Sihame El Kaouakibi kon zonder al te veel controles voor miljoenen euro’s bijkomende subsidies bekomen voor de bouw van het Urban Center, het danscentrum van haar vzw Let’s Go Urban, op het Antwerpse Kiel. Aan twee op de drie ingediende facturen hangt een geurtje, samen goed voor een bedrag van 2,47 miljoen euro, zo blijkt uit fragmenten van de interne audit van de stad Antwerpen die Business AM kon inkijken.

Het Urban Center, dat nog niet is afgewerkt, is sinds het najaar van 2019 een ambitieus renovatie- en nieuwbouwproject op de site van de voormalige stadsfeestzaal in de Antwerpse wijk Het Kiel. Het moest een ‘house of empowerment’ voor dans, muziek, opleiding en debat worden, gerund door LGU (Let’s Go Urban) Academy, de vzw van Sihame El Kaouakibi.

De interne audit ging na in welke mate de investeringstoelages die de stad Antwerpen aan het project toekende, financieel onderbouwd waren en of de ingediende facturen klopten. De doorlichting van circa 60 bladzijden, waarvan de voorbije dagen al een deel uitlekte, schetst in detail hoe El Kaouakibi voor zowel grote als kleine kosten tal van subsidies aanvroeg en verkreeg. Opmerkelijk is dat een deel van het overheidsgeld ook naar vergoedingen voor familieleden vloeide. Maar de kern van het dossier draait om 2 vragen rond het bouwproject zelf, die onvermijdelijk leiden tot een derde vraag, over de politieke verantwoordelijkheid.

Vraag 1/ Hoe kon El Kaouakibi vrijwel een verdubbeling van de Antwerpse subsidie – van 1,8 miljoen naar 3,4 miljoen euro – bekomen?

Uit de audit blijkt dat El Kaouakibi er in de periode 2018-2019 in slaagde om de investeringstoelages van de stad Antwerpen voor het Urban Center vrijwel te laten verdubbelen. Nochtans was de initiële financiering vanuit de stad al behoorlijk groot voor een op dat moment relatief kleine vzw en kon Let’s Go Urban ook op gestes van de Vlaamse overheid en bevriende ondernemers rekenen.

De aanvankelijke financiering

In de oorspronkelijke plannen raamde LGU Academy de kosten voor het project Urban Center op 2,5 miljoen euro (inclusief bfw). De volgende financiering was voorzien:

• 1,8 miljoen euro: investeringsenveloppe van de stad Antwerpen
• 400.000 euro: Vlaamse subsidie
• 300.000 euro: eigen inbreng van de vzw LGU Academy via fondsenwerving en sponsoring in natura
• totaal: 2,5 miljoen euro

De bijkomende financiering

In een brief aan burgemeester Bart De Wever op 8 juni 2018 meldt Sihame El Kaouakibi echter dat de kosten 1,6 miljoen euro hoger gaan uitvallen, onder meer omdat de renovatie van de feestzaal dubbel zo duur uitviel als gedacht en de nieuwbouw aanzienlijk groter werd (1.200 vierkante meter in plaats van de eerst geplande 900 vierkante meter). De stad Antwerpen kende daarop in twee stappen twee bijkomende subsidieschijven toe die volledig de wensen van El Kaouakibi inwilligen:

• 1,2 miljoen euro extra investeringsbudget, ingeschreven in de budgetopmaak van 2019 van de stad
• 400.000 euro extra, ingeschreven in het meerjarenplan 2020-2025

Het nieuwe totaal

Dat brengt het nieuwe totaal van de Antwerpse subsidies op 1,8 miljoen euro plus 1,6 miljoen euro, dus 3,4 miljoen euro. De interne audit stelt echter vast dat “er heldere afspraken ontbraken over de concrete verwachtingen en voorwaarden gekoppeld aan de stedelijke betoelaging” en dat het project “ondanks de aanzienlijke stedelijke investeringstoelagen van 3,4 miljoen euro” nog steeds niet afgewerkt is. “De inrichting van het Urban Center is op dit moment vrij beperkt”, staat er te lezen, en de veelbesproken keuken ontbreekt nog altijd.

Wat volgens de interne audit ook vraagtekens oproept: vanaf de uitvoeringsfase werd het project van het Urban Center niet langer technisch opgevolgd door de de dienst Vastgoed van de stad, ‘ondanks de grootte van het project’. Het dossier werd doorgeschoven naar de dienst Jeugd.

Vraag 2/ Aan 131 van de 202 facturen hangt een geurtje: kon de controle niet scherper?

Uit de audit blijkt dat amper 71 van 202 bij de stad ingediende facturen in het kader van het Urban Center in orde zijn. Of omgekeerd: aan bijna twee op de drie ingediende facturen hangt een geurtje.

Bij 80 facturen ontbreekt de onderbouwing en bij 33 tot 42 facturen bestaat er minstens een vermoeden dat de prestaties elders geleverd zijn dan in het Urban Center, bijvoorbeeld in JJ House, het inmiddels failliete evenementencentrum van El Kaouakibi en co.

De audit bevestigt dat er bij 6 facturen sprake is van datamanipulatie, waarbij bepaalde tekstelementen overplakt werden. Dat moest verbergen dat de goederen eigenlijk aangekocht werden voor JJ House, en niet voor het Urban Center. In drie gevallen werd een factuur zelfs dubbel gestuurd.

Analyse facturen door interne audit Stad Antwerpen

Vraag 3/ Wie is politiek verantwoordelijk?

Dat er veel is fout gelopen, wordt door niemand van het stadsbestuur of de oppositie ontkend. Maar wie draagt de verantwoordelijkheid? “Dit is de collectieve verantwoordelijkheid van het vorige schepencollege, een stukje van het huidige college en zelfs van de hele gemeenteraad, die dit meestal eenparig heeft toegejuicht”, antwoordde burgemeester De Wever (N-VA) vrijdag aan verscheidene media.

De Antwerpse oppositiepartijen CD&V en Groen vinden dat toenmalig schepen van Jeugd Nabilla Ait Daoud (N-VA) en toenmalig en huidig schepen van Financiën Koen Kennis (N-VA) politiek verantwoordelijk zijn. “Als het gaat om oplichterij moeten we eerst naar de oplichter kijken”, reageerde Kennis maandag bij Radio 2.

Volgens PVDA-voorzitter Peter Mertens, gemeenteraadslid in Antwerpen, maakt de N-VA zich er te gemakkelijk van af. “Na de brief van El Kaouakibi, net voor de verkiezingen van 2018, wordt nog eens 1,2 miljoen euro extra gegeven, zonder het nodige nazicht van de dienst Vastgoed. De Wever gaat er prat op dat hij de boekhouding “van elke viswinkel in Borgerhout” kent, maar hier werpt zijn bestuur 1,2 miljoen euro over de balk zonder de minste controle. Nochtans heeft de stad met de AG Vespa een gemeentebedrijf dat perfect zulke renovaties zelf kan beheren.”

De stadsadministratie treft geen blaam, vindt Mertens. “Het gaat hier om onwaarschijnlijk hoge subsidies waar andere sociale vzw’s maar van kunnen dromen. Geen enkele ambtenaar zou zulke subsidies goedkeuren zonder politieke rugdekking. Dat zijn beslissingen van het stadsbestuur.”

Het Vlaams Belang vraagt bijkomend onderzoek door Audit Vlaanderen “om op onafhankelijke wijze de onvoldoende of slechte controle door het Antwerps stadsbestuur nader te onderzoeken.”

(mah)