Geen Facebook, geen Instagram, geen Twitter, geen niet door Rusland gestuurde media … Het digitale leven van de Rus is er sinds de invasie van Oekraïne en de daaropvolgende censuur van de Russische overheid beduidend saaier op geworden. Of niet? Want steeds meer Russen vinden ondertussen hun weg naar het internet via een VPN-verbinding.

Een VPN, de afkorting voor virtual private network, is een soort digitale mantel van onzichtbaarheid. Je verbinding wordt versleuteld en je IP-adres en locatie worden onzichtbaar, en zelfs verplaatst. Concreet betekent dit dat je, met behulp van een VPN, je digitale adres tijdelijk kan verhuizen naar pakweg het Verenigd Koninkrijk. Hierdoor kan je toegang krijgen tot andere websites, die in eigen land niet verkrijgbaar zijn.

Standaarduitrusting van de internetgebruiker

Waar VPN lang iets was dat enkel door de echte techneuten, hackers en internetfanatici werd gebruikt, is het netwerk in Rusland nu bijna uitgegroeid tot een bepaalde standaard voor internetgebruikers. Maar liefst 24 miljoen Russen, of een zesde van de totale bevolking, surft op het internet via een VPN-verbinding. Zo krijgen ze toegang tot de meer dan 1.000 voor Russen afgeschermde websites, zoals Facebook, Twitter, BBC News of onafhankelijke Russische media. Volgens The Moscow Times, een van die onafhankelijke (geblokkeerde) media, gaat het zelfs om 65.000 websites die worden geblokkeerd door de Roskomnadzor, de Russische mediawaakhond.

Volgens de krant is het gebruik van VPN’s met 5.300 procent toegenomen sinds de blokkade van de Russische overheid. Die zou een oogje dichtknijpen voor het systeem, en heeft VPN’s nog niet bij wet verboden. Volgens Gregory Asmolov, expert communicatie bij de King’s College-universiteit in Londen, gaat dat de komende tijd ook niet gebeuren.

Geen volledige blokkade

“De staat is niet geïnteresseerd in een volledige blokkade. Hij begrijpt dat veel Russen pagina’s als Facebook en Instagram niet gebruiken om uit te zoeken wat er nu echt allemaal gebeurt, maar gewoon om contact te hebben met naasten en vrienden, en voor entertainment. Rusland wil ook niet te veel frustraties opwekken”, wordt Asmolov geciteerd in het Britse dagblad The Times.

Wel maakt de Russische overheid het de VPN-bedrijven zelf moeilijk. Op 15 maart deelde Alexander Khinshtein, voorzitter van de parlementaire commissie voor Informatie, Technologie en Communicatie van de Russische Staatsdoema, mee dat de Roskomnadzor al “twee dozijn aan populaire VPN-diensten kon blokkeren”. De voorzitter van de commissie Staatsconstructies, Andrej Klikhas, gaf in een interview met het Russische persagentschap RBC wel mee dat gebruikers die VPN-diensten installeerden geen boete of veroordeling riskeren.

(am)