In een noordoostelijke hoek van Slovenië vind je de oudste wijnstok ter wereld, die al meer dan 400 jaar aan de zijkant van een huis in Maribor staat, zo’n 24 kilometer van de Oostenrijkse grens.

De wijnstok werd ergens in de late 16e eeuw geplant in een roerige tijd van terugkerende invasies vanuit het Ottomaanse rijk. Een exacte datum is niet zeker vanwege enkele centimeters rot in het kernmonster van de wijnstok. Maar in 1972 stelde dendroloog Dr. Rihard Erker vast dat de wijnstok tussen de 350 en 400 jaar oud was. Genetische experts in Parijs bevestigden de bevindingen.

Voor Slovenen is de oude wijnstok een symbool van overleven.

In 1870 decimeerde de phylloxera-parasiet bijvoorbeeld Europese wijngaarden door wijnstokken bij de wortels aan te vallen en te doden. Alleen al in Frankrijk doodde de fameuze druifluis een kwart van de wijngaarden, verminderde de wijnproductie met de helft en veroorzaakte wijdverbreide paniek bij wijnbouwers in heel Europa. Maar de oude wortels van de wijnstok in Maribor lagen diep in de waterige oevers van de nabijgelegen rivier de Drava, waardoor ongedierte werd verdronken en de wijnstok werd beschermd tegen phylloxera.

Gered in 1980 van de wassende Drava

De wijnstok overleefde zelfs bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) die het huis waarop hij groeit gedeeltelijk verwoestten.

Later, in 1963, werd de rivier de Drava, die ooit de wijnstok van phylloxera redde, een bedreiging. Een nieuwe dam zorgde ervoor dat de rivier meer dan drie meter steeg, waardoor de oevers van de Drava veranderden waar de wijnstok eeuwenlang had geworteld. Gebrek aan onderhoud aan de veranderende rivier doodde langzaam de wijnstok. Tegen de jaren zeventig werden het huis in Maribor en de wijnstok zelf verwaarloosd.

Gelukkig schoot een groep experts van het Sloveense Instituut voor Landbouw in 1980 op dat moment te hulp. De sloop van het huis werd verhinderd. In 1981 stabiliseerden en snoeiden wijnbouwers Tone Zafošnik en Anton Vodovnik de wijnstok terwijl het huis werd gerestaureerd.

100 kleine flesjes per jaar

Elk jaar levert de oude wijnstok tussen 30 en 60 kilo Žametovka op, een rode druif die een van de oudste variëteiten van de regio is. Er worden elk jaar slechts 100 flessen van 25 cl geproduceerd, ontworpen door Oskar Kogoj. De spiraal op de hals van de fles vertegenwoordigt de “oneindige levensduur” van de wijnstok. Royalty, presidenten, pausen en beroemdheden zijn de gelukkige ontvangers.

Hoewel de wijn zelf beperkt is, heeft Maribor enten van de wijnstok geschonken aan andere steden en oenologieprogramma’s over de hele wereld. Eind 2020 waren er 228 gecertificeerde grafts in 29 landen op vier continenten.

De enten worden gepresenteerd tijdens het snoeien van de oude wijnstok, een van de twee belangrijkste jaarlijkse ceremonies van de wijnstok die open is voor het publiek op de laatste vrijdag van februari of de eerste vrijdag in maart. Stane Kocutar, gekozen door de ondertussen gepensioneerde Zafošnik als opvolger, verzorgt de wijnstok sinds 2010.

Elk jaar is zijn er oogst- en oude wijnstokfestival-evenementen die beginnen op de eerste zondag van oktober en eindigen op 11 november in Maribor. De hele stad doet mee met internationale bezoekers aan culinaire evenementen, muziek, dans en de ceremoniële proeverij van de oogst. Elke twee jaar wordt de Maribor Wijnkoningin gekozen uit de kandidaten van lokale wijngaardfamilies. The Old Vine House is nu een museum met kunstvoorwerpen en erfgoeddisplays. Er zijn rondleidingen en er is een proeflokaal. Voor wie in de buurt is en van wijn houdt: het is een korte omweg waard.

(jvdh)