Liberalen met verlanglijstje: vandaag overleg met PS en N-VA om volgende fase 'formatie' te beginnen

Na een dag van intern overleg en ‘schaven’ aan een lijst met opmerkingen op de nota van preformateurs Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS), trekken de liberalen vandaag opnieuw naar het duo. De opdracht is eenvoudig: genoeg ‘common ground‘ vinden om naar een volgende fase te gaan, en een volwaardige formatie te starten. Dat kan mogelijk morgen al, wanneer het duo naar de koning moet.

In het nieuws: De coronadruk op de ketel blijft erg hoog.

De details: België dreigt de paria van Europa te worden, waarbij andere Europese landen quarantainemaatregelen opleggen voor reizigers uit dit land.

Het oogt een beetje middeleeuws, een feodaal lappendeken van verschillende gebiedjes waar je niet zomaar kan doorreizen, of op z’n minst erg ver van het EU-idee van vrij verkeer van mensen: de manier waarop Europese staten hun bevolking afraden om op trip te gaan.
Maar door de toenemende cijfers van coronabesmettingen kampt België wel met een stevig probleem: onvermijdelijk reflecteert zich dat straks in negatieve kleuren op de kaart, oranje en zelfs rood, en bijhorende maatregelen tegen reizigers komende uit dit land.
Op dit moment is België al ‘oranje’: het European Centre for Disease Control (ECDC) ging over tot die code, omdat het cijfer van besmettingen gedurende meer dan twee weken boven de 20 per 100.000 inwoners lag: het zit op 29,3, zo weet De Morgen.
Veel landen volgen die kleurcode van het ECDC en zo glijdt België af. Maar uiteraard zit er ook een vorm van reciprociteit in de codes: de afgelopen weken kreeg de regering van premier Sophie Wilmès (MR) erg felle reacties uit onder meer Portugal en Zweden, omdat België die gebieden wel erg streng taxeerde als ‘onveilig’ of ‘oranje’ en zelfs rood. Bij dat laatste, voor delen van Lissabon, gold een reisverbod, maar bij oranje vraagt men ook zelfquarantaine, al is dat niet verplicht. Dat leidde tot heftige reacties van die landen: Brussel is immers niet zomaar een bestemming, maar hoofdstad van Europa.
Bij ons is het niet het ECDC, maar de eigen experts van Celeval, die van Volksgezondheid afhangen, die de kleurcodes geven. En die zijn merkelijk strenger. Zo kleuren nu plots twee delen van Frankrijk oranje, waaronder ook Parijs.
Maar dat wordt uiteraard niet geapprecieerd door alle ‘ontvangende’ landen. De ‘harde’ houding van Celeval en Volksgezondheid bezorgde het ministerie van Buitenlandse Zaken de afgelopen weken dan ook grote miserie: officieel zijn zij het die de kleuren voor België afkondigen, en die veroorzaakten dus diplomatiek wel wat schade, maar ze hebben er ten gronde niets aan te zeggen.
Nu dreigt die houding wat als een boemerang terug te komen: een aantal landen staat klaar om België ‘in de ban’ te doen.
- Nederland heeft heel de provincie Antwerpen op ‘oranje’ gezet: thuisquarantaine tot 14 dagen na een bezoek, dat enkel mag als het ‘noodzakelijk’ is, is aangeraden. Doorreizen mag, maar tanken of er rusten niet.
- De UK houdt zich klaar om met een soortgelijke maatregel te komen, maar dan voor heel België. Tenminste, dat staat te lezen in de Britse pers. Een verplichte quarantaine voor reizigers van ons land, tot 14 dagen, kan volgen.
- Voor de Baltische staten geldt zo’n quarantaine al voor België: wie vanuit ons land komt, moet twee weken in zelfisolatie.
De kans is groot dat, met verder oplopende besmettingscijfers, België verder en verder wegzakt in de Europese lijstjes, en steeds meer landen de deuren gaan sluiten. Immers: de strengere maatregelen die deze week werden genomen, zullen vermoedelijk maar binnen twee weken effect hebben op de besmettingscijfers.
Die kakofonie van Europese landen, die elk hun eigen code en aanpak hebben, schreeuwt overigens om één gecoördineerde EU-aanpak. De manier waarop in maart al de grenzen binnen Europa dichtgingen, was achteraf gezien een schaamtelijke vertoning voor de Europese Unie. De vraag is of de Europese Commissie erin slaagt om deze keer een voet tussen de deur te krijgen, en toch een en ander gezamenlijk te maken. Want iedereen is het er op Europees niveau wel over eens dat toestanden zoals in maart “absoluut moeten vermeden worden”.

Belangrijk om mee te geven: Meten is weten. Of toch niet?

Ondertussen toch bijzonder zorgwekkend nieuws: zijn de officiële cijfers van Sciensano wel correct? Dat wetenschappelijk instituut, dat afhangt van het federale niveau, maakte België wereldberoemd. Immers, de manier van doden door corona tellen was zo rigide, zo veel gevallen werden ‘mee’ in de cijfers opgenomen, dat dit land in internationale rankings omhoogschoot, en veruit de meeste doden per 100.000 inwoners kent, van alle middelgrote landen.
Dat andere, zoals Nederland, veel minder streng telden, en zo mogelijk minder accurate cijfers gaven, doet er achteraf weinig toe. Hun eigen Centraal Bureau voor Statistiek komt met die cijfers, die hooguit een kortje zijn in het nieuws in andere landen. De imagoschade voor België is er intussen wel: internationaal hebben we door die cijfers al het beeld opgewekt als zou dit land door de hel gegaan zijn.
Maar nu zijn er wel vragen over de cijfers van Sciensano: kloppen hun besmettingscijfers wel? In De Morgen wordt die vraag gesteld: men stelde immers vast dat onder meer in Kortrijk, op basis van cijfers van de stad en de Vlaamse zorgadministratie, er 28 besmettingen waren vorige week. Sciensano heeft het over vier mensen.
En Kortrijk is niet de enige gemeente waar de cijfers fors afwijken. Vervelender is dat het Vlaams Agentschap Zorg & Gezondheid maar ook Sciensano geen verklaring hebben voor de verschillen. Vlaams topambtenaar Karine Moykens, voorzitter van het Interfederaal Comité Testing & Tracing, trekt in De Morgen aan de alarmbel: “Het verschil is erg groot, dat verontrust mij.”

Zorgwekkend: De contacttracing raakt maar niet deftig georganiseerd.

Een toch wel erg invasieve maatregel, om bij elk horecabezoek je gegevens achter te laten, werd vorige week ingevoerd. Alle zelfstandige ondernemers in de horeca gingen daarmee aan de slag, zonder veel morren.
Maar de overheid, die de maatregel oplegde, doet dat voorlopig niet: geen enkel café of restaurant heeft al gegevens moeten doorgeven, zo bericht Het Nieuwsblad. Kafka regeert dus weer, zo lijkt. Immers, de contacttracers in de callcentra zijn “daar niet voor bevoegd”.
Het zijn gezondheidsinspecteurs en zogenaamde casemanagers die de gegevens van de horecaformulieren moeten gebruiken om broeihaarden op te sporen. Maar … die casemanagers zijn nog altijd niet operationeel. En de inspecteurs zijn maar met 20 mensen, voor heel Vlaanderen.
Zo blijft een cruciaal onderdeel in de strijd tegen het virus maar rommelig verlopen: de opsporing. De vraag mag ondertussen gesteld worden waarom budgetten tot meer dan 100 miljoen werden uitgetrokken om dat systeem, via de mutualiteiten, op poten te zetten, als het resultaat zo pover is.

Bij de onderhandelingen: Vandaag toch weer een belangrijke dag.

Zo lang corona op dergelijke manier om zich heen grijpt, blijft het thema ook loodzwaar wegen op de actualiteit. Dat zorgt voor een sense of urgency bij de onderhandelaars: er is sprake van een groot ‘plichtsbewustzijn’ bij zowel de preformateurs De Wever en Magnette, als bij hun gesprekspartners dat het deze keer “serieus” moet zijn.
Met name De Wever, die als burgemeester van Antwerpen midden in de brandhaard moet proberen blussen, maakte met z’n houding wel indruk op andere onderhandelaars: de pressie op de preformateur is loodzwaar.
Maar tegelijk maakt het duo dus wel handig gebruik van de situatie: het is nu of nooit, is het overheersende gevoel dat als een sluier over deze episode in de eindeloze onderhandelingen hangt.
Dat gevoel is niet onbelangrijk, zeker om de liberalen straks over de streep te trekken. En bij de Vlaamse liberalen klinkt nu al twee dagen op rij dat zij niet van plan zijn de boel te laten mislukken: er is ook op de Melsensstraat sprake van grote ‘verantwoordelijkheidszin’. “Iedereen wil een deal.”
Maar dat neemt niet weg dat Open Vld wil “gerespecteerd worden“: afgelopen week hadden ze te veel het gevoel dat PS en N-VA onderling wel alles zouden regelen. Maar een heftige meeting dinsdag tussen de liberalen en de twee preformateurs, maakte heel wat los: de bitsige sfeer sloeg om in een heuse onderhandeling, die constructief was achteraf.
De afspraak was dat de liberalen op de nota van De Wever en Magnette, die ze te zien kregen, maar niet meekregen, hun eigen ‘bewerking’ mochten doen: een verlanglijstje maken dus, van wat zij ‘aangepast’ willen zien.
De liberale partijen werkten onderling gisteren aan hun antwoord, dat vandaag wordt overgemaakt aan de twee preformateurs. Inhoudelijk lekt er weinig, maar de hervorming van de arbeidsmarkt staat zeker op de lijst.
Verder bedraagt de kloof tussen wat aan extra uitgaven wordt gedaan tussen het eigen ‘Arizona’-voorstel, dat de liberalen opmaakten als compromis, voor N-VA en PS aan de slag gingen, en dat van Magnette en De Wever, volgens bronnen zo’n 16 miljard. Een enorme slok op de borrel aan extra uitgaven dus, die de PS ‘verkreeg’ van de N-VA. Dat willen de liberalen verder terugdringen.
Verwacht wordt dat er vandaag opnieuw informele contacten zijn tussen het duo preformateurs en de liberalen, om te zien hoe ver beide van elkaar zitten.

The big picture: In welke vorm en opstelling gaan de liberalen akkoord?

Tot nu toe blijven MR en Open Vld het zo ‘samen’ spelen: ze komen met één lijst opmerkingen, die de facto door de Vlaamse liberalen en hun backoffice is opgesteld.
De dynamiek in de onderhandelingen is immers helemaal gedraaid rond de MR. Die partij was maandenlang incontournable, waardoor Open Vld altijd een beetje als vijfde wiel aan de wagen hing, wanneer het over paars-geel ging. De PS duwde regelmatig om Open Vld eraf te krijgen, in dergelijke constructie.
Maar de kansen zijn gekeerd voor Georges-Louis Bouchez (MR). Die moet zich nu aan Lachaert vastklampen: in de plannen van de preformateurs is eigenlijk geen plaats meer voor de MR. Vandaar dat het zo belangrijk is voor de MR om te onderstrepen dat de liberale familie “één en ondeelbaar” is.
“Bouchez is enkel uit op tijdrekken, de crisis laten opflakkeren, en dan de regering laten zitten”, is het harde oordeel van een PS-bron. De socialisten zijn bijzonder sceptisch over de slaagkansen met de MR: niemand gelooft dat men daar een akkoord wil maken. Vraag is dus of de Vlaamse liberalen alleen kunnen schakelen.
Maar bij Open Vld houdt men het hoofd koel: als er inhoudelijk kan gepraat worden, en “niemands arm wordt omgewrongen”, komt er een akkoord, zo gelooft men daar. En dan zal de MR ook wel volgen, is de redenering. Al erkent men wel dat het niet evident werken is, met vertroebelde relaties tussen de MR-voorzitter en de andere partijleiders.
Iedereen houdt dus de adem in over hoe Bouchez, maar zeker Lachaert, zich opstelt, de komende uren.

The next step: Hoe dan ook staat het duo aan de drempel van een nieuwe fase.

Vrijdag staat een bezoek aan de koning gepland. Dat zet een beetje een deadline, waartegen PS en N-VA werken. Ze willen graag met concrete vooruitgang naar het Paleis trekken: op die manier blijft er deftig vaart in de poging om een regering te vormen.
Op dit moment wordt immers nog niet onderhandeld over een regeerakkoord zelf, maar wel over de contouren die nodig zijn om elke partij aan tafel te krijgen. Zo’n ‘startnota’ is dan straks wel de basis om een regeerakkoord te gaan uitwerken. Maar hoe dan ook zal dergelijke coalitie geen telefoonboek aan afspraken gaan maken in een toekomstig regeerakkoord: “Dat heeft ook geen enkele zin in onvoorspelbare coronatijden”, zo stelt een bron.
Vroeg of laat moet voor het duo een ‘upgrade’ volgen, waarbij ze als heuse formateurs aan de slag gaan. Het bezoek aan het Paleis morgen komt daarbij te vroeg: het zal vermoedelijk toch meer vergen bij dergelijke onderhandelingen met de liberalen dan de 24 uur die nog resten, om tot een opstelling te komen waarmee iedereen aan een formatie kan beginnen.

Om te noteren: Aan Franstalige kant is er toch wat huiver over wat er institutioneel zal volgen.

Niet verwonderlijk: La Libre spreekt zich zeer voorzichtig uit over een op til zijnde nieuwe ronde in communautaire hervormingen. De invloedrijke commentator van de krant, Francis Van de Woestyne, keurt die niet af, maar maakt een paar kritische kanttekeningen.
De krant, die vandaag ook de Franstalige tegenhanger van Unizo, het UCM, opvoert, geldt altijd al als misschien wel de meest ‘Belgische’ van alle publicaties. Niet toevallig komt dat UCM ook met de boodschap “geen grote hervormingen de eerste twee jaar”.
De Franstalige zelfstandigen willen wel “zo snel mogelijk een regering”, maar “gebruik dan de huidige instrumenten, en lanceer zeker in de komende twee jaar geen grote hervormingen“, zo poneert UCM-voorzitter Pierre-Frédéric Nyst, met een tricolore saus.
Van de Woestyne zelf gaat op dat elan door: “Repareer het gebroken land, ontmantel het niet verder“, vraagt die aan PS en zeker N-VA. “We kennen de obsessie van de N-VA en haar ultieme doel: de creatie van een onafhankelijke Vlaamse staat. De geest van de hervormingen mag niet ideologisch zijn, maar functioneel: het gaat niet op om de federale staat leeg te maken, het moet een oefening zijn om de competenties daar te plaatsen waar het meest effectief beleid mogelijk is.”
De vraag is hoeveel dergelijke standpunten ‘wegen’ in de politiek. PS en N-VA staan vrij ver met een communautair akkoord. Verwacht wordt in elk geval dat op vlak van gezondheidszorg, maar ook de arbeidsmarkt en het veiligheidsbeleid, er verdere decentralisering zal volgen, in het toekomstige regeerakkoord.
Daarbij kan men een techniek toepassen die ook in de jaren 80 werd gehanteerd: binnen de federale regering al beleid ‘ontdubbelen’, voor de deelstaten. Zeker als die deelstaatregeringen grotendeels gelijk zijn aan de federale regering qua samenstelling, is dat een werkbare optie.

Ook gelezen: Conner Rousseau (sp.a) maakt kennis met de tol van de roem.

Voor de jonge partijvoorzitter van de Vlaamse socialisten gaat het hard. Op het dik half jaar dat hij z’n partij leidt, is hij uitgegroeid tot BV, die in de kijker loopt, en op VTM zelfs speciaal gevolgd wordt in De Zomer Van, wat iets zegt over z’n status.
In Het Laatste Nieuws laat hij z’n licht schijnen op de impact die de nieuwe rol heeft op z’n dagelijks leven: “Vroeger was Nieuwpoort mijn escape from reality. Maar als ik nu sta te wachten op een ijsje of boodschappen doe, word ik constant aangesproken. Zelfs op restaurant vragen mensen een selfie. Gelukkig blijven ze wel altijd beleefd en vriendelijk”, zo stelt Rousseau.
“Ik vind het niet erg om aangesproken te worden, maar het is niet altijd even leuk, omdat je de knop nooit helemaal kan omdraaien. Ik zet weleens een pet en een zonnebril op, maar dan herkennen ze me nog. Zelfs een mondmasker is niet voldoende”, zo vertelt hij.