen) dan in Vlaanderen.
Alleen, zo gelijklopend zijn de stemtesten niet. Meer nog, sommige vragen gaan over dezelfde thema’s, maar zijn in het Nederlands helemaal anders gesteld dan in het Frans. Alerte blogger Michel Vuijlsteke merkte het verschil op. Want het is best wel een sprekend verschil. Zoals de hoofddoek (zie boven). In de Vlaamse versie moet er een verbod komen in het gemeenschapsonderwijs, in de Waalse versie moet overheidspersoneel het recht krijgen een hoofddoek te dragen. En er zijn meer soortgelijke verschillen: in Vlaanderen schaft men de provincies af, in Wallonië is de vraag ze net te bewaren. En de fietspaden worden verplicht bij opnieuw aangelegde wegen in Vlaanderen, in Wallonië mag het leven van de automobilist niet te moeilijk gemaakt worden.
In het Frans zijn de vragen “linkser”
Hetzelfde geldt voor ontwikkelingssamenwerking: In Vlaanderen moeten we minder besteden, in Wallonië moeten we de steun net verhogen. Of nog deze: de burgemeester moet rechtstreeks verkozen worden in Vlaanderen en net niet in Wallonië. Opvallend: de vragen in het Nederlands zijn eerder “rechts” van instelling, terwijl de Franse vragen veel “linkser” gesteld zijn.
“We hebben zoveel mogelijk die Vlaamse en Waalse test op elkaar willen afstemmen. 16 van de 35 vragen zijn exact hetzelfde”, zegt professor Stefaan Walgrave van de Universiteit Antwerpen. Hij tekende de test uit. En de verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië zijn wel degelijk bewust. “We wilden vragen stellen die differentiatie creëren: een vraag waarop alle partijen met “ja” antwoorden heeft niet veel zin in een stemtest. En de Franstalige partijen zitten nu eenmaal dichter op elkaar qua standpunten. In Vlaanderen is het landschap veel meer uitgerekt, door N-VA en vooral Vlaams Belang: er is echt veel meer verschil tussen links en rechts.”
Geen rechtse partijen, dus ook geen rechtse stemtest
In Franstalig België is niet echt een rechtse partij: de MR is een centrum-liberale beweging. En dus is er in de Franstalige stemtest minder een “discriminerend effect”, zoals dat academisch heet. “Ja, de test is minder uitgesproken duidelijk in Franstalig België. De stellingen snijden daar de partijen veel minder. In Vlaanderen is het landschap veel breder en kan je veel makkelijker 100 procent discriminerende vragen opstellen.” En dus is de Franstalige versie wat “linkser” geformuleerd, om ten minste het onderscheid tussen PS, MR, CDH en Ecolo wat helder te krijgen. Als de Franstalige test dus wat “linkser” in elkaar zit, is dat omdat hun partijen dat ook zijn. Al is dat niet in alle vragen zo: de wapenexport wordt in de Vlaamse test strenger, terwijl de Walen (niet toevallig) die regels willen versoepelen. De wapenindustrie in Wallonië is veel belangrijker dan in Vlaanderen.
Overigens zijn stellingen wel degelijk “links” of “rechts” geformuleerd. Maar daar is perfect rekening mee gehouden, zegt Walgrave. “Perfect de helft van de stellingen is links geformuleerd in de Vlaamse stemtest, en perfect de andere helft rechts.”
