Terwijl de West-Europese landen naarstig op zoek zijn naar alternatieve energiebronnen voor het Russische gas, waren drie kleine lidstaten van de Europese Unie zich al jarenlang op energie-onafhankelijkheid van Rusland aan het voorbereiden. Litouwen slaagde er zelfs in om volledig een punt te zetten achter de Russische gasimport. Maar om zover te kunnen komen, moest het land zich lang voorbereiden om zich zonder schrammen van Moskou los te scheuren.

Begin april kondigde de Litouwse overheid aan het land, als reactie op de Russische invasie in Oekraïne, compleet onafhankelijk te maken van alle Russische gasleveringen. Tegelijkertijd riep Litouwen alle deelstaten van de EU op om hetzelfde te doen. Letland besloot daarop in te gaan en sneed ook alle toevoer vanuit Moskou af. In Estland is men al enkele jaren geleden tot die beslissing gekomen. Geen enkel ander Europees land is tot nu toe in staat geweest om Poetin zo’n slag in het gezicht te geven.

Het schip dat de (energie)onafhankelijkheid van het land verzekert

Door hun geschiedenis en geografische ligging waren de Baltische staten zich al langer bewust dat gas steeds meer en meer een geopolitiek wapen ging worden. Litouwen was daar al vroeg genoeg aan begonnen: al in 2012 bracht het land Klaipėdos Nafta, een door de staat bestuurde olieterminalexploitant, naar de beurs. De directeur van dat bedrijf, Rokas Masiulis, kreeg ook een opdracht voor de ontwikkeling en bouw van een schip dat als drijvende terminal voor vloeibaar aardgas kan dienen.

Het drijvende terminalschip kreeg de naam Independence. De terminal dient om gasschepen te lossen die Litouwen van energie komen voorzien. In 2014 werd de drijvende terminal in gebruik genomen om te garanderen dat Litouwse consumenten gas kunnen blijven krijgen, zelfs als de politieke betrekkingen met Rusland zouden verslechteren tot het punt waarop ze nu zijn aangekomen. Een voorzorgsmaatregel dus, die al lang geleden is genomen en waarop veel landen jaloers mogen zijn.

“Ik was enthousiast over het Independence-project toen we eraan begonnen, maar ik kon me niet voorstellen hoe groot het uiteindelijk zou worden”, vertelde Masiulis, die later minister van Energie en Transport van Litouwen werd en nu een door de staat gecontroleerde elektriciteitsnetbeheerder leidt, aan Politico.

Frankrijk redt zich wel, Duitsland onder druk

Hoewel Frankrijk aan zijn Atlantische kust nog over een goed aanbod van terminals beschikt, moet het land in de haven van Le Havre een nieuwe terminal bouwen om LNG uit de VS te lossen. Italië en Duitsland daarentegen beschikken in hun havens niet over geschikte faciliteiten en hebben geen rechtstreekse uitweg naar de Atlantische Oceaan. Dat maakt die landen afhankelijk van de bestaande pijpleidingen.

Volgens Duits minister van Klimaat en Economische Zaken, Robert Habeck, zal het tot 2024 duren voordat Duitsland van het Russische gas verlost zal zijn, tot grote ontsteltenis van de Oekraïners die nu al om een totaal embargo vragen. Investeren in een drijvende opslag- en hervergassingsinstallatie (FSRU) naar het voorbeeld van de Independence kan een goed begin zijn. Vooral omdat dit minder tijdrovend is dan de bouw van nieuwe haveninfrastructuur aan de kust. Zo’n vaartuig kan LNG uit een gastank pompen, de vloeistof in gas omzetten en vervolgens opslaan en vervoeren naar de plaats waar het product nodig is.

Berlijn verbruikt 45 keer meer dan Vilnius

Dat is een ideale oplossing voor kleine landen met een lage energieconsumptie, zoals Litouwen. Bovendien zou de toepassing goed kunnen passen binnen een groter project ergens anders. In Italië, Nederland en Estland wordt zo’n FSRU-project momenteel bestudeerd. Berlijn hoopt drie zulke schepen te kunnen voorzien die tot 27 miljard kubieke meter gas per jaar kunnen leveren. 

De schepen kunnen echter niet volstaan om de volledige gasvoorziening te dekken van een land als Duitsland, dat tot 45 keer meer gas verbruikt dan Litouwen (90 miljard kubieke meter tegenover 2 miljard kubieke meter). Zo’n gigantische toestroom moet via pijpleidingen geleverd worden.

Europa blijft op middellange termijn hoe dan ook afhankelijk van Russisch gas. Al het LNG in de wereld zou slechts aan 50 procent van de totale vraag voldoen, aldus het hoofd van Engie. Maar de prijs van niets doen is ook zeer hoog: Duitsland zou een verlies van 220 miljard euro kunnen lijden als het Russische gas wordt afgesloten.

(lp/mah)