Voor de zoveelste keer stuurt Georges-Louis Bouchez (MR) een boodschap naar zijn partij en breder naar heel de Wetstraat: het is hij die wikt en beschikt, en niemand anders. Bouchez mocht vandaag Jean-Luc Crucke (MR) vervangen, die de aftocht blaast richting het Grondwettelijk Hof. En hij kiest voor een compleet onbekende, jonge OCMW-voorzitter uit Henegouwen, Adrien Dolimont, om de zware ministerportefeuille van Begroting in de Waalse regering over te nemen. Daarmee zet hij heel de MR-top, waar een pak kandidaten waren die hoopten op een ministerpost, alweer een hak. Het is tekenend: Bouchez houdt niet van compromissen. De vraag is hoe lang die positie, zeker in Franstalig België, vol te houden is.

In het nieuws: Een nieuwe dag, een nieuwe verrassing bij de MR.

De details: Een 33-jarige voorzitter van een OCMW in een kleine gemeente onder Charleroi, wordt plots minister van Begroting in de Waalse regering.

• “Bonne merde“, zo wenste Jean-Luc Crucke zijn voorzitter Bouchez toe, op het eind van een persconferentie die regelmatig lichtjes gênant werd. Zo gaat het immers in politiek, als een ongemakkelijk moment moet bezegeld worden met een vertoon van gespeelde samenhorigheid en valse camaraderie.
• Crucke en Bouchez toonden zich gisteren als één, waarbij die eerste zijn exit uit de actieve politiek aankondigde, en die tweede zichzelf stevig moest inhouden om niet al te veel te triomferen. Crucke kreeg in ruil de stevige afkoopsom die hij voor zichzelf bedongen had, bij zijn exit: een zitje in het Grondwettelijk Hof. Zelfs voor de normen van de Wetstraat mag dat toch gelden als een van de mooiste gouden handdrukken.
• Wat later deed Bouchez een zoveelste toertje langs de vaderlandse pers (afgelopen weekend had hij nog een mediaoffensief ingezet, maar nu kon hij dus opnieuw aan de bak), waarbij opvalt hoe makkelijk hij blijft wegkomen met het spelletje van ‘vragen in het Nederlands, antwoorden in het Frans’, onder meer bij de VRT. Het stond in schril contrast met Crucke, die wel de moeite deed om de openbare omroep in zijn sappige versie van het Nederlands te woord te staan.
• De essentie van Bouchez zijn boodschap: alles is koek en ei in de partij, we staan achter één partijlijn, “fier om liberaal te zijn”, zo herhaalde hij tot vervelens toe. De ultieme containerslogan die alles kan omvatten.

De context: De MR is nooit een homogeen blok geweest, om het voorzichtig uit te drukken.

• De MR is een partij die bekend staat om haar traditionele verdeeldheid, met vele kampen, oude clanoorlogen, en vooral een rijkheid aan sterke persoonlijkheden. Eerder dan een geoliede partijmachine, leek het jarenlang een los samenwerkingsverband van individuen die een politieke carrière najoegen. Daarbij wisselde een groep rond de familie Michel en een groep rond Didier Reynders (MR) elkaar af rond het voorzitterschap van de Franstalige liberalen.
• Met de komst van Bouchez leken Charles Michel (MR) en Reynders samen een consensusfiguur naar voor te schuiven, in 2019, nadat beiden naar topjobs in Europa vertrokken waren. Bouchez raakte verkozen, vooral omdat hij geen serieuze tegenkandidaten had: Denis Ducarme werd tweede, maar zette zichzelf, ondanks een ministerschap als ‘outsider’ in de markt, en strandde op één derde van de stemmen.
• Bouchez greep zijn voorzitterschap en vooral de aanslepende regeringsvorming aan om in sneltempo zoveel mogelijk macht naar zich te trekken. Zijn partij leek daarvoor in een zetel te zitten, waarbij de Zestien behouden, zeker nadat rond premier Sophie Wilmès (MR) een noodregering werd gevormd in maart 2020, een heel realistische piste was.
• Maar Bouchez speelde een ander spel: het premierschap van Wilmès interesseerde hem niet bijzonder, mogelijks omdat het zijn eigen ambities richting de Zestien op een dag zou kunnen hypothekeren. Hijzelf lonkte dan weer naar de post van Binnenlandse Zaken, met Nicolas Sarkozy als groot politiek voorbeeld: op een hard departement een stoere politiek voeren. Formateurs Alexander De Croo (Open Vld) en Paul Magnette (PS) torpedeerden die ambitie handig, door Bouchez fijntjes te wijzen op de voorwaarde van tweetaligheid voor de job.
• In tussentijd had Bouchez wel al danig zijn toekomstige coalitiepartners op de zenuwen gewerkt, evenals zijn partijgenoten: hij daagde vaak zonder enige ondersteuning of deftige delegatie op aan de onderhandelingstafel, en blokkeerde bijna gemaakte deals. Het werd zo erg, dat op een bepaald moment het plan heel concreet lag om de MR door het kleinere cdH te vervangen: had Magnette iets minder geaarzeld, dan had Vivaldi er heel anders uit gezien.

Wat de exit van Crucke betekent: Bouchez onderstreept fors de machtsgreep op zijn eigen MR.

• Wat volgde in oktober 2020, was een waar partijdrama met Bouchez en Crucke in de hoofdrol. Die laatste betaalt daarvoor nu uiteindelijk de ultieme prijs.
• Wat er toen gebeurde: vlak na de vorming van Vivaldi hield Bouchez 24 uur lang zijn partij in spanning over de keuze van de ministers, waarbij hij een pak volk vernederde. Want Ducarme werd naar de Waalse regering gestuurd, maar moest één uur later alweer plaats ruimen, omdat de ondergrens van één derde vrouwen in die Waalse regering niet gehaald werd.
• Het was toen dat Crucke zijn hoogtepunt beleefde, en op de stoep van de Gulden Vlieslaan ging verkondigen “dat het tijdperk van de hyperprésident (alweer een verwijzing naar Sarkozy) voorbij was”. Voortaan zou Bouchez door een raad van ‘elf partijwijzen’ bijgestaan worden, de G11. Even flirtte Crucke met het idee om zelf voorzitter te worden, maar hij duwde niet door.
• Crucke had beter moeten weten: Bouchez laat zich door niemand bijstaan en vergeet niets. De G11 van de MR is sinds haar oprichting nooit bijeengekomen. Systematisch wist Bouchez ondertussen zijn machtsbasis te versterken, door veel te investeren in contacten met de basis.
• Vlak voor het eind van 2021 kwam er dan de torpedo op Crucke: in het Waals Parlement werd zijn fiscaal voorstel afgeschoten, door de eigen fractie. Met steun van de PS en Ecolo, die het mes op de keel van Bouchez zetten (en alweer dreigden met vervanging door het cdH), kwam het voorstel van Crucke er toch door. Maar die laatste was politiek dodelijk gewond. Hij kiest nu voor de makkelijkste weg: een exit richting Grondwettelijk Hof.
• Op het eerste zicht versterkt Bouchez daarmee zijn greep op de partij. Een rivaal is weg. In de plaats komt een mannetje van hem dat nu minister mag worden, bij de gratie van de voorzitter: als lokale politicus in Henegouwen haalde Adrien Dolimont welgeteld 5.630 stemmen voor het Waals Parlement, waar hij niet eens verkozen raakte.

The Big Picture: Bouchez blijft een grote gokker.

• Met zijn zet zal Bouchez ongetwijfeld weer een pak van zijn partij tegen de haren strijken. Niet in het minst de Luikse afdeling van de MR, die zich al langer misdeeld voelen. Philippe Goffin, de voormalige minister van Buitenlandse Zaken, hoopte alvast op de post van Crucke. Weer weinig vrienden gemaakt dus.
• Bovendien laat die toch wel een gat: met 18.400 voorkeurstemmen en een tiende score qua penetratie in heel Wallonië gold Crucke als een van de weinige stemmenkanonnen van de MR in het rode Henegouwen.
• Ook ideologisch dreigt een leemte: Crucke staat bekend als een linkse liberaal, die onder meer wel voor de sluiting van de kerncentrales was. En vooral: als een regionalist, die de MR nog een soort “communautaire flank” gaf. Bouchez staat voor iets heel anders: een flink rechtse én Belgicistische koers. Dat de MR-voorzitter afgelopen weekend Éric Zemmour verkoos boven Valérie Pécresse, zegt veel over de positionering die Bouchez zoekt in Franstalig België voor zijn MR: helemaal niet die van het centrum of van een verzoenende houding.
• Met amper vijf partijen in het spel, en de communisten van PTB eigenlijk nooit aan zet, zit het landschap er toch anders ineen dan in Vlaanderen: decennialang was het veel meer een consensusmodel, waarbij de grootste partij PS domineerde, en de andere allemaal stonden te dringen om de lijnen met de Keizerlaan open te houden.
• Zowel de clan-Michel als de clan rond Reynders leken jarenlang ook die politiek te voeren, tot in 2014 Charles Michel de gok van zijn leven nam, door zonder PS en één enkele Franstalige partner in zee te gaan met N-VA, CD&V en Open Vld.
• Bouchez trekt die confrontatiepolitiek van zijn voorganger door: hij kiest allerminst voor verzoening met de PS. Niet toevallig geldt oud-premier Michel achter de schermen ook als grootste fluisteraar van Bouchez. “Er gaat nauwelijks een dag voorbij of beiden bellen met elkaar. En als er één iemand is waar Bouchez echt naar luistert, zeker voor strategisch advies, dan is het Michel”, zo vertrouwde een insider ons toe. En Michel vertrok niet bepaald in de beste verstandhouding met de PS. Toen hij benoemd werd als voorzitter van de Europese Raad, kon er nauwelijks een proficiat van af: zoiets blijft hangen bij de voormalige liberale premier.
• Heel de Vivaldi-onderhandelingen door was dat dan ook de rode draad voor Bouchez: telkens opnieuw de confrontatie aangaan met de dominante partij in Franstalig België en die dominantie zelf in vraag stellen, alsof het tijdperk van de Zweedse coalitie, met toenmalige premier Michel lijnrecht tegenover de PS, nooit was afgelopen. Die koers werd, en wordt, ook na de regeringsvorming netjes doorgetrokken.
• Dat wekte initieel verbazing, en later vooral frustratie op bij PS en Ecolo: Bouchez voert vanuit de meerderheid constant oppositie tegen hen. Beiden hebben al meermaals achter de schermen laten verstaan “dat als het kan, Bouchez er in 2024 overal wordt uitgegooid”. Het maakt een pak volk binnen de MR, niet in het minst diegenen die de Waalse en federale kabinetten bemannen, toch bloednerveus.
• Want met die gok rekent Bouchez op electorale winst: hij wil profilering voor zijn partij, en groei. Zodanig dat de anderen straks niet rond hem heen kunnen. De peilingen geven hem voorlopig geen ongelijk, maar dat is vooral met ‘dank’ aan de PVDA-PTB: de communisten duwen alle gematigden langs links, en met name de PS, naar scores die hen straks wel verplichten om met rechts opnieuw in zee te gaan.
• Maar het blijft een gigantisch risico van Bouchez, om te moeten hopen op het feit dat hij ‘nodig’ zal zijn: de persoonlijke afkeer bij kopstukken van zowel socialisten als groenen is ondertussen erg groot.
• Want zeker aan Vlaamse kant levert die radicale koers van ‘particip-opposition‘ binnen Vivaldi alleen maar miserie op. De MR ontpopt zich haast tot woordvoerder van de N-VA, onder meer over de kernenergie. Dat duwt heel de Vlaamse flank van Vivaldi, maar met name de zusterpartij Open Vld en Groen in het verlies. Niemand van de vier Vlaamse coalitiepartners heeft nog veel begrip voor de houding van de MR-voorzitter.
• In die zin is het verbazend dat Bouchez telkens hetzelfde verhaaltje blijft verkopen aan de Vlaamse pers: dat hij een mogelijke kandidaat is om in 2024 in de Zestien te trekken, dat hij “aanslaat” bij de Vlamingen, dat hij “sympathie wekt”. De politieke relevantie van dat verhaal is alvast nihil.
• In het Belgische systeem is het net een tikje meer van belang om vooral de banden met de collega-voorzitters gaaf, of toch minstens werkbaar, te houden. Dat begreep alvast Alexander De Croo erg goed: hij kon premier worden dankzij een zekere gunfactor, niemand had een veto voor de Oost-Vlaming over. Voor Bouchez hoeft men geen glazen bol te hebben om te weten dat er straks verschillenden zullen opstaan om elke droom over een mogelijk premierschap met plezier de schedel in te slaan. Bouchez zou in 2024 zo wel eens heel eenzaam kunnen eindigen.

Genoteerd: David-Maria Sassoli, die nog enkele dagen voorzitter van het Europees Parlement zou zijn, is overleden.

• De Italiaanse socialist, voormalig journalist en nieuwsanker, overleed in een ziekenhuis in Aviano in Italië. Hij stierf na aanslepende ziekten, onder meer een longontsteking. Daarvoor was hij een paar keer in en uit het ziekenhuis geweest.
• Sassoli werd eerder onverwacht een van de machtigste mannen van de EU, waarbij zijn post geldt als een topjob naast die van de voorzitter van de Europese Raad en voorzitter van de Commissie, zij het net een trapje eronder.
• Terwijl Charles Michel en Ursula von der Leyen die eerste twee jobs wegkaapten, was het voorzitterschap van het Parlement eigenlijk voorzien voor de Bulgaarse socialist Sergei Stanishev, die meer gezag had en bovendien voor een mooie geografische spreiding zorgde. Maar die weigerde de baan, waarop het Parlement dan Sassoli verkoos.
• Sassoli leidde zo het halfrond in de vreemde tijden van een pandemie, waarbij plots de werkzaamheden elektronisch moesten of met een pak van maatregelen. Tegelijk zat hij ook aan tafel om het EU-budget te hervormen, en mee een relancepakket van 1,8 biljoen euro uit te tekenen: niet onbelangrijk voor de toekomst van de EU. Zeker omdat er een principe van gemeenschappelijke schulden werd aanvaard, kon de pro-Europese socialist triomferen.
• Hoe dan ook zou Sassoli in het midden van de legislatuur vervangen worden door de Maltese Roberta Metsola, van de conservatieve EVP-fractie.

Genoteerd: De verplichte vaccins, dat wordt een discussie (en verantwoordelijkheid) voor de Kamer.

• Het blijft een uiterst hete politieke aardappel: de verplichte vaccins. Want, hoewel een pak politici voorstander is, beseft iedereen dat het een bijzonder gevoelig onderwerp is, dat best zo veel mogelijk draagvlak krijgt, voor het ingevoerd wordt.
• En dus beslist men in regeringskringen dat dit niet zomaar op een Overlegcomité beslist kan worden, onder ministers. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) vraagt nu openlijk aan de Kamer om daar een “grondig parlementair debat” te voeren, en dan daar te beslissen.
• De beleidsmakers bestelden wel al studies en een overzichtsrapport, onder meer bij de coronacommissaris Pedro Facon. Die rapporten kunnen nu naar de Kamer, maar die hoeft daar niet op te wachten, zo stelde Vandenbroucke in het halfrond: “Het coronacommissariaat zal de inzichten bundelen, maar zelf niet echt een standpunt innemen. En het is ook niet aan het Overlegcomité om daarover te beslissen. Dit vraagt wetgeving en een breed parlementair debat. Ik zou niet wachten als het aan mij lag.”
• Op Radio 1 reageerde Nathalie Muylle (CD&V), de ondervoorzitter van de Commissie Gezondheid in de Kamer, alvast enthousiast: de parlementsleden willen de handschoen opnemen. Maar ze waarschuwde alvast: “Ik hoop dat dit niet het laten doodbloeden is van een dossier in het Parlement; ik weet dat de timing ook kort is. We moeten dit niet binnen zes maanden doen, we moeten het nu doen”, zo stelde ze.  
• Het gevaar is niet onbestaande: het is een klassieke methode van een regering om, als er geen echte consensus is, en men wil het dossier even van de baan, de zaak naar de Kamer te sturen. Daar verzandt het dossier dan in eindeloze debatten en hoorzittingen met experten, waarna er niets gebeurt.
• Het is onduidelijk of dat hier het scenario is. Onder meer CD&V en Vooruit dringen wél al lang aan op een verplicht vaccin, net als de PS aan Franstalige kant. Open Vld nam recent een bocht, en was dan toch voorstander. Zij stonden alvast niet te springen om de premier dan zo openlijk een verplichte vaccinatie te laten communiceren, vanuit een Overlegcomité.
• Maar ook de groenen staan wat aarzelend in het debat: een deel van hun radicale achterban schuurt aan tegen de beweging die erg kritisch naar de vaccins en de ‘big farma’ kijkt.
• De federale regering en de deelstaten plannen ondertussen een nieuw Overlegcomité. Dat zou er niet deze, maar pas volgende week komen. Men wil vooral afwachten wat de Omikronvariant doet.
• Overigens gaat die variant ook hevig in de Wetstraat rond: Bart De Wever (N-VA) zat ook verplicht thuis in quarantaine, zoals duizenden andere Vlamingen. Al mag hij vandaag zijn isolatie wel al verlaten: Omikron is nu eenmaal niet meer hetzelfde dodelijke coronavirus van de eerste golf. 

Om te volgen: De PFOS-commissie ontvangt politici.

• De Wever was gisteren immers niet in het Vlaams Parlement, waar hij ook is gevraagd door de Onderzoekscommissie rond PFOS. De Antwerpse burgemeester komt vrijdag aan de beurt, in een hoorzitting die ongetwijfeld stevig zal gevolgd worden.
• Opvallend was dat gisteren de burgemeester van Zwijndrecht, André Van de Vyver, zijn onschuld kwam uitschreeuwen. Dat is niet onbelangrijk, omdat hij van Groen is, en zo mee de ecologisten wat onder druk zette. Zij zijn immers bijzonder kritisch in het dossier, maar politici van de eigen partij waren mogelijks op de hoogte. De Wever noemde eerder in de Zevende Dag de bewijzen daarover “verpletterend”.
• Van de Vyver sprak dat helemaal tegen. “Nooit hebben wij enige melding gekregen van instanties of overheden die bevoegd zijn voor milieu-inspectie dat er een gezondheidsrisico was”, zo stelde hij. Ook schepen Steven Vervaet (Groen) schreeuwde zijn ongenoegen uit: hij wees naar chemiereus 3M, die hen “nooit op de hoogte had gebracht”.  
• Zo schermde men met een rapport van toxicoloog Jan Tytgat uit 2017, dat bijzonder scherp was, en onder meer het advies gaf om geen eieren meer te eten uit de tuin. Maar dat rapport kreeg Zwijndrecht pas in juni 2021 in handen, zo stelde de groene burgemeester.
• De N-VA, met Koen Daniëls in de commissie, toonde zich scherp voor beiden. Al in 2006 was er immers een bodemsaneringstraject. Bovendien spreken verschillende rapporten van milieu­raden over de verontreiniging door PFAS en PFOS. En ging het gemeentebestuur zelfs op bezoek op de site.
• Plus, er was doctoraatsstudente Wendy D’Hollander. Die maakte aan de UAntwerpen een hele studie over de verontreinigingen, en extreem hoge concentraties in kippeneieren. Die stuurde ze naar de gemeente. Maar daarover moest Van de Vyver zeggen dat er geen briefwisseling is teruggevonden.