Zoals we al eerder hebben geschreven, lijkt de oorlog in Oekraïne, Finland en Zweden in de armen van de NAVO te drijven. Elke week lijken de twee Scandinavische landen en nieuwe stap in de richting van de alliantie te zetten.
Laten we beginnen met Finland, dat nog steeds iets meer lijkt te willen toetreden tot de NAVO dan zijn buurland. Deze week is president Sauli Niinistö van gedachten veranderd over een mogelijk referendum. Hoewel hij eerder had aangegeven dat het voor het land een essentiële stap was om het lidmaatschap aan te vragen, vindt hij dat het niet langer nodig was een dergelijke stemming voor te bereiden om een dergelijk besluit te legitimeren.
Volgens hem zijn de verschillende opiniepeilingen van de afgelopen weken een voldoende bewijs van de bereidheid van de Finnen om zich bij de alliantie aan te sluiten.
“De NAVO moet weten dat er steun van de bevolking is. Volgens mij hebben we die al”, zei Ninistö woensdag tegen de Finse openbare omroep Yle. “Als dit standpunt wordt aanvaard, dan wordt aanvaard dat: ja, de meerderheid er zo over denkt [over lidmaatschap]”.
Volgens een opiniepeiling die deze week door de Finse krant Helsingin Sanomat is gepubliceerd, bedraagt de steun voor het lidmaatschap van de NAVO 61 procent. Dit is een historisch cijfer, dat alleen maar is toegenomen sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. Volgens dezelfde opiniepeiling zou slechts 16 procent van de Finnen tegen lidmaatschap zijn.
Van vrienden tot vijanden van de Russen
Volgens de Finse president is de huidige situatie heel anders dan die van 1994. In die tijd hield Finland een raadgevend referendum over de toetreding tot de Europese Unie. 56,9 procent van de stemmen was toen vóór. Het Finse parlement stemde vervolgens voor toetreding.
Maar deze keer is Niinistö van mening dat de opiniepeilingen al een duidelijke wil onder de bevolking aantonen om tot de NAVO toe te treden. Dit zou voldoende kunnen zijn om een tweederdemeerderheid in het parlement over de kwestie te krijgen.
Gevraagd naar de mogelijkheid dat Rusland een militaire aanval op Finland zou ondernemen als het proces van toetreding tot de NAVO op gang zou komen, zei de Finse president dat hij niet dacht dat dit zou gebeuren. Vladimir Poetin had “nooit” gedreigd zijn land aan te vallen tijdens hun veelvuldige gesprekken, verzekerde hij.
Niinistö erkent echter dat een dergelijke stap de Russische perceptie van Finland verandert van “vriend” in “vijand”. Dit zou kunnen resulteren in hybride beïnvloeding, cyberaanvallen en schendingen van het luchtruim, zei hij.
Zweedse premier bereid haar partijlijn te wijzigen
Ook Zweden staat steeds meer open voor deze kwestie. Premier Magdalena Andersson maakte geen geheim van haar voornemens in een interview met 30 Minuter een programma op de Zweedse publieke omroep SVT.
“Ik sluit het lidmaatschap van de NAVO geenszins uit”, zei zij, en benadrukte dat Zweden zijn eigen veiligheidsbeleid moet kiezen, onafhankelijk van buitenlandse druk. “Ik wil dat we een grondige analyse maken van de mogelijkheden die we in deze situatie hebben, de bedreigingen en de risico’s die ermee gepaard gaan, om de beste beslissing voor Zweden te nemen.”
De sociaaldemocratische partij van Andersson is van oudsher tegen het lidmaatschap van de NAVO, herinnert Euractiv zich. Maar als het in het belang van Zweden is om niet langer weg te blijven van militaire bondgenootschappen, “zal” de premier er “natuurlijk” op aandringen om de lijn van haar partij te wijzigen, legde ze uit.
Op de dag dat Rusland Oekraïne binnenviel, had Andersson het lidmaatschap van de NAVO afgewezen door te zeggen dat “het in een dergelijke situatie van cruciaal belang is dat de Zweedse lijn in het veiligheidsbeleid ongewijzigd blijft”. Een week later voegde ze eraan toe dat een aanvraag voor lidmaatschap het risico inhoudt dat de veiligheid in Noord-Europa wordt “gedestabiliseerd”.
Het is duidelijk dat er water onder de brug doorstroomd is en nog steeds stroomt. De kwestie wordt een belangrijk campagnethema bij de komende algemene verkiezingen van 11 september. De leider van de conservatieve oppositie, Ulf Kristersson, heeft al aangekondigd zich kandidaat te stellen als hij een meerderheid in de Riksdag behaalt.
Volgens de opiniepeilingen staan de Zweden meer weigerachtig tegenover toetreding tot de NAVO dan de Finnen. Maar met de oorlog in Oekraïne, nemen de aantallen ook toe. In een peiling van eind maart was 41 procent van de Zweden voor, 26 procent tegen en 33 procent onbeslist. De “voor”-optie, op voorwaarde dat Finland ook toetreedt tot het bondgenootschap, kreeg 59 procent.
(am)