Taxibedrijf Uber heeft al een tijdje een dienst om ook maaltijden te laten leveren: UberEats. Leuke bijverdienste zou je denken. Beetje heen en weer rijden met je fiets of een scooter, en ondertussen nog wat geld verdienen. Maar niets lijkt minder waar. BRUZZ liet vier maanden lang een reporter meedraaien bij UberEats, en die schetst toch een heel ander beeld van de koerierdienst: op het randje van (of over) illegale praktijken…
UberEats is sinds 20 oktober actief in Brussel. Meteen een leuke manier voor heel wat jongeren om wat bij te verdienen. Zo ook voor BRUZZ-reporter Saïd Al-Haddad, die wou onderzoeken hoe het was om te werken voor de maaltijdkoerierdienst. Hij werd een van de honderden die op de UberEats-kar stapten, of liever op de UberEats-scooter.
Eén donutje
Al gauw bleek van het blitse imago van UberEats maar weinig over te blijven. Van een echte sollicitatie was geen sprake, het ondertekenen van het inschrijvingsbewijs en verzekeringspapieren voor de scooter was voldoende. Geen sollicitatiegesprek. Geen testen. Geen bewijs van goede zeden nodig. Dat zagen honderden Brusselse jongeren echter eerder als een positief punt. Naam, diploma, afkomst, kleur, … Het maakt voor UberEats allemaal niets uit. En dat trok vele jongeren net aan.
In de eerste weken lijkt alles geruisloos te verlopen. Geen minimumtarief zorgt ervoor dat er zelf voor één schamel donut’je een grote afstand moet afgelegd worden. Maar er wordt dan nog betaald per uur, dus dat maakt Al-Haddad niks uit. Dat verandert echter na enkele weken. Het systeem brokkelt af en wordt na een tijd al snel vervangen door betalingen per levering. Plots. Zonder enig overleg. En dat alles hoor je in een sms’je, want van rechtstreekse communicatie is haast geen sprake.
Show me the money!
Nu ja, een verandering in het systeem van betalen… Als het goed betaald wordt, maakt dat allemaal niet uit, toch? Maar ook die ballon ging niet echt op.
Aangezien de chauffeurs niet per uur betaald worden maar per levering, hebben ze dat zelf dus helemaal niet in de hand. Ze moeten bijvoorbeeld vijf uur beschikbaar zijn, maar dat brengt niets op zonder leveringen. Al-Haddad doet twee leveringen voor amper 9,17 euro, de dag erna zeven voor 48,17 euro. Neen, een grootverdiener is hij niet.
Daarna wordt het nog gekker. Van de 16,50 euro die hij verdient wordt meteen 6,85 euro ingehouden door UberEats. Er moet plots worden gekozen tussen twee statuten: zelfstandige of ‘P2P’. Die P2P is een speciaal statuut waar je enkel een persoonlijke taks van 10% moet betalen (die UberEats automatisch afhoudt en doorstort aan de staat), in tegenstelling tot de btw en sociale lasten die je als zelfstandige moet betalen. Dit alles gebeurt pas na twee maanden. De twee afgelopen maanden kreeg Al-Haddad gewoon de volledige betaling op zijn rekening.
Als zelfstandige of in het P2P-systeem?
Je moet al gek zijn om in dat geval te kiezen voor het zelfstandigenstatuut natuurlijk, dus kiezen de meesten voor het P2P-systeem. Maar, zo blijkt nu, dat statuut is helemaal niet wettelijk. Het statuut op zich bestaat al sinds begin juli van vorig jaar, maar er is geen wettelijke basis. Dat wil dus zoveel zeggen als dat het statuut bestaat, maar je mag het nog niet hebben. Of beter, mocht. Want sinds vandaag is die wettelijke basis er wel. Alleen moet je als platform (zoals UberEats) eerst een erkenning aanvragen om met dat statuut te mogen werken. En dat heeft UberEats tot nu toe dus nog niet. Al degenen die dus via het P2P-systeem werken, werken eigenlijk illegaal.
Dan maar als zelfstandige werken zeker? Wel, daar wringt het schoentje ook een beetje. De vraag is of je in dit geval wel als zelfstandige kan worden beschouwd, of je niet eerder een gewone werknemer bent. BRUZZ legde dit voor aan advocaat en docent aan de Hogeschool Odisee en KU Leuven Stefan Nerinckx: “De cruciale vraag is of platformen zoals Uber méér zijn dan een louter technologisch instrument dat klanten en dienstverrichters met elkaar verbindt.”
Twee keer nadenken
Uber zelf zegt natuurlijk dat het enkel een platform is, waar tegenstanders menen dat het een transportbedrijf is. Als Uber een transportbedrijf blijkt, dan zijn alle koeriers werknemers en kan je dus ook niet als zelfstandige aan de slag gaan. Daar is echter nog geen duidelijkheid over. “De wetgever dient zijn werk te doen en een duidelijk kader te scheppen voor wie werkt met of voor zo’n platform”, zegt Nerinckx.
BRUZZ contacteerde ook UberEats. Zij dachten dat het statuut, dat dus al sinds juli 2016 bestaat, ook rechtsgeldig was en dus gebruikt mocht worden. Hoe het verder moet, gaan ze bespreking op een vergadering met de bevoegde autoriteiten.
Hier is dus het laatste woord nog lang niet over gezegd. Al zouden wij wel twee keer nadenken om nog voor UberEats te werken.
