Als het gaat om het maken van zorgvuldige plannen om indruk te maken op die bijzondere persoon in je leven, staat misschien ook een parfum cadeau doen voor Valentijn op de agenda. Hier zijn enkele belangrijke dingen die je moet weten over de wetenschap van geur en parfums. En wat we daaruit kunnen leren om het juiste parfum te kiezen.
Geur is het dominante zintuig bij veel dieren, inclusief mensen, en ontmoetingen tussen individuen beginnen meestal met intens wederzijds ruiken. Uit deze olfactorische verkenning halen dieren relevante informatie over de vruchtbaarheid en kwaliteit van een potentiële partner, waardoor ze kunnen beslissen of ze al dan niet moeten wachten tot er iemand beters langskomt om zich voort te planten.
Hoewel onze begroetingen over het algemeen gereserveerder zijn, blijkt uit onderzoek naar de perceptie van menselijke lichaamsgeur dat dit niet alleen voor andere soorten opgaat. Onderzoekers testen dat vaak met behulp van okselgeur die wordt verzameld op gedragen t-shirts of onderarmkussentjes, waarbij de dragers is gevraagd om het gebruik van geparfumeerde producten van tevoren te vermijden.
Belangrijk bij beoordelen van partners, vooral voor vrouwen
In die experimentele tests vinden mannen de geur van vrouwen aangenamer en meer sexy wanneer ze in het vruchtbare deel van hun menstruatiecyclus zijn dan op andere momenten. Vrouwen voelen zich meer aangetrokken tot geuren van mannen die aantrekkelijke niet-olfactorische eigenschappen hebben, zoals sociaal dominant zijn, een aantrekkelijk gezicht of een zelfverzekerde uitstraling hebben. Geuren zijn dus belangrijk bij het beoordelen van partners, vooral voor vrouwen.
De natuurlijke geuren van ons lichaam lijken koppels ook een mogelijkheid te bieden om hun genetische compatibiliteit te controleren. Onderzoek met dezelfde t-shirtmethode geeft aan dat beide geslachten de voorkeur geven aan de geur van potentiële partners die genetisch verschillend zijn als het gaat om een reeks genen die bekend staat als het major histocompatibility complex (MHC). Een reeks andere gewervelde dieren, van vissen en reptielen tot vogels en zoogdieren, vertonen dezelfde geurvoorkeur, blijkbaar omdat dit uiteindelijk gezondere nakomelingen oplevert.
Waarom we parfums gebruiken, vroeger en nu
Dus waar passen parfums in het plaatje? Het aanbrengen van parfum op het lichaam is waarschijnlijk ontstaan als een middel om de ophoping van “vieze” geurtjes op kleding te verbergen, die in het verleden vaak weken of maanden achter elkaar werd gedragen. Omdat ingrediënten duur waren, werden parfums geassocieerd met een hoge sociale status. Er zijn talloze verwijzingen naar mensen die parfum gebruiken in oude geschriften, waaronder het Oude Testament en de schrijfsels van de Romeinse natuurhistoricus Plinius de Oudere. De oudst bekende parfumfabriek, ontdekt in de buurt van de Cypriotische stad Pyrgos, dateert van ongeveer 2.000 voor Christus.
Tegenwoordig zijn parfums natuurlijk relatief goedkoop en toegankelijk. Ondanks dit en de opkomst van wasmachines en geventileerde keukens, blijven we ze gebruiken. Het sociale stigma van een slechte lichaamsgeur blijft bestaan en de moderne geurindustrie is wereldwijd miljarden euro’s waard. Maar als we parfums nodig hebben om onze slechte geur te maskeren, waarom zijn er dan zoveel verschillende producten beschikbaar? En hoe veranderen of blokkeren parfums de mogelijk relevante informatie in lichaamsgeur?
Lees ook:
De rol die onze genen spelen
Nieuw onderzoek daagt de conventionele opvatting uit dat parfums slechts dienen om een slechte geur te maskeren. In één zo’n onderzoek vroegen onderzoekers deelnemers om katoenen onderarmkussentjes te dragen, maar ze kregen de opdracht om een bepaalde geur onder één oksel aan te brengen terwijl de andere geurvrij bleef. Het is misschien niet verwonderlijk dat vrijwillige snuivers later de geparfumeerde okselgeur aangenamer vonden.
Maar toen vroegen de onderzoekers een nieuwe groep deelnemers om hun geur naar keuze onder de ene oksel aan te brengen en een andere geur (gekozen door de onderzoekers) onder de andere. Deze keer beoordeelden de snuffelaars de eerste geur/lichaamsgeur-melanges als aantrekkelijker – hoewel ze de twee geuren ongeveer vergelijkbaar vonden als er geen lichaamsgeur in het spel was. De conclusie? Mensen selecteren geuren die hun eigen lichaamsgeur aanvullen en een gunstige melange produceren.
Hoe? Deze vraag brengt ons terug bij de MHC-genen die we eerder noemden. Een belangrijke studie bepaalde de MHC-groep van verschillende mensen en stelde vervolgens vast aan welke geuren ze de voorkeur gaven tussen een reeks veelvoorkomende ingrediënten die zouden kunnen bijdragen aan een parfum dat ze zouden dragen. De resultaten onthulden een correlatie tussen bepaalde MHC-groepen en voorkeuren voor bepaalde ingrediënten, wat suggereert dat we geuren kiezen die de MHC-signalen versterken die we al afgeven. Maar deze correlaties verdwenen toen dezelfde mensen de ingrediënten beoordeelden voor een parfum dat hun partner zou kunnen dragen. Op genetisch niveau werken parfumvoorkeuren dus blijkbaar alleen als we aan onszelf denken.
Parfum kiezen op basis van je eigen voorkeur is slecht idee
Een ander experiment nam een iets andere benadering om tot een vergelijkbare conclusie te komen. Onderzoekers extraheerden eerst MHC-peptiden (een kenmerkende component van MHC-moleculen) van een aantal vrijwilligers. Vervolgens verrijkten ze monsters van de lichaamsgeur van de vrijwilligers met peptiden die representatief zijn voor hun eigen MHC of voor de MHC van andere mensen. Toen ze vervolgens werd gevraagd om te kiezen welk geurmonster met naar henzelf rook, hadden ze de neiging om degene te kiezen die was verrijkt met hun eigen MHC-peptiden.
Alles bij elkaar genomen suggereren deze onderzoeken dat we parfums, althans gedeeltelijk, evalueren op basis van de vraag of ze passen bij onze individuele, genetisch beïnvloede geur. Een belangrijk punt is dat het waarschijnlijk niet goed zal werken om een parfum voor je partner te kiezen op basis van je eigen voorkeur. Je kunt het beste het personeel van de parfumwinkel vragen om een parfum te kiezen dat ongeveer lijkt op het parfum waarvan je weet dat je partner het lekker vindt. Voor degenen die een geur voor zichzelf kiezen, is de les om ervoor te zorgen dat je er een kiest die echt bij je past. Het is dus altijd de moeite waard om wat tijd te investeren in het maken van een keuze en de parfums eerst op je huid te testen.
(kg)