Heeft CD&V niet stevig genoeg onderhandeld, in de zomer van 2019, voor de vorming van de Vlaamse regering? Die vraag duikt twee jaar later manifest op, nu een wijziging aan de regels voor de gemeenteraadsverkiezingen wordt goedgekeurd.
Feit is dat in die zomer van ’19 de christendemocraten geprangd zaten tussen een dominante N-VA en een Open Vld die toen nog volop naar rechts duwde. En zo slikte de CD&V onder meer de afschaffing van de opkomstplicht voor de gemeenteraadsverkiezingen.
Meteen een primeur voor België, dat als één van de weinige landen ter wereld aan zijn burgers nog een echte verplichting oplegt om te gaan stemmen. In principe moet het niet komen opdagen op de verkiezingsdag bestraft worden, in praktijk gebeurt dat heel zelden.
De verandering was dik tegen de zin van de CD&V, die vooral oudere kiezers telt en lokaal nog bijzonder sterk staat. De vrees is dat zo’n afschaffing van de stemplicht de sterke lokale positie van de christendemocraten zou eroderen, ook al wijst onderzoek uit dat vooral Vlaams Belang stemmen zou dreigen te verliezen.
Vorige week vrijdag nog liet CD&V-voorzitter Joachim Coens in De Afspraak bij Ivan De Vadder zijn ongenoegen over de wijziging blijken: het was plots niet zeker of de christendemocraten de hervorming zouden steunen.
Een opvallend offensief werd ook gelanceerd vanuit de academische wereld: meer dan twintig docenten in de politicologie van zowat elke universiteit in Vlaanderen sloten zich aan bij een opiniestuk dat die afschaffing van de stemplicht ‘een historische vergissing‘ noemt en voor een ‘een zwakkere lokale democratie’ waarschuwt.
CD&V stemde uiteindelijk in de commissie in het Vlaams Parlement wel mee met de meerderheid: ‘We gaan het regeerakkoord uitvoeren‘, klinkt het daar droog. Zo lijkt de zaak beslecht, ook al moet er nog definitief plenair worden gestemd.
Maar ook vandaag zijn er nog oprispingen: een groep CD&V-jongeren spreekt zich in De Standaard opnieuw tegen de hervormingen uit. ‘Niemand in de politieke wereld kan het uitleggen en zij die er vanuit wetenschappelijke hoek iets van kennen, stellen duidelijk dat het geen goed idee is’, schrijven de jonge christendemocraten.
Of dat echt zo is, is maar de vraag: zowel Open Vld als N-VA lijken het perfect uit te kunnen leggen. Deelnemen aan een verkiezing is het recht van elke burger, maar het kan moeilijk een wettelijke verplichting zijn, zo is hun redenering, die dus overigens in veruit de meeste democratieën ter wereld geldt.
Cijfers over het aantal mensen dat wegblijft bij verkiezingen schommelen rond de 10 procent in Vlaanderen, in Franstalig België piekt dat in sommige regio’s tot meer dan 20 procent. Daarbij komen ook nog de blanco en ongeldige stemmen van mensen die wel komen opdagen, maar eigenlijk aan het proces niet wensen deel te nemen.
