Wetstraat gokt bij Open Vld op Lachaert, die nu al zachtjes zaken in gang duwt met z'n plannen

De voorzittersrace bij Open Vld levert binnen dik twee weken een nieuwe leider op in de Melsensstraat 34. Maar nu al hangt de schaduw van Egbert Lachaert, de fractieleider van Open Vld in de Kamer, over gesprekken rond de vorming van een nieuwe regering. Z’n plan om vanuit het centrum te gaan onderhandelen, valt niet in dovemansoren.

In het nieuws: Morgen is er een nieuwe Nationale Veiligheidsraad.

De details: Een aantal zaken die vorige week niet geregeld werden, staan morgen opnieuw op de agenda.

Fase 2 van het exitplan, die op maandag 18 mei begint, moet verder uitgewerkt worden. Dat is meteen een grote brok van wat morgen wordt behandeld. De stress is niet al te groot: de cijfers zitten bijna allemaal goed, het aantal nieuw opgenomen besmettingen in de ziekenhuizen daalt snel.
De marktkramers, een beroepsgroep die nu nog gefrustreerd achterbleef, zullen op 18 mei meer dan vermoedelijk opnieuw aan de slag mogen.
Voor de cultuursector ook goed nieuws: de musea gaan eindelijk weer hun deuren mogen openen, vanaf maandag. Ze zullen dat doen via een systeem van gecontroleerde toegang: alles staat in het teken van het idee om mensen ‘gecontroleerd’ het bezoek te laten afleggen, zodat social distancing gerespecteerd wordt. Dezelfde regels zullen overigens gelden voor dierentuinen, en mogelijk op 8 juni voor pretparken.
Contactberoepen krijgen ook groen licht, zij het met strenge veiligheidsvoorschriften. Kappers en schoonheidsspecialisten zullen allemaal met mondmaskers moeten werken, en vermoedelijk enkel op afspraak de deuren kunnen opendoen, zo bevestigen de kabinetten van verschillende federale ministers.
De plannen van de deelstaten om de sport verder te regelen, lagen vorige week al klaar. Maar enkel de competities werden geregeld: het profvoetbal is blijkbaar belangrijker dan de jeugd. Die moeten morgen groen licht krijgen: zo zullen alle sporters onder de 12 jaar weer alles mogen doen, zelfs matchen spelen. Zo zijn althans de plannen, vraag is of die in z’n geheel overeind blijven.
De eigenaars van een buitenverblijf kunnen mogelijk wat duidelijkheid verwachten. De vorige keer werd beslist dat die tweedeverblijvers pas op 8 juni weer naar hun eigendom mogen. Dat blijft juridisch drijfzand, en politioneel ondertussen niet meer af te dwingen. De kans is dus niet klein dat die datum nog wijzigt, omdat de maatregel nauwelijks houdbaar is. Er is bovendien meer dan de kust: de discussie geldt evengoed voor tweede eigendommen in de rest van het land.
Toch blijft nog erg veel onbeslist: de techniek van de Veiligheidsraad bestaat erin alles in schijfjes te beslissen, en niet echt ver vooruit te blikken. In Nederland is heel de exit uit de lockdown al tot september helemaal gepland. En ook in Duitsland staat men al veel verder. Daar ging onder meer in Noordrijn-Westfalen gisteren al heel de horeca opnieuw open. In Keulen drink je dus opnieuw een drankje op een terras, bij ons weet de horeca nauwelijks waar ze aan toe is. Enkel dat tot 8 juni niets open mag.

Ondertussen op de politieke agenda: De race bij Open Vld gaat langzaam naar een nieuw kookpunt.

Het blijft ontzettend vreemd: campagnevoeren in tijden van corona. Vrijdag volgt het enige debat tussen de vier kandidaat-voorzitters, Egbert Lachaert, Bart Tommelein, Els Ampe en Stefaan Nuytten, in heel deze race. Dat zal dan ook vermoedelijk het enige moment zijn dat de vier fysiek samenkomen, zij het met de nodige afstand. Op voorhand kunnen de leden vragen voor de kandidaten laten weten: het geheel is niet live, maar wordt op voorhand opgenomen en dan uitgezonden op alle kanalen van Open Vld.
Zonder interne meetings, zonder contact met de basis, is het bijzonder moeilijk om in te schatten hoe de race loopt. Het gevoel blijft dat Egbert Lachaert de frontrunner is. Bij de bookmakers staat hij ruimschoots voor, de vraag is op welke data die beroepsgokkers zich baseren. Want er zijn weinig referentiepunten.
Opvallend: de Zoom-meetings, die fysiek contact moeten vervangen, zijn niet bepaald massabijeenkomsten. Zo kreeg de andere grote kandidaat, Bart Tommelein (Open Vld), amper 11 deelnemers bijeen voor een meeting, waaronder hijzelf en z’n running mate Francesco Vanderjeugd. Lachaert doet een tikje beter: bij hem schommelt het aantal deelnemers rond de 30 personen.
Maar beide cijfers lijken een druppel in een enorme zee aan Open Vld-leden, de liberalen tellen naar eigen zeggen meer dan 60.000 aanhangers met een partijkaart. Vraag is eerder hoe Lachaert en Tommelein hun get-out-to-vote organiseren: het komt erop aan om te mobiliseren in die grote zee, en een groep stemmers te motiveren om toch maar deze keer, in die vreemde tijden, niet te vergeten hun steun te geven.
Lachaert is erg actief op sociale media, en rekent daarnaast voornamelijk op schepenen, burgemeesters, mensen met een lokaal netwerk. Vraag is of deze ‘influencers’ in coronatijden, zonder lokale bijeenkomsten, nog kunnen de stem van hun achterban beïnvloeden, en de race richting ‘hun’ kandidaat kunnen duwen.
Eén voordeel heeft Tommelein zeker op Lachaert: hij is veel meer zichtbaar in de media. Dat leidde al tot frustratie in het kamp-Lachaert: telkens opnieuw voert de openbare omroep de kustburgemeester op, terwijl de fractieleider minder airplay krijgt. Maar dat gaat bijna altijd over z’n rol als Oostendse burgemeester: of het hem een voordeel oplevert in de interne race, is maar de vraag. “Mensen willen een voorzitter van een partij zien, geen chef aan de kust die pasjes wil invoeren op het strand”, zo stelt een partijtopper.
Derde hond in het kegelspel is Els Ampe, Vlaams Parlementslid uit Brussel. Zij blijft met haar dagelijkse video-rants aandacht opeisen. Daarbij vaart ze systematisch uit tegen de beleidsmakers en hun aanpak, ook al zit Open Vld wel in de regering en levert ze met minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) misschien wel hét boegbeeld van dat beleid. De vraag is of Ampe veel eigen leden overtuigt, of eerder afstoot: er kwamen al erg felle reacties dat ze de partij schade toebrengt. Een soort ‘Trump-effect’, verwacht intern echt niemand.

De essentie: De Wetstraat maakt zich wel klaar voor een nieuw tijdperk bij Open Vld.

Het is duidelijk dat Gwendolyn Rutten (Open Vld) afscheid aan het nemen is als baas van de Vlaamse liberalen. Alexander De Croo (Open Vld), de vicepremier, moet een beetje voor de continuïteit zorgen, in de contacten met de andere partijleiders. Het is geen toeval dat hij dus meer informeel op het voorplan komt, meer zelf de andere partijen opzoekt. Het neveneffect: z’n naam gonst zo als mogelijke premier, niet meteen iets waar de vicepremier op zit te wachten.
Want een van de vele regels die gelden over de Zestien: wiens naam te veel op voorhand valt, ziet z’n kansen vaak drastisch slinken. “Tja, zoiets moet je subtiel doen, als je het wil”, zo stelt een partijvoorzitter over de ambities van De Croo.
Want minstens even opvallend achter de schermen: de uitspraken van Lachaert over het proces van regeringsvorming worden aandachtig gevolgd door collega-voorzitters. Afgelopen weekend lanceerde de kandidaat-voorzitter immers een opgemerkt idee. Hij wil een inhoudelijke nota opstellen, samen met drie andere partijen die hij als ‘centrum’ ziet: de drie regeringspartijen MR, Open Vld en CD&V, maar ook sp.a.
Dat laatste deed op verschillende plekken de lichtjes aangaan: zo’n constructie is duidelijk opgezet om een eventuele deal tussen PS en N-VA voor te bereiden: “De PS en de N-VA gaan elkaar niet spontaan vinden, dat is nu wel duidelijk. De andere partijen kunnen misschien een brugfunctie vervullen. Ik wil een inhoudelijke nota op tafel”, zo zei Lachaert ook letterlijk.
Dat zette wel één en ander in gang: gisteren waren er wel wat contacten tussen de leiders van verschillende partijen. Lachaert kreeg de vraag om z’n idee toch wat toe te lichten. Met Joachim Coens bij CD&V en Conner Rousseau bij sp.a zitten straks, als Lachaert het zou halen, drie voorzitters zonder veel bagage uit het verleden aan tafel. Geen oude open wonden, of vetes die al jaren spelen, maar eerder een wit blad. Dat zou dus straks in hun voordeel kunnen spelen, om ‘dealmakers’ te worden.
In beide partijen, sp.a en CD&V, valt overigens op dat de voorzitters actief bezig zijn hun macht uit te breiden. Zeker bij CD&V, waar de schaduw van Hilde Crevits (CD&V) en Koen Geens (CD&V) als kopstukken voor de coronacrisis over de voorzitter viel, lijkt vandaag Coens duidelijk z’n rug te rechten. Dat in de federale regering met Nathalie Muylle een nieuwe CD&V-minister opstaat, die het in de media lang niet slecht doet, en ook van West-Vlaanderen is, komt Coens allerminst slecht uit.

The big picture: Een regering moet hoe dan ook altijd met de PS gemaakt worden.

En kijk, zelfs bij de PS heeft men met de nodige aandacht het idee van Lachaert bekeken. De Franstalige partijvoorzitter Paul Magnette (PS) haalde afgelopen weekend nog eens fors uit naar de N-VA, en legde de lat bepaald hoog om ooit met Bart De Wever (N-VA) in zee te gaan: een forse ruk naar links, sociaal-economisch, én een communautaire stilstand. Maar achter de schermen klinken toch nuances: het is wel duidelijk dat sociaal-economisch de N-VA op dit moment meer bereid lijkt tot toegevingen dan de liberalen.
De relaties tussen MR en PS staan al langer op scherp, maar meer dan ooit leidt MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez z’n drieste aanpak tot irritaties. In de Waalse regering knetterde het al uitgebreid tussen de liberalen en groenen, met de PS die toch niet te veel geassocieerd wil worden met hard, liberaal beleid. Het besef leeft daar dat Open Vld onder Lachaert niet bepaald een bocht naar links zal nemen.
Hetzelfde geldt voor de institutionele discussie: de PS is al veel langer klaar om harde conclusies te trekken over wat nog federaal moet en wat niet. Maar voor de schermen houden ze fel vast aan het idee van “België verdedigen”. Zo werd het pleidooi van De Croo om gezondheidszorg weer te herfederaliseren dankbaar aangenomen voor de camera’s, maar maken socialisten intern toch andere analyses over wat post-corona moet gebeuren. Af en toe moet er ook eens ‘strategisch gecommuniceerd’ worden, zo klinkt het binnen de PS.
Maar of de deur naar N-VA daarom weer openstaat? Het blijft koffiedik kijken. De PS speculeert net zo goed op een simpele verderzetting van Wilmès II. Magnette zinspeelde daarop door over ‘minderheidsregeringen’ te beginnen. Ook daar: het is absoluut geen voorkeursscenario voor de Franstalige socialisten, om ten eeuwigen dage het federale beleid aan de MR te laten. Maar het zet vooral druk op CD&V en Open Vld, waar men aandringt op een werkbare meerderheid, om toch maar te bewegen.
Een echte versnelling komt er nog niet, maar iedereen maakt zich op voor een machtsoverdracht bij Open Vld. En tegelijk verwacht men onder de waterlijn toch wel degelijk vroeg of laat beweging tussen N-VA en PS.
“Het blijft wel lastig, puur praktisch dan. Je kan elkaar niet live zien, aan de telefoon doorspreken is toch iets heel anders. Dat maakt het nog moeilijker om een vertrouwensband op te bouwen. Hoe we dat de komende weken gaan doen? Niet evident allemaal”, zo is de commentaar van een partijvoorzitter.

Opvallend om te lezen: Joachim Coens en niet Sammy Mahdi als voorzitter van CD&V, dat was “een kapitale fout”, zegt VRT-journalist Ivan De Vadder.

Vandaag komen marktonderzoeker Jan Callebaut en VRT-journalist Ivan De Vadder met een nieuw boek: Het DNA van Vlaanderen – Wat willen de Vlamingen echt?. Het is een bijzonder interessant werk, waarbij Callebaut op basis van z’n jarenlange marktonderzoek, het politieke inzicht van De Vadder bevraagt, om samen een politieke analyse te maken.
Daarbij schuwen De Vadder en Callebaut de scherpe uitspraken niet. Zo zijn ze erg kritisch voor de drie traditionele partijen, die kampen met existentiële problemen. De perceptie van de kiezer over met name CD&V is zeer donker, zo bevestigt De Vadder in de Morgen: “CD&V is zijn ACW-flank volledig kwijt. Die partij wordt absoluut niet meer geassocieerd met enkele van haar kernwaarden. De traditionele partijen hebben ooit een utopie in de realiteit gebracht, maar missen volgens de kiezer geloofwaardigheid, daadkracht, succes – al die associaties die erop wijzen dat mensen vertrouwen hebben in een partij om beleid vorm te geven.”
Callebaut schetst een even donker beeld in De Tijd: “CD&V heeft een groot probleem. Ze wordt niet meer geassocieerd met succes, kracht, charismatisch leiderschap en eerlijkheid. Op de dimensies menselijkheid en solidariteit is ze voorbijgestoken. Slechts op één dimensie is CD&V nog marktleider: traditionalisme.”
Dat is zeker opvallend, omdat Callebaut traditioneel goede banden heeft met de christendemocraten: hij was ooit de man achter de schermen, die Yves Leterme (CD&V) en Kris Peeters (CD&V) naar populaire hoogtes stuwde. Maar de data van z’n onderzoek liegen niet, en hij houdt geen blad voor de mond.
De toekomst belooft niet meteen veel goeds. Want over de keuze van de CD&V-leden in het najaar van 2019, om Joachim Coens, en niet Sammy Mahdi, tot voorzitter te kiezen, is De Vadder evengoed vernietigend. “Ik denk dat de leden van CD&V tevreden zijn met Joachim Coens als voorzitter. Dat is logisch, want ze hebben een leider naar hun beeltenis gekozen. Persoonlijk denk ik dat dat een kapitale fout was. Een partij die wil groeien, moet elders werven. Dat doe je eerder met een figuur die andere mensen aanspreekt.”
Coens haalde het uiteindelijk met 53,12 procent van de stemmen. Mahdi, die ondertussen Kamerlid is, strandde op 46,88 procent.

Pijnlijk om vast te stellen: Terwijl heel Europa bezig is met tracingapps op te maken, en daarbij discussieert over één soort onderliggende technologie, doet België niets.

In Europa woedt een heftige strijd over welke onderliggende technologie gebruikt zal worden om straks de trackingapps voor contactonderzoek van coronapatiënten op te laten lopen. Daarbij valt op dat er, zonder coördinatie op het Europese niveau, geen eenduidige keuze is van hoe die apps georganiseerd zullen worden.
Al in maart was duidelijk dat apps een belangrijke rol kunnen spelen in het beheersen van de pandemie: ze kunnen bijhouden met wie een besmette persoon allemaal contact had. Die contacttracing is essentieel om uitbraken van het virus snel in te dammen.
Wat begon als de ontwikkeling van één Europees protocol, ontspoorde snel, toen midden april de twee giganten van Silicon Valley, Apple en Google, aankondigden dat ze op hun software voor smartphones één protocol zouden lanceren. Meteen zijn zowat alle Europese smartphones op dat systeem bereikbaar. Maar door discussies over privacy en over “eigen technologie in handen houden”, blijft Europa verdeeld.
In de Financial Times schetst men het schisma: Frankrijk, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk hebben elk voor ‘eigen technologie’ gekozen, terwijl Duitsland, Italië, Oostenrijk, Zwitserland en Ierland allemaal de Google-Apple-standaard kozen. Dat maakt toekomstige uitwisseling van data, en straks zonder barrières makkelijk reizen tussen die landen, potentieel veel lastiger.
De Europese Commissie is hard aan het werken om een consensus te vinden, maar een meeting tussen de Commissie en de ministers van Telecom leverde niets op.
De verantwoordelijke minister van Telecom in België kent het dossier goed: Philippe De Backer (Open Vld) werd bij het begin van de coronacrisis verantwoordelijk voor het materiaal om de crisis aan te pakken, plus de uitrol van de app.
Die is intussen helemaal van koers veranderd: De Backer blijft maar herhalen dat landen zoals Oostenrijk, die al een app hebben, niet aan het nodige aantal gebruikers komen. “Een app is eigenlijk niet nodig, als er manuele tracing is”, zo verklaarde hij. Hoe België dan straks als enige Europese land geen app zal hebben, valt toch moeilijk uit te leggen. Maar hoe dan ook komt er zeker geen initiatief van het federale niveau. Na weken van aarzelen, werd heel de opdracht op 21 april doorgeven aan de regio’s, die de contacttracing moeten organiseren. Van apps is nauwelijks nog sprake, de focus ligt op callcentra, die in Vlaanderen alleen al meer dan 100 miljoen euro kunnen gaan kosten.
Ondertussen zijn er grote vragen over privacy bij de manuele contacttracing: in hoeverre zijn persoonlijke gegevens in een callcentrum in Vlaanderen wél beschermd, en data die geëncrypteerd en beschermd wordt door Google en Apple niet? Overigens kan die vraag gesteld worden voor alle producten die Belgische consumenten vandaag al gebruiken van Apple en Google: als beide niet betrouwbaar zouden zijn voor een corona-app, dan wel voor de onderliggende software op zowat alle Belgische smartphones?