Met zeven op tien wagens in ons land die op diesel rijden tegenwoordig, lijkt het ondenkbaar. Maar nogal wat experts geloven dat het Volkswagenschandaal wel degelijk het einde van de dieselmotor in personenwagens zal betekenen. Dit is waarom:
België is tuk op diesel, iets wat eigenlijk grotendeels de schuld van onze beleidsvoerders is die tot niet zo lang geleden diesel veel minder belastten dan benzine. Pas twee jaar geleden kwam daar een ommekeer in. Diesel is na raffinage de helft duurder dan benzine, en toch is het nog steeds aan de pomp een stuk goedkoper.
We werden een dieselland sinds de oliecrisis van de jaren zeventig, toen de overheid de transportsector wou beschermen en minder accijnzen op diesel dan op benzine ging heffen. Het werd allemaal nog wat erger toen bedrijfswagens deel van het loonpakket gingen uitmaken, voornamelijk omdat de loonlasten en belastingen in ons land zo hoog zijn.
Leasings
De leasebedrijven die voor een groot stuk van die vloot bedrijfswagens verantwoordelijk zijn, deden tot niet zo lang geleden alleen diesel, en nog steeds is een benzinewagen leasen duurder bij die bedrijven. Eén van de belangrijkste redenen is dat zelfs nu, na het relatief duurder maken van dieseltijden, “ze in het buitenland, waar die dieselwagens verkocht worden als ze einde contract zijn, alleen diesels willen”.
Anyway: terwijl het aantal personenwagens op onze wegen de jongste tien jaar met 14 % steeg, steeg het aantal diesels met 43 % en daalde het aantal benzinewagens met 14 %. Er zijn maanden geweest waarin acht op de tien nieuwe auto’s die werden ingeschreven diesels waren. Tien jaar geleden waren er nog evenveel die op benzine reden, nu rijden er 1,4 miljoen meer rond op diesel. Nog ontstellender: In 2013 werd in ons land 8,1 miljard liter diesel in personenauto’s getankt, tegenover 1,6 miljard liter.
Diesels verbruiken gemiddeld 32 % meer dan fabrikanten adverteren
Dat betekent allemaal dat zelfs wie geen bedrijfswagen heeft, zich voor de dieselkar laat spannen. Nochtans: die wagens zijn pas goedkoper als je minimum 30.000 kilometer per jaar rijdt, blijkt uit de meest recente onderzoeken. De Belg rijdt gemiddeld 15.000 kilometer.
Wie een beetje research doet buiten de mooie folders van de fabrikanten op het internet voor hij een wagen koopt, zal al snel achterhalen dat dieselwagens in realiteit gemiddeld 32 % meer verbruiken dan wat de makers adverteren. Dat gebeurt ook bij benzinewagens, waar het verbruik gemiddeld 15 % hoger ligt dan in de folders staat.
Zelf zijn we niet zo’n kenners. Maar als je het aan eentje vraagt, dan zal die zeggen dat vooral het hoge koppel binnen een nauw bereik – in combinatie met lange verhoudingen – zorgt er voor dat je zijdezacht moet rijden met moderne diesels om in de buurt van het normverbruik te komen.
Fijn stof: half miljoen doden per jaar
We weten nochtans al lang hoe slecht dieselwagens zijn voor ons. En, deze keer hebben we even niet over de gevolgen van klimaatopwarming (hoewel die er ook zijn). Een liter diesel stoot bij verbranding 50 keer meer fijn stof uit dan een liter benzine. Door roetfilters kan je die factor verlagen de helft ongeveer. Een diesel stoot ook vier keer stikstofdioxide uit. Die dingen penetreren je longen, je hersenen en je hart. Viezigheid die in de lucht geraakt door onze dieselwagens is in Europa jaarlijks verantwoordelijk voor bijna een half miljoen premature overlijdens, 250.000 chronisch zieken en 100 miljoen verloren werkdagen. Diesel is zonder twijfel, na sigaretten, de grootste oorzaak van kanker en longziekten in dit deel van de wereld. Er is een reden waarom “paniekerig” over fijn stof wordt gedaan: that stuff kills.
Dat is overigens wat aan de basis ligt van dit schandaal: niet zozeer een CO2-verhaal, wel fijn stof. Fabrikanten van diesel zijn de jongste tien jaar zogezegd schonere dieselmotoren in de markt aan het zetten, ze moeten ook, want de normen voor de uitstoot van die schadelijke stoffen zijn strenger geworden. Alleen: in de praktijk blijken die motoren helemaal niet schoner te zijn, en voor Volkswagen (en Audi) is het dat nu bewezen. Omdat die stoffen echt een aanslag plegen op onze gezondheid, heeft dat bedrog zo’n impact.
9 op 10 haalt de norm niet
De realiteit blijkt te zijn dat 9 op 10 van de dieselwagens die dit jaar in de markt zijn gezet langs geen kanten de norm halen qua uitstoot. De enige reden dat ze wel in de toonzaal belanden is omdat de fabrikanten sjoemelen om tests te omzeilen. Tests die sowieso al niet deugen omdat ze de fabrikanten de kans geven om optimale, totaal onrealistische omstandigheden te hanteren. Er zijn wel degelijk manieren om die schadelijke uitstoot bij diesel te verminderen.
Maar, ze kosten geld, wat de winstmarges, die al niet echt hoog zijn in de autosector, nog zou verlagen of zelfs helemaal zou wegnemen. Bovendien krijg je dan wagens die veel trager optrekken en “veel minder pittig” rijden zeggen de experts ons. Het verschil met een vergelijkbare benzinewagen zou gigantisch zijn. Niemand zou, mits de regels worden gerespecteerd, nog voor een diesel kiezen, zeker als de prijs van diesel en benzine aan de pomp wordt gelijkgetrokken, iets wat nu aan het gebeuren is.
“The move against VW is going to act as a catalyst to speed up the fall in diesel market share in Europe and halt it in the US”, staat in een rapport dat één van ’s werelds belangrijkste adviesbedrijven voor beleggers (Bernstein) gisteren lostte. “In fact, regulators will now be much more conservative about what they permit and much tougher real world tests may prove either too difficult – or too expensive – for diesel to meet.
Heksenjacht
Enkele maanden geleden schreeuwden de Europese automakers nog moord en brand dat ze onderwerp waren van een heksenjacht tegen diesel. “De Europese auto-industrie heeft enorme bedragen geïnvesteerd in de realisering van schone Euro6 diesels en nu flikken ze ons dit”, zei Carlos Ghosn, de CEO van Renault-Nissan toen de Franse minister van Energie bekendmaakte dat Frankrijk, nog zo’n dieselland, “zich zal afwenden van de diesel vanwege de emissies van stikstofoxiden (NOx) die smog veroorzaken. Want luchtverontreiniging is een belangrijke publieke gezondheidskwestie en 60 procent van de Franse bevolking ademt ongezonde lucht in”.
Nougatbollen en een hoop leugens
In Frankrijk is gestart met het geven van een bonus tot 10.000 euro om consumenten te bewegen om hun (oude) dieselauto in te ruilen voor een elektrisch model. “Totaal overbodig”, claimde Sergio Marchionne, de topman van Fiat op de autosalon van Genève. “De Euro6-normen die vanaf september voor auto’s gelden, zullen de uitstoot van diesels tot een non-issue maken. Het verwijderen van verontreinigingen via Euro6 is fenomenaal”, aldus Sergio Marchionne, de topman van Fiat op de autosalon van Genève. The Society of Motor Manufacturers & Traders, een overkoepelende organisatie van fabrikanten, beweerde dat “de hoeveelheid NOx die nieuwe diesels uitstoten, is sinds 2001 afgenomen met 84 procent tot 0,08 gram per kilometer”. Nougatbollen blijkt nu, en een hoop leugens.
“Autofabrikanten zijn bezorgd over de toekomst van de dieselmotor omdat die cruciaal is voor het behalen van de emissienormen die in 2020 van kracht worden, namelijk gemiddeld (voor het gehele gamma) 95 gram CO2 per kilometer. Vorig jaar was dat gemiddelde nog 123 gram. En zonder diesels zal er geen 95 gram zijn”, beweerde topman Carlos Tavares van PSA (Citroën, DS, Peugeot) in een interview met Automotive News Europe. “Als we werkelijk serieus aan de slag willen met de oplossing voor het probleem van mondiale opwarming, gaan we dan verder met het vernietigen van het meest efficiënte motortype voor de massamarkt?” stelde hij.
Ook dat is een broodje aap. Moderne benzinemotoren stoten niet meer CO2 uit dan diesels. Het zijn de heel zware motoren die dat gemiddelde scheeftrekken wat benzine betreft: de sportwagens en de hele dure bakken. Maar wat normale gezinswagens betreft is dat al lang niet meer het geval.
2018 en 2020
Soit, tenzij de fabrikanten serieus sleutelen aan hun diesels – en die een pak minder leuk moeten maken om mee te rijden – en er vanuit gaande dat er geen bedrog meer wordt gepleegd met dingen als defeat devices, is er geen kans dat hun diesels door de World Harmonized Light Vehicle Test Procedure (WLTP) geraken, die de oude New European Driving Cycle (NEDC) moet vervangen in 2020. Voor 2018 zijn er ook wijzigingen gepland (Euro 6.2 amendement) waaronder een echte wegtest voor de vaststelling van uitlaatgasemissies. En voorlopige proeven hebben aangetoond dat de meeste diesels zelfs niet door die Real Driving Emissions (RDE) zullen geraken.
Het verdwijnen van diesel zal overigens vooral de Europese automakers hard treffen. In de VS rijdt maar vier procent van de wagens op diesel, en ook de Aziatische fabrikanten maken ze eigenlijk alleen voor de Europese markt.
Daniel, the man
Samengevat: diesel, tenminste als de Europese politici geen U-bocht maken om de autosector tegemoet te komen maar zullen denken aan de volksgezondheid, is ten dode opgeschreven. En de genadeslag is wellicht nu gekomen door een 50.000 euro kostend onderzoek van een 45-jarige ingenieur en zijn studenten aan de West Virginia University.
Daniel Carder en zijn team bewezen dat Volkswagen de emissietesten van de Amerikaanse overheid wist te manipuleren. De resultaten van zijn onderzoek werden later bevestigd door twee Amerikaanse overheidsinstellingen. Het team van Carder, onder wie een onderzoeksprofessor en een paar studenten, voerden rijtesten uit op snelwegen aan de westkust van de VS. Daarbij werd onder meer de uitstoot van de auto’s gemeten. De resultaten van de emissietesten weken zo af van wat Volkswagen had opgegeven, dat ze aan zichzelf begonnen te twijfelen. “We zagen enorme discrepanties. Er was één auto die een 15 tot 35 keer hogere uitstoot van vervuilende stoffen had en een ander met 10 tot 20 keer hogere waarden.”
Het eerste wat je in zo’n geval doet is volgens Carder: je afvragen wat je fout hebt gedaan. “Je geeft altijd jezelf de schuld.” Zijn team begreep ook niet wat er aan de hand was. Later bleek dat er de software van de motor zo was ingesteld dat er bij een test (in een garage) veel minder vervuilende stoffen werden uitgestoten.
Carder zegt dat hij wel verrast is dat het allemaal pas nu is uitgekomen. De testresultaten zijn volgens hem al bijna anderhalf jaar geleden gepubliceerd op een internetforum. “We zijn daarna zelfs door Volkswagen benaderd met vragen over de resultaten”, zegt hij.